Criminalisering spam is onzinnig
Misschien is het zo gegaan. Ieder moment stemt de Tweede Kamer over de aanpassingswet Richtlijn elektronische handel als het wetsvoorstel tot wijziging van de Telecommunicatiewet. Bij beide legislatieve voorstellen heeft kamerlid M. van Dam (PvdA) allerhande amendementen ingediend om de voorgenomen regels van spam aan te scherpen. Van Dam wil allereerst de verzending van ‘ongevraagde’ e-mail verbieden, zo meldt zijn website, en de handeling terzake strafbaarstellen met een geldboete van 4500 euro. Bovendien zou volgens hem ‘reclamemail’ alleen nog maar verstuurd mogen worden als iemand - dus de ontvanger - daarvoor expliciet toestemming heeft verleend. Ook bij een bestaande handelsrelatie. Wie uitzoomt, ziet het volgende kader. Enerzijds doet de Europese Commissie er door middel van wetgeving alles aan om vertrouwen te scheppen - blijkbaar ontbreekt dat - voor elektronische handel. Allerlei Europese richtlijnen zien in hoog tempo het licht om extra voorschriften aan de informatiemaatschappij te stellen (koop op afstand, elektronische handtekening, elektronische handel, et cetera) die stuk voor stuk omgezet moeten worden, of inmiddels al zijn geïmplementeerd in het nationaal recht van de vijftien lidstaten. Toegegeven: daar waar het gaat om harmonisatie bewijst het Europese recht zeker zijn nut en is het soms noodzakelijk, maar om de informatiemaatschappij juridisch te willen regelen voordat de gevolgen in voldoende mate zijn uitgekristalliseerd, is ronduit onverstandig en staat bovendien haaks op belangrijke Nederlandse uitgangspunten voor wet- en regelgeving, samengevat in het beleidsprogramma marktwerking, deregulering en wetgevingskwaliteit (MDW). Anderzijds gaat volgens sommigen de normstelling van Brussel voor de informatiesamenleving niet ver genoeg, zoals bijvoorbeeld kamerlid Van Dam meent. Die politieke keuze vraagt om enkele opmerkingen aan het adres van een volksvertegenwoordiger die nogal van de legislatieve moederkerk afgedreven is. I: In Nederland zeggen wij al jaren terecht dat het strafrecht als ‘ultimum remedie’ beschouwd moet worden: als laatste middel om de samenleving te (be)sturen. Terughoudendheid met het bedenken en formuleren van nieuwe delicten is dus uitgangspunt. Dat was dan ook één van de redenen waarom de Commissie Computercriminaliteit in 1987 zoveel lof verdiende met haar rapport Informatietechniek en strafrecht. Franken cum suis deden namelijk zorgvuldig afgewogen voorstellen voor nieuwe ICT-delicten, juist tegen het licht van het spaarzaam gebruik van het sluitstuk van de rechtsbescherming wat het materiële strafrecht ten principale is. Voor de goede orde: in 1993 trad de Wet computercriminaliteit in werking. II: De Europese Unie werkt voor het eerst in haar bestaan aan speciale strafwetgeving met betrekking tot computercriminaliteit, mede gericht op terrorismebestrijding. Ook handelingen met digitale virussen vallen eronder en er komen mogelijk minimumstraffen voor de digitale criminelen. Wie dan zo nodig het ongevraagd versturen van commerciële e-mails (let op: zelfs aan bestaande klanten!) wenst te criminaliseren, doet er sowieso goed aan tevens naar dit Europese perspectief te kijken. III: Zou een ‘verboden spam’-artikel in ons Wetboek van Strafrecht daadwerkelijk te handhaven zijn? Het begint natuurlijk met de opsporing. Ambtshalve of als klachtdelict? En wat denkt u? Gaat de politie spam hoog op haar prioriteitenlijstje plaatsen, mede gelet op het feit dat agenten niet meer bereid zijn proces-verbaal op te maken van brandstofdiefstal aan de pomp? Of gelet op de omstandigheid dat een aangifte van softwarepiraterij veelal tot niets leidt? Dan de positie van het openbaar ministerie. Wie zich realiseert dat er sinds de Wet computercriminaliteit tien jaar geleden waarschijnlijk zegge en schrijve één strafzaak is geweest waarbij het OM een virusverspreider daadwerkelijk heeft vervolgd en dus gedaagd, dan belooft een ogenschijnlijk trendy spamdelict niet meer te worden dan merkwaardige symboolwetgeving dat ten onrechte commercieel gedrag van de ondernemer in de informatiemaatschappij criminaliseert. Gelukkig zit onze minister van Justitie ook op deze lijn. Kiezen voor de bestuursrechtelijke optie (boete) doet meer recht aan de omstreding handeling van het versturen van ongevraagde mails.