Mobiel internetten voorlopig nog geen dagelijkse realiteit
Weliswaar zijn er inmiddels wereldwijd 26 miljoen WAP-telefoons verkocht (tegen drie miljoen tot juli 2000), van de WAP-diensten zelf wordt nauwelijks gebruik gemaakt. Te traag, te duur en oninteressant, zo oordeelt de doelgroep: zakelijke gebruikers die zelfs voor de geringste informatie nog diep in de buidel moesten tasten. Geen wonder dat er in Nederland hooguit tachtigduizend WAP-gebruikers zijn. Telefoontikken Bedrijven die zich tot voorheen exclusief op deze markt hadden willen richten, waaronder het Nederlandse Wapmagic, hebben hun strategie en naam dan ook aangepast. Serieus marktonderzoek had de telecomindustrie wellicht tijdig voor de WAP-depressie kunnen behoeden, maar de internetgekte die begin 2000 de internationale aandelenbeurzen beheerste moet de blik op de realiteit hebben vertroebeld. Op de CeBIT was goed te merken dat het een zeer koude douche is geweest: iedere verwijzing naar WAP werd angstvallig vermeden. Even vrolijk stort diezelfde industrie zich nu op mobiel internet, zeg maar ’WAP, The Next Generation’. De onderliggende technologie heet GPRS (General Packet Radio Service), de dienst die het relatief trage GSM een nieuwe impuls moet geven. Het voordeel van GPRS boven GSM is dat het een pakketgeschakelde dienst betreft die niet langer een lijn bezet houdt, maar data in de vorm van pakketjes verstuurt. Voor de gebruiker lijkt het daardoor alsof hij permanent met internet is verbonden. In elk geval hoeft hij niet eerst bij een provider in te loggen, zoals nu nog het geval is met WAP-telefoons. Ook betaalt de gebruiker geen telefoontikken, maar de hoeveelheid data die zijn mobieltje genereert. Of hij daarmee veel goedkoper uit is dan met WAP zal nog moeten blijken. De neiging van de industrie om ‘early adopters’ zwaarder te belasten zou wel eens averechts kunnen werken. KPN Mobile rekent zakelijke gebruikers 4,20 gulden per megabyte, bij Telfort kost 40 megabyte 115 euro per maand. Hoe duurder het abonnement hoe goedkoper de extra megabytes. Het zijn bepaald geen tarieven waarmee consumenten uit de voeten kunnen. Terugverdienen En dan is er nog het misverstand dat met GPRS veel hogere transfersnelheden zouden kunnen worden gerealiseerd dan met GSM. Het huidige GSM maakt gebruikt van kanalen die elk in acht sloten zijn verdeeld en ieder een capaciteit hebben van slechts 9,6 Kbps. Elke GSM-telefoon krijgt momenteel een slot toegewezen. Bij GPRS kunnen theoretisch acht sloten worden gebundeld, zodat een veel hogere snelheid kan worden gerealiseerd. In de praktijk zal daar door congestie en reflecties niet veel van terechtkomen. Soortgelijke limieten gelden ook voor toekomstige UMTS-netwerken. Daar wordt de capaciteit bepaald door de grootte van de cellen en de afstand tot de zendmast. De huidige generatie GPRS-toestellen kunnen de hoge snelheden ook nog niet aan: bij gebruik van alle sloten raken ze oververhit. Daarnaast geven zij bij verzenden meer straling af dan wettelijk is toegestaan. Om die reden zullen de meeste GPRS-abonnees in eerste instantie hooguit een slot toegewezen krijgen om data te versturen en twee sloten om data te ontvangen. Aangezien elk slot nog altijd een maximale transfersnelheid heeft van 9,6 kilobit per seconde, zal een GPRS-telefoon dus niet veel sneller zijn dan een modem uit de eerste helft van de jaren negentig. Met andere woorden: WAP wordt een tikkeltje sneller, maar meer ook niet. Latere modellen zullen wel hogere transfersnelheden ondersteunen, zeker bij gebruik van technieken als EDGE, maar conservatieve schattingen komen dan nog niet verder dan een transfersnelheid van 40 Kbps onder ideale