Dit jaar opnieuw duizenden banen in de ICT verdwenen

Zijn bureau becijferde dat er in de eerste elf maanden van dit jaar 445 ICT-bedrijven failliet zijn gegaan, tegen 525 vorig jaar. Hij verwacht dat het totale aantal faillissementen in de ICT dit jaar op 460 uitkomt. De hardste klappen vielen net als vorig jaar in de dienstverlening: 272 faillissementen tegenover 322 vorig jaar. Veldkamp: "Het aantal faillissementen is weliswaar licht gedaald, maar je kunt nog steeds spreken van een dramatisch dieptepunt." In tegenstelling tot vorig jaar, toen Aino en KPNQwest ten onder gingen, zijn er dit jaar geen faillissementen van beursgenoteerde Nederlandse ICT-bedrijven geweest. Veldkamp schat dat er dit jaar 4800 banen zijn verdwenen bij failliete ICT-bedrijven. Vorig jaar waren dat er nog 7160. "Het is moeilijk in te schatten hoeveel banen verloren zijn gegaan door faillissementen, omdat er soms nog een doorstart wordt gemaakt, er mensen overstappen en er voordat het daadwerkelijke faillissement wordt uitgesproken al veel banen zijn verdwenen. Zo’n faillissement komt natuurlijk niet zomaar uit de lucht vallen", licht hij toe. Reorganisaties Het aantal formeel aangekondigde reorganisaties was ook in 2003 aanzienlijk. Automatisering Gids berichtte het afgelopen jaar over 46 reorganisaties, waarbij meer dan 6500 arbeidsplaatsen kwamen te vervallen. Dat zijn er fors minder dan vorig jaar, toen de teller pas stopte op 11.500 geschrapte arbeidsplaatsen bij formele reorganisaties. Ook uit de cijfers van Marketons blijkt dat het aantal formeel aangekondigde reorganisaties in de ICT en de banen die daarbij komen te vervallen aanzienlijk is gedaald. Veldkamp: "Vorig jaar zaten er een aantal grote klappers bij, zoals KPN, Aino, Landis en KPNQwest. Dit jaar ging het hoofdzakelijk om kleinere en middelgrote reorganisaties." De grootste reorganisatie in de ICT was dit jaar die van Getronics. In juni werd bekend dat het bedrijf wereldwijd 1400 banen schrapt, waarvan zeshonderd in Nederland. Andere grote reorganisaties zijn onder meer die van LogicaCMG, waar 415 banen moeten verdwijnen, EDS waar zo’n driehonderd mensen op straat komen te staan, ASML, waar van de 550 banen die wereldwijd worden geschrapt er vierhonderd in Veldhoven verdwijnen, en KLM, waar driehonderd IT-banen verloren gaan. Daarnaast verdwenen er volgens Marketons dit jaar nog eens 7950 banen door stilgehouden reorganisaties en inkrimpingen. In 2002 waren dat er nog 12.450. Een andere ontwikkeling is de snel om zich heen grijpende trend om ICT-activiteiten te verplaatsen naar lagelonenlanden. Op dit moment zouden er vijfduizend ICT’ers in opdracht van of ten behoeve van Nederlandse opdrachtgevers in lagelonenlanden werken, zo berekende GPI onlangs. Het bureau verwacht dat dit aantal binnen tien jaar zal groeien tot 50 duizend. Consultant Paul Tjia schat dat slechts een paar procent van de werkloze ICT’ers nu al de dupe zijn van offshore outsourcing. Maar de tijden veranderen. ABN AMRO wil veel ICT-werk in lagelonenlanden gaan doen. Ook Cap Gemini Ernst & Young en Atos Origin hebben omvangrijke plannen op dit gebied. Veldkamp vreest dan ook dat dit de werkgelegenheid in de Nederlandse ICT-sector verder aantast. Hij verwacht dat als straks meer landen lid worden van de Europese Unie, outsourcing nog aantrekkelijker wordt voor bedrijven. "Het wordt straks alleen nog maar makkelijker om werkzaamheden uit te besteden aan landen als Polen of de Baltische staten." Veldkamp verwacht dat op de lange termijn deze ontwikkeling wel gunstig kan zijn voor Nederland. "Over een paar jaar worden er, mede door de vergrijzing, namelijk weer grote tekorten verwacht aan hoogopgeleide ICT’ers. Dan komt outsourcing goed van pas. Bovendien snijdt het mes aan twee kanten: in die lagelonenlanden heb je ook potentiële klanten zitten. Dat kan de export en daarmee de Nederlandse economie en werkgelegenheid weer ten goede komen." Stabiliseren Met name in de tweede helft van dit jaar lijken de saneringen iets af te zwakken. Ook het aantal niet-werkende werkzoekende automatiseerders lijkt enigszins te stabiliseren: eind oktober hadden zich ongeveer evenveel mensen ingeschreven bij het CWI als een maand daarvoor (zie grafiek). Een andere gunstige ontwikkeling is dat voor het eerst sinds de herfst van 2001 weer voorzichtig wordt geworven door een aantal grote, Nederlandse dienstverleners. Accenture, Atos Origin, Cap Gemini Ernst & Young, Getronics, LogicaCMG, Ordina, PinkRoccade, Syntegra en Yacht ICT, hebben op dit moment gezamenlijk 595 nieuwe mensen nodig, zo berekende Automatisering Gids onlangs. Ze denken in de komende zes maanden bijna negenhonderd mensen in dienst te kunnen nemen. Toch is het volgens Veldkamp nog te vroeg om te spreken van een herstel van de ICT-markt. "Ik geloof niet dat de markt zich definitief aan het herstellen is, vacatures zijn er altijd wel. Voor branchebrede ICT-groei is eerst echte economische groei nodig. Die laat nog op zich wachten. Bovendien is er gebrek aan nieuwe ideeën en stimulansen die op korte termijn die groei zouden moeten bevorderen. Ik zie voorlopig dan ook absoluut geen groei van de werkgelegenheid in het verschiet."