Gartner ITxpo 2007: Drie routes voor ‘IT’

Het aantal nieuwe IT-studenten blijft dalen, IT wordt steeds meer als een ‘commodity’ gezien en de relatie tussen IT en productiviteit wil maar niet aan de oppervlakte komen. Toch breekt nu juist een periode aan waarin IT er juist méér toe gaat doen, in weerwil van wat de adepten van Nicholas Carr (‘IT doesn’t matter’) zeggen. Die ogenschijnlijke paradox openbaart zich in de kloof tussen bedrijven die ‘IT vatten’ en bedrijven die dat niet doen. De laatste zullen IT in toenemende mate als een kostenpost ervaren, terwijl de eerste juist extra geld zullen steken in een betere integratie van bedrijfsprocessen en IT.
De CIO (Chief Information Officer) zal dientengevolge óf een gemarginaliseerd ‘hoofd IT-afdeling’ worden (als die afdeling al niet uitbesteed wordt), óf hij krijgt er taken bij. De CIO wordt bijvoorbeeld ook ‘hoofd Innovatie’, ‘hoofd Bedrijfsvoering’ of ‘hoofd Strategie’. Zolang bedrijven maar doorhebben dat ze met IT – en een IT-afdeling die als een kostenpost wordt gerund – in de aanval kunnen. Gomolski en Young zien drie mogelijke scenario’s voor bedrijven met een open geest en een IT-afdeling die nog wat interne goodwill over heeft.
1 Procesgerichte IT
In dit scenario wordt IT gezien als een onafscheidelijk onderdeel van het bedrijfsproces dat het faciliteert. Managers in dit soort bedrijven – doorgaans zware ERP-gebruikers – hebben een hernieuwd respect gekregen voor IT. Maar die IT-hoeft niet per se van binnen de bedrijfsmuren te komen. Het is dus voor de interne IT-organisatie belangrijk enige goodwill te hebben en in staat te worden geacht de verantwoordelijkheid te dragen voor belangrijke bedrijfsprocessen. De goede CIO wordt in dit scenario ook Chief Operating Officer.
De keuze tussen zelf doen en uitbesteden wordt in de nieuwe procesgerichte IT ook nadrukkelijker. Minder belangrijke zaken besteed je uit omdat het succes van het bedrijf afhangt van goed concurreren op een paar domeinen, met onderscheidende bedrijfsprocessen. Het toenemende gebruik van SOA, open source en freeware helpt bedrijven zich te ontworstelen aan de dwang van standaardsoftware. Technologie wordt weer meer bedrijfseigen, “en dat intellectueel eigendom deel je niet met je ERP-leverancier”, aldus Gomolski en Young.
2 Toegepaste IT
In een aantal typen bedrijven is dit scenario duidelijk aan de orde. Het kan het best met een voorbeeld worden geïllustreerd. De beide Gartner-analisten noemen Ford/Volvo, die jarenlang hebben gewerkt aan een virtuele ‘crash test dummy’, een model van de mens waarmee computerbotsproeven kunnen worden gedaan. Zo kunnen tijdens een botsing van een tiende seconde ruim 31.000 metingen worden verwerkt, die daarna rustig worden geanalyseerd. Ford/Volvo kan op deze wijze sneller veilige auto’s op de markt brengen, waarbij het aantal fysieke testen minimaal blijft.
Onder ‘toegepaste IT’ verstaan de beide analisten de situatie waarin bedrijven IT gebruiken als strategisch productiemiddel voor het genereren van belangrijke informatie. De maakindustire, software- en hardwareproductie, weersvoorspellingen, de farmaceutische sector en mediabedrijven zijn goede voorbeelden/kandidaten voor dit scenario. Toegepaste IT zie je vooral in sectoren waar innovatie een manier is om snel te groeien, met als voorwaarde dat men IT als het middel daarvoor ziet. Die bedrijven zijn meer risicozoekend en kijken niet naar hun conculega’s om te zien hoe je een probleem oplost. Voorwaarde voor het welslagen van dit scenario is wel dat er mensen het bedrijf binnenkomen die in zichzelf al multidisciplinair zijn; mensen die exacte wetenschap, gedragswetenschap en IT-kennis in zich verenigen.

3 ‘Networked collective intelligence’
Het collectief dat het fundament voor dit scenario vormt, is het geheel van mensen dat zich bedient van ‘Web 2.0’-technologie in de meest brede zin. Alle losse vormen van samenwerking die wiki’s, blogs, tag lists et cetera mogelijk maken leveren een ‘wijsheid van de massa’ op waarop bedrijven hun businessmodel kunnen baseren. Voor veel bedrijven en hun IT-organisaties is dit echt een brug te ver, omdat het niet past in de traditionele hiërarchieën en economische relaties. Toch zijn er al voorbeelden van organisaties die vertrouwen op het ongrijpbare collectief, en die er zelfs van afhankelijk zijn geworden. eBay en Amazon zouden niet meer kunnen functioneren zonder hun ‘rating’-systemen, waarop onbekenden (zonder tegenprestatie) hun mening over producten geven.
Sneller en beter tot hoogwaardige producten en kennis komen is de gedachte achter NCI. In de softwaresector is open source een goed voorbeeld van ‘networked collective intelligence’, maar ook andere bedrijven doen hun voordeel met kennis van mensen ‘van buiten’. NASA probeert via een open-sourcebenadering rampen als die met de Space Shuttles voortaan te voorkomen. De culturele drempel voor dit scenario kan aanzienlijk zijn, zeker als het om commerciële bedrijven gaat.
Gomolski en Young zien nog wel meer scenario’s maar dit zijn de belangrijkste drie. Zij zien procesgerichte IT al in 20 procent van de bedrijven, op basis van recent Gartner-onderzoek. Dat is over een paar jaar al 25 procent. ‘Toegepaste IT’ zal pas in 2015 op dat percentage zitten en NCI komt zelfs dan niet boven de 10 procent uit. Anderzijds zijn het geen of/of-scenario’s; er zijn grote bedrijven die de drie scenario’s tegelijkertijd in de praktijk brengen: in supply chain management, in ‘externe’ data mining en kennismanagement en via zijn ‘Connect and Develop’-website.