Het continue gevaar van misleiding op internet
Net zoals in andere gebieden van de samenleving geldt dat ons handelen in relatie tot publiceren zorgvuldig moet gebeuren. Zo niet, dan kan een onrechtmatige daad ontstaan en degene die schade leidt, vergoeding eisen. In geval van een onrechtmatige publicatie kan tevens rectificatie en bijvoorbeeld ‘recall’ van het bewuste tijdschrift worden gevorderd. Bij onrechtmatige on line-informatievoorziening zal de eis doorgaans betrekking hebben op verwijdering van de omstreden informatie. Die situatie deed zich voor in de kortgeding-procedure MAN v. NHG. De voorzieningenrechter in Rotterdam bepaalde op 17 februari 2005 dat de Noorse ondernemer Garnaas, directeur van het Nederlandse transportbedrijf NHG, zijn campagne tegen de truckfabrikant MAN onmiddellijk moet stopzetten en de website MyLastMAN.com verwijderen. De president merkte de onjuiste negatieve berichtgeving over MAN als ‘onrechtmatige publicaties’ aan. Ook vindt hij dat de actie van NHG niet in verhouding staat tot het geschil dat partijen onderling hebben. In het vonnis is tevens bepaald dat NHG aan MAN een exacte opgave moet doen van derden aan wie Garnaas een brief, fax of e-mail heeft gestuurd met informatie over de ruzie en zij moeten door Garnaas geïnformeerd worden over de misleidende informatie. Toch hoeven klachtenwebsite niet onrechtmatig te zijn. Wellicht komt één van de treffendste voorbeelden uit Canada. ‘The most unfriendly skies’ is volgens sommigen namelijk het luchtruim waarin United Airlines vliegt. Om hun ongenoegen over deze Amerikaanse luchtvaartmaatschappij te uiten is op internet een website opgezet die toegankelijk is voor iedereen die daarvan kennis wil nemen. De url luidt www.untied.com en voor deze domeinnaam is opzettelijk gekozen. Wie op zoek is naar de officiële informatie van de maatschappij en deze typefout maakt, komt terecht op de klachtensite. Hier bevindt zich een veelheid aan informatie voor en door de ontevreden UA-passagiers. Brieven van lotgenoten, modelformulieren voor het indienen van klachten en bijvoorbeeld ook adressen en andere praktische informatie vullen de site. De klachten zijn ingedeeld in verschillende categorieën, waaronder onbeschoftheid van het personeel van United Airlines, onjuiste informatievoorziening door de maatschappij, de incompetentie, onjuiste behandeling van passagiers die bijzondere behoeften hebben, problemen bij het terugkrijgen van geld dat voor een ticket is betaald (refunds) en commentaren van mensen die veel reizen en deelnemers aan het frequent flyer-programma van United Airlines. Ook bevat de site informatie over rechtszaken die werknemers en ex-werknemers van United tegen hun, soms voormalige, werkgever hebben aangespannen. De kritiek neemt een enorme omvang aan. United Airlines ziet dit ongetwijfeld met lede ogen aan. Sterker nog, moet de website accepteren, omdat de informatie binnen het wettelijk kader blijft. Maar in de wereld van informatie draait het niet alleen om negatieve publicaties. Ook kan misleiding plaatsvinden door onjuiste berichtgeving omdat de auteur te weinig van het onderwerp weet. Zo doen juridische missers over de rechtsaspecten van de informatiesamenleving zich regelmatig voor. Vorig jaar schreef Planet Internet dat ‘een uitspraak van het Gerechtshof in Amsterdam de doodssteek kan zijn voor het anoniem beschuldigen op internet. In klare taal maakt de rechter korte metten met het absolute recht op anonimiteit’. Nederland - en waarschijnlijk geen enkel land ter wereld - kent echter geen absoluut recht op anonimiteit. Nog los van de vraag of er überhaupt een recht op anonimiteit bestaat; zelfs ons grondwettelijk recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer betreft een relatief recht. Inbreuken op privacy worden afgewogen tegenover belangen van anderen. Het hof legde dus ook geen bom ‘onder anonimiteit op internet’, zoals WebWereld.nl destijds stelde, maar paste oude rechtsbeginselen toe.