Bedenker Petrinetten krijgt lintje
De grafische voorstellingen werden voor het eerst aangeduid met de naam van hun bedenker door een wetenschapper aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT). "Uiteraard voelde ik mij zeer vereerd," aldus de laureaat, "en het hielp me bovendien bij het verdere vervolg van mijn carrière. Bijvoorbeeld in de communicatie met mensen die geld moeten vrijmaken voor onderzoek." De koninklijke onderscheiding wordt verleend aan mensen met een buitengewone bekwaamheid op het gebied van wetenschap. Petri kwam eigenlijk toevallig op het principe van de Petrinetten, tijdens zijn schoolwerk voor scheikunde. "Het zal in 1939 zijn geweest, dat wij ons bezighielden met katalytische reacties. Dat wil zeggen een reactie tussen twee chemicaliën die alleen tot stand kan komen in aanwezigheid van een derde stof. Om uit te zoeken hoe dat proces verloopt en met welke stoffen, gebruikte ik een schematische voorstelling met cirkels, vierkanten en pijlen. Pas veel later zag ik in, dat zo’n schema ook heel goed kan dienen voor het beschrijven van alledaagse processen." ‘Concurrency’ De Petrinetten worden veel gebruikt bij systemen voor Enterprise Resource Planning (ERP), maar de netten vervullen ook een nuttige functie bij de analyse van verkeersstromen of bij de controle van wat er gebeurt in een processor. "Eigenlijk iedere situatie waarin processen zich gelijktijdig afspelen, wij noemen dat ‘concurrency’, leent zich voor analyse met een net", aldus Petri. Bedrijfsprocessen kunnen met hulp van een Petrinet worden gestructureerd. Op de basis die door professor Petri is gelegd, hebben anderen een verdere ontwikkeling gepleegd. Dit heeft geresulteerd in een groot aantal netstructuren die van dienst kunnen zijn bij het oplossen van uiteenlopende problemen. "Maar," zo zegt de hoogleraar, "het is natuurlijk niet zo dat een model allesomvattend is. Je kunt er geen oplossingen mee vinden voor onverwachte problemen. Mocht zoiets zich voordoen, dan zal een ontwerper zijn gegevens erop moeten aanpassen. Anders gezegd, je mag nog zo’n mooi model hebben, als het niet aansluit op de praktijk dan werkt het niet goed." Onbegrijpelijk In de Verenigde Staten worden Petrinetten gebruikt voor de verificatie van transacties die met creditcards zijn gedaan. Door gestructureerd te werken kan de verificatie een stuk sneller verlopen. Petri: "Het is zelfs mogelijk om de diagrammen, die normaal in het platte vlak worden getekend, in meer dimensies neer te zetten. Nu geef ik meteen toe dat 26 processen in een 26dimensionele voorstelling absoluut onbegrijpelijk is, maar je kunt wel deeltjes eruit halen en die in drie dimensies tekenen. Bijvoorbeeld de samenhang van twee van de 26 processen. Uit zo’n ruimtelijk plaatje rollen vaak heel verrassende conclusies. Dat foefje kun je blijven herhalen en zo loop je als het ware langs alle problemen." Petri kreeg zijn onderscheiding tijdens de International Conference on Application and Theory of Petri Nets, een groot symposium dat deze week plaatsvindt op de Technische Universiteit Eindhoven.