omstandigheden. Lancering De markt voor GPRS-diensten zal sowieso traag van de grond komen, want de infrastructuur mag inmiddels klaar zijn, pas dit najaar komen de eerste toestellen op de markt. De verlate introductie van GPRS zal ongetwijfeld ook zijn uitwerking hebben op de lancering van G3-netwerken die multimedia toepassingen mogelijk moeten maken. Telecombedrijven hebben in Europa maar liefst 92 miljard dollar neergeteld voor UMTS-licenties en het ziet er niet naar uit dat die investeringen snel kunnen worden terugverdiend. De Europese Commissie vindt dan ook dat de lidstaten serieus moeten overwegen om telecombedrijven toe te staan samen te werken bij de bouw van UMTS-netwerken, zodat de zware lasten gezamenlijk gedragen kunnen worden. Ook zouden ze apparatuur en software moeten kunnen delen gedurende een ‘overgangsfase’ van vijf jaar en zou de looptijd van de licenties verlengd moeten worden zodat men alle tijd heeft om applicaties en diensten te ontwikkelen. Want daar ontbreekt het nog aan. Tamagotchi Het grote voorbeeld is uiteraard Japan, waar de populaire dienst i-Mode van NTT DoCoMo inmiddels twintig miljoen gebruikers telt. Die kunnen elkaar met speciale-telefoons berichten en foto’s sturen, spelletjes spelen, en talloze webpagina’s opvragen. De functionaliteit van i-mode wordt nog steeds uitgebreid. Zo zijn sinds januari Java-telefoons beschikbaar waarmee aandelenkoersen kunnen worden opgevraagd. In de loop van dit jaar lanceert bovendien DoCoMo een breedbandige opvolger FOMA met snelheden tot 384 Kpbs, veertig maal sneller dan i-mode. Op de CeBIT werden al een aantal toepassingen voor deze breedbandige dienst getoond, waaronder beeldtelefonie. Hoewel NTT DoCoMo een belang in KPN Mobile heeft genomen en dit najaar ook in Europa i-modeachtige diensten moeten worden geïntroduceerd, zal het lastig worden om het succes in Europa te herhalen. Al was het maar omdat veel i-mode-diensten cultuurgebonden zijn: Japanners zijn veel onderweg en hebben thuis geen pc om te internetten. Daarnaast hebben vooral jonge Japanners veel geld over voor gadgets, hetgeen verklaart waarom een fenomeen als Tamagotchi hier hooguit een kortstondige rage beleefde. i-Mode-diensten zullen in Europa in eerste instantie alleen via GPRS worden aangeboden. De grote vraag is of de eerste GPRS-toestellen al meteen i-mode-diensten kunnen ondersteunen. KPN Mobile doet voorlopig geen mededelingen over de toestellen die NEC en Panasonic voor de Europese markt aan het ontwikkelen zijn. Onduidelijk is ook nog welk protocol gebruik zal worden. I-mode verschilt van WAP, maar in de toekomst zullen beide formaten worden samengevoegd in Xhtml. Vooralsnog lijkt de industrie moeite te hebben om de marktkansen goed in te schatten. Eerder dit jaar gingen de Britse fabrikant van palmtops Psion en het Amerikaanse Motorola uit elkaar omdat ze het niet eens konden worden over een slimme telefoon die beide bedrijven zouden ontwikkelen. Psion wilde een apparaat met veel mogelijkheden, Motorola juist minder. Ondanks het ontbreken van de killer-applicatie, blijven marktonderzoekers optimistisch over de mogelijkheden van de markt voor mobiel internet. Ericsson rekent op meer mobiele dan ‘vaste’ internetgebruikers in 2003. JP Morgan schat de totale markt voor draadloze data op zo’n 82 miljard dollar in 2010. Reëler lijken de inschattingen van Duitse analisten. Zij denken dat over negen jaar slechts de helft van de telecomaanbieders iets met UMTS zal doen. De rest blijft tot in lengte van dagen gewoon GSM aanbieden. Dit najaar worden in Europa i-Mode-achtige diensten geïntroduceerd. Het zal echter lastig worden om het succes van Japan in Europa te herhalen. foto: anp