Open source en AI; voedingsbodem voor een verhit debat

Er zijn meer voorbeelden, maar het gegeven dat de nieuwe op AI-gebaseerde programmeerhulp CoPilot van GitHub voor een belangrijk deel gebaseerd is op een open source machinelearningmodel, houdt de gemoederen in de opensourcegemeenschap flink bezig. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor AlphaCode van Alphabets dochterbedrijf DeepMind en CodeT5 van Salesforce.

Het Open Source Initiative wil de koe bij de horens vatten door de discussie breder te trekken dan alleen ontstemde ontwikkelaars. Met een serie van vier virtuele seminars onder de noemer Fathom II, wil de organisatie de verwevenheid van AI en open source bespreken met het bedrijfsleven, juristen, wetenschappers en vertegenwoordigers uit het maatschappelijk veld. De eerste sessie vindt plaats op 11 oktober. Daarnaast is er al een podcastserie genaamd Fathom I waarin de problematiek wordt ingeluid. En het geheel moet na de laatste sessie op 20 oktober worden samengevat in een rapport met de naam Fathom III dat eind dit jaar verschijnt.

Ethiek versus pragmatiek

De afgelopen 40 jaar is er steeds meer verwarring ontstaan over de concepten open software en free software. Free software draait om de ethiek van het delen van software en open software is gericht op de praktische voordelen van het delen van code, legt Steven Vaughan-Nichols van ZDNet uit. Ofwel het concept van open source is bedoeld om het moraliserende aspect dat rond free software hangt, te laten vallen en software te delen op een pragmatische en bedrijfsgerichte grondslag.

Tot nog toe hield het Open Source Initiative zich vooral bezig met bewaken van de echte open source licenties die allemaal moeten voldoen aan de Open Source Defintition (OSD). Het probleem is echter dat er in de loop van de tijd allerlei pseudo-opensource-licenties zijn ontstaan, zoals Business Source License (BSL), Common Clause  en Server Side Public License (SSPL) met eigen voorwaarden rond het gebruik van de code.

Open source verziekt

Maar er is volgens Simon Phipps - directeur Standards and Policies van OSI - een groeiende trend dat bedrijven beginnen met het gebruik van open source licenties om momentum in de markt te krijgen en vervolgens contributor license agreements (CLA) verzamelen die hen het recht geeft op de code en vervolgens 'het kleedje onder de opensourcevrijheden weg te trekken.' Ze gebruiken open source om te groeien maar beschuldigen open source vervolgens ervan niet geschikt te zijn als bedrijfsmodel. Venture capitalists die uiteindelijk geld willen verdienen, zijn een stuwende kracht achter deze ontwikkeling. "Het verziekt open source", zegt Phipps. Hoe met deze problematiek om te gaan, vormt een belangrijk onderdeel van de Fathom-sessies.