Beter te vroeg dan te laat glasvezel
De reden voor het uitbrengen van het rapport ‘Slim Graafwerk’ komt echter voort uit het feit dat Isoc.nl constateert dat de huidige telecom- en kabelinfrastructuren niet toekomstvast zijn, in die zin dat zij op termijn niet de capaciteit kunnen leveren die dan gewenst is. ‘Voorlopig’ voorzien xDSL en de kabel in een behoefte. Maar het gaat ons om de toekomst. Het gaat om de volgende golf in internetgebruik. We gaan van een telefonie- en televisie- infrastructuur naar een infrastructuur die geschikt is voor communicatie tussen computers. Daarvoor is een optisch netwerk een oplossing. Het is inderdaad moeilijk te voorspellen welke applicaties ontwikkeld zullen worden of hoe de eindgebruiker zich over enkele jaren zal gedragen op internet. Op dit moment, zegt Van der Meer, is internet voor de meeste gebruikers nog altijd een medium voor informatievoorziening en dus bieden xDSL- en kabeltoepasingen voorlopig voldoende capaciteit. Dat is ook zo. Proef Het punt is echter dat het gebruik van internet juist zal veranderen omdat niet alleen content, maar met name (peer-to-peer-)communicatie belangrijk wordt. Studenten in Delft die bij een proef een 100 Mbps-verbinding kregen, richtten direct onder meer een napster-achtige dienst in voor films. Stel je eens voor – los van de juridische implicaties – welke consequenties een grootschalige uitwisseling van data zou hebben voor het huidige netwerk. In toenemende mate zal men bovendien vanuit de huiselijke omgeving of kleine kantoren willen beschikken over dezelfde faciliteiten als op de werkplek. Dat heeft te maken met maatschappelijke ontwikkelingen rond het ontstaan van Soho’s (Small Office Home Office), met het MKB dat online gaat, en met nieuwe vormen van thuiswerken (telewerken, videovergaderen et cetera). Penetratiegraad De behoefte aan toekomstige infrastructuur kan niet worden afgeleid van het huidige internetgebruik. Op basis van het gebruik en de penetratiegraad van mobiele telefoons in de jaren tachtig, was niet te voorspellen welke vlucht mobiele telefonie medio 2001 zou nemen. Zo valt nu niet concreet te voorzien welke toepassingen van internet over tien jaar zullen bestaan. Wel kan men ervan uitgaan dat het gebruik drastisch zal toenemen en ingrijpend zal veranderen. Het is belangrijk daarop te anticiperen. In de definitie voor breedband die wij in het rapport hanteren, spreken we over een piekcapaciteit. Het gaat erom dat het netwerk ook snel en adequaat functioneert op de momenten dat er grote hoeveelheden data worden uitgewisseld en niet alleen bij gemiddeld gebruik. Van der Meer ziet graag dat de graafwerkzaamheden waarop wordt gedoeld in het rapport, worden aangewend ter verbetering van bestaande netwerken (ADSL en kabel) in plaats van de aanleg van een glasvezelinfrastructuur. Het is inderdaad goed mogelijk allerhande verbeteringen aan te brengen in bestaande infrastructuren, maar de overweging van Isoc.nl is nu juist om waar mogelijk direct een toekomstvast netwerk aan te leggen. De graafwerkzaamheden – die toch al worden verricht – kunnen juist benut worden om een buizenstructuur neer te leggen waar in een later stadium het glas doorheen geblazen kan worden. Slim graven betekent denken aan de toekomst. Vol Amsterdam is een voorbeeld van een gemeente waar op sommige plaatsen niet meer gegraven kan worden omdat de straten al vol liggen. Er ligt glas, maar niet tot aan de voordeur. Voor ieder huis en voor ieder bedrijf dat zich in de toekomst wil laten aansluiten op glasvezel, zal alsnog de straat open moeten om een aansluiting te realiseren. Dat is inefficiënt. De combinatie met de aanleg van UMTS-basisstations moet hierbij zeker worden meegenomen. Inderdaad vergt de aanleg van glasvezel een grote investering, maar een grootschalige opwaardering van de netwerken zonder na te denken over wat hierna komt, kost uiteindelijk meer omdat alsnog een nieuw netwerk zal moeten worden aangelegd. Buiten bebouwde kom Het rapport gaat in op voorzieningen in de stedelijke omgevingen. Tegelijkertijd wordt aangegeven dat voor de landelijke omgeving ander onderzoek nodig is omdat behoeftes daar anders liggen en wellicht aan andere oplossingen gedacht moet worden. Het is geenszins de bedoeling, zoals Van der Meer suggereert, dat de landelijke gebieden zich blijven behelpen met dial-in-verbindingen. Een mengeling van technieken, bestaand en nog in ontwikkeling (denk aan free space optics, internet via het elektriciteitsnetwerk, radio en satelliet), zal hier kunnen en moeten worden ingezet. Isoc.nl is actief bezig met onderzoek hiernaar en legt in het rapport al de nadruk op onderzoek naar andere, op maat gesneden, oplossingen buiten de bebouwde kom. In Nederland bevinden we ons nog vroeg op de leercurve. Het pleidooi behelst dan ook de start van een aantal substantiële experimenten, waarmee problemen en knelpunten inzichtelijk worden. Deze experimenten moeten dienen ter voorbereiding op de grootschalige uitrol van een optisch netwerk in Nederland die de volgende golf in internetgebruik zal kunnen dragen. Harry Kotey, adjunct-directeur van de Internet Society Nederland (harry@staff.isoc.nl). Het rapport ‘Slim Graafwerk’ is te downloaden van de website www.isoc.nl.