Bio-informatica moet gezondheidszorg nieuwe impulsen geven
Sinds kort hebben we de complete DNA-volgorde van de mens, van dieren, planten en zelfs micro-organismen ontrafeld. De stroom zeer complexe informatie daaruit droogt niet op. In hoog tempo komt er nieuwe informatie bij over het functioneren van micro-moleculen in levende wezens. Vroeger hadden wetenschappers en analisten genoeg aan een reageerbuis en een pipet om de microstoffen van ons lichaam te analyseren. Maar sinds de ontcijferen van het DNA kan men niet meer zonder supercomputers en speciale software. Een nieuwe vakgebied is daarmee geboren: de bio-informatica. Dit vakgebied - nog maar een paar jaar oud - ligt op de grensvlak van de computerwetenschappen, de statistiek en de moleculaire biologie. De ‘life sciences’-sector, kortweg de biotechnologie en aanverwante industrieën, doen in toenemende mate een beroep op deze nieuwe wetenschap. Zozeer zelfs dat er wereldwijd een grote vraag is ontstaan naar afgestudeerde bio-informatici. Een beetje universiteit heeft deze opleiding dan ook in zijn vakkenpakket opgenomen. In Nederland zijn dat bijvoorbeeld de universiteiten van Wageningen, Nijmegen en Leiden. ‘De toekomstmogelijkheden op de arbeidsmarkt als biotechnoloog, chemicus of bioloog zijn al rooskleurig, met een specialisatie in de bio-informatica nog veel beter’, zo prijst Wageningen zijn opleiding in dit vakgebied aan. Met de opkomst van de bio-informatica is ook een nieuw soort ondernemingen ontstaan die de benodigde hard- en software kunnen leveren. En die daarom natuurlijk ook afgestudeerde biologen of biotechnologen in huis willen hebben die op het grensvlak van IT en biotechnologie kunnen opereren. Dat zijn ondernemingen als bijvoorbeeld Accelrys, Compugen, Incyte Genomics, Lion Bioscience, Structural Bioinformatics en Celera Genomics. Maar ook de traditionele computerfabrikanten als IBM en Hewlett Packard hebben inmiddels ontdekt dat informatietechnologie en de ‘life sciences’ elkaar veel te bieden hebben. De bio-informatica wordt inmiddels breed toegepast in sectoren als de biochemie, de farmacie en de medische, de agrarische en industriële biotechnologie. De totale markt voor bio-informatica groeit met 25% tot 50% per jaar en de schattingen van de potentiële omvang van deze markt wordt met enige regelmaat opwaarts bijgesteld. Enkele jaren geleden schatte men de omvang ervan per 2005 op ruim twee miljard Amerikaanse dollar, maar dat is al bereikt. Nu gaat men ervan uit dat de omvang van deze markt in het jaar 2008 wel eens acht miljard dollar of meer kan bedragen. De Amerikaanse computerhardware en -dienstengigant IBM zette de eerste stap op dit gebied in het jaar 2000, toen het bedrijfsonderdeel IBM Health Care and Life Sciences opgericht. In rap tempo werden bij IBM wetenschappers als dr. Kaya Zafarullah, gepromoveerd in de biochemie en moleculaire biologie, aangenomen om dit bedrijfsonderdeel verder gestalte te geven. Zafarullah is ‘sales solutions’-specialist bij IBM Clinical Genomics, een onderdeel van IBM Healthcare en Life Sciences. Zafarullah richt zich op de Europese markt en dus ook op de Nederlandse markt. Zijn bedrijfsonderdeel houdt zich vooral bezig met de ‘life sciences’, die bij IBM wordt gezien als een ‘emerging business opportunity’ in zakelijk jargon een EBO. "Wij hebben de benodigde hardware, software en kennis in huis om de gezondheidszorg wereldwijd een nieuwe impuls te geven." Zafarullah is ervan overtuigd dat dankzij de synergie tussen IT en biotechnologie er een diepgaande transformatie plaats zal vinden in de gezondheidszorg wereldwijd. Een deelgebied in opkomst waar IBM al actief in is, is de zogeheten ‘information based medicine’, vrij vertaald de informatiegedreven geneeskunde. Dit onderzoeksgebied gaat ervan uit dat patiënten in de toekomst geen bulkmedicijnen van traditionele farmabedrijven meer zullen slikken, maar behandeld zullen worden met een individuele, zeer gerichte aanpak. Juist het razendsnel toenemende inzicht in onze individuele DNA structuur maakt zo’n op de persoon gerichte werkwijze mogelijk. Er zijn meer factoren die deze trend aanwakkeren. Neem bijvoorbeeld de vergrijzing in de westerse wereld. Ouderdom komt met allerlei chronische gebreken. In de VS heeft het ministerie van Gezondheid berekend dat driekwart van de uitgaven voor gezondheidszorg gaan naar patiënten met ieder hun eigen chronische gebreken. Geen wonder dat er in de VS grote druk wordt uitgeoefend op de gezondheidszorg om effectievere medicijnen te ontwikkelen. In Europa is dat niet anders. "De IT-industrie kan de computerkracht leveren om de informatiegedreven en individueel gerichte geneeskunde tot een groot succes te maken", zegt Zafarullah. Klanten van IBM Healthcare en Life Sciences zijn onderzoeksinstituten, farmaceutische ondernemingen en biotechnologiebedrijven. Zij zijn de afnemers van IBM’s geïntegreerde applicaties en adviesdiensten. Wereldwijd, dus ook in Nederland. In ons land is IBM bijvoorbeeld nauw betrokken bij het Nederlandse Genomics Initiatief. Dit overheidsinitiatