Beursklimaat IT-sector onbestendig

Van het algemene beursklimaat staat vast dat het fors is verbeterd in vergelijking met de afgelopen jaren. Zo is de belangrijkste aandelenindex, de AEX, gestegen van 218 op het dieptepunt begin 2002 tot rond 400 nu. Ook is er veel meer rust en stabiliteit op de effectenbeurs. Kijken we naar het vertrouwen in de IT-sector onder beleggers, dan lijkt echter sprake van een gemengd beeld. Zo zijn de koersen van bedrijven als KPN, ASML en Centric aanzienlijk gestegen in verhouding met voorgaande jaren, terwijl fondsen als Versatel en Getronics stagneren. De verschillen in koersontwikkeling hangen sterk samen met het verloop van de bedrijfswinsten en de verwachtingen over de toekomst onder beleggers. De beste maat voor de toekomstverwachtingen van beleggers bestaat uit de koers-winstverhouding (kwv) van beursfondsen. Het gaat hier om de koers gedeeld door de winst per aandeel, een verhouding die een belangrijke indicatie vormt voor de gezondheid van het beursklimaat. Als beleggers een hoge koers willen betalen voor bedrijven die nauwelijks winst maken, kan worden gesteld dat het beursklimaat bijzonder gunstig is. Historisch gezien beschikken ICT-bedrijven meestal over kwv’s van rond 20, een niveau dat iets snellere groei veronderstelt dan de groei van de hele economie. De kwv’s van vooraanstaande IT-bedrijven liggen momenteel inderdaad op dat niveau: zo noteert de koers van Intel 17 keer de winst, terwijl Microsoft 22 keer scoort. KPN heeft een kwv van 12, ASML 28, Getronics 40 en Centric 32. De beurs verwacht dus gezonde groei bij IT-bedrijven. De trend is zelfs dat de kwv’s van steeds meer Nederlandse IT-bedrijven langzaam oplopen. Beleggers worden steeds positiever over de IT-sector en dat is gunstig voor het beursklimaat. Overwaardering Het klimaat voor ICT-bedrijven mag dan verbeterd zijn, de vraag is hoe stabiel het is. Want net als tijdens de beurshype van rond de eeuwwisseling ligt overwaardering op de loer voor internetbedrijven, een nog altijd in het oog springend segment van de IT-sector. Zo kent vlaggenschip Google een kwv van maar liefst 80, een waardering die aangeeft dat beleggers veel toekomstige groei veronderstellen. De vraag is of die groeiverwachting gerechtvaardigd is. Het bedrijf dat bekend is van de succesvolle zoekmachine haalt het overgrote deel van zijn inkomsten uit advertenties. De winst van Google is tot dusver inderdaad elk jaar gestegen, het afgelopen jaar fors. Maar het bedrijfsmodel van Google kan gemakkelijk worden gekopieerd door nieuwe zoekmachines, waarvan er enkele in nichemarkten al succesvol zijn. Daarnaast heeft Google tegenwoordig de warme belangstelling van Microsoft, die onder meer werd gewekt door het wegkapen van belangrijke ontwikkelaars van Microsoft door Google. Wie de geschiedenis van het softwareconcern kent, weet dat het op een bedreiging vrij stereotiep reageert: het maakt een vergelijkbaar product, bundelt het met andere producten uit zijn portfolio en daarna wordt de concurrent gemarginaliseerd. Microsoft is dit jaar begonnen met het oppoetsen van de zoekmachine MSN Search, terwijl het product is gebundeld met onder meer Hotmail, Messenger en Internet Explorer. De combinatie van nieuwe toetreders en de concurrentie van Microsoft en Yahoo! kan op termijn gemakkelijk leiden tot verlies van marktaandeel voor Google. Verder is het de vraag of de talloze nieuwe producten van Google ooit veel aan de resultaten van het bedrijf zullen bijdragen. De historie kent weinig voorbeelden van bedrijven die succesvol werden buiten hun kernactiviteiten. Beter klimaat In de hoge kwv van bedrijven als Google schuilt het gevaar dat overspannen verwachtingen op termijn het vertrouwen van beleggers weer kunnen beschadigen. De recente geschiedenis van TomTom is een illustratie van hoe fragiel het vertrouwen in IT-favorieten ook tegenwoordig nog is. Na de beursgang in mei dit jaar liep de koers geleidelijk op, maar het bedrijf verloor recentelijk op één dag 1,2 miljard euro beurswaarde na voor speculanten tegenvallende kwartaalcijfers. Vreemd, want de cijfers van TomTom waren aanzienlijk beter dan die van het jaar ervoor en overtroffen de verwachting van een deel van de analisten. Deze gang van zaken toont aan dat er rond in het oog springende bedrijven veel overdrijving in de koers verwerkt zit. Vervelend genoeg zijn het juist dit type bedrijven waarvan de beurskoers in brede kring onderwerp van gesprek is, die mede het beursklimaat bepalen. Al met al lijkt de waardering van IT-bedrijven door de beurs aanzienlijk te zijn verbeterd. Maar voor bedrijven die met een opvallend product of dienst naar de beurs gaan, speelt ook de beurspsychologie een belangrijke rol. De koersen van deze bedrijven kunnen een tijd lang irrationeel hoog zijn, om dan plotseling zware klappen op te lopen. Door associatie-effecten kan de beurspsychologie rondom deze aansprekende bedrijven ook tijdelijk overslaan op andere ondernemingen in de IT-sector. Kosten beursgang Of een beursgang voor IT-bedrijven tegenwoordig interessant is, hangt ook af van de vraag hoe groot het bedrijf is of hoe groot het door de beursgang wil worden. Reden is dat in 2004 de code-Tabaksblat is ingevoerd die de regelgeving voor beursgenoteerde bedrijven flink heeft aangescherpt, vooral op het gebied van verslaglegging en communicatie. Advieskantoor Ernst & Young schat de kosten van het volledig opvolgen van de code op ongeveer 450.000 euro per jaar. Voor grote bedrijven hoeft deze kostenpost geen enkel probleem te zijn na een beursgang, maar voor kleine en middelgrote bedrijven is de drempel dus iets hoger geworden. De vraag of de komende jaren veel IT-bedrijven naar de beurs gaan, hangt ook af van het aantal en de kwaliteit van de bedrijven die ervoor in aanmerking willen komen. Wat de internetbedrijven betreft, daar vond drie jaar geleden de grote shake out plaats waarna de gezonde bedrijven overbleven. In de portefeuilles van venture capital-financiers zitten daarnaast nog enkele tientallen IT-bedrijven die de potentie hebben om succesvol naar de beurs te gaan. Het lijkt een kwestie van tijd voor andere IT-bedrijven Google en TomTom zullen volgen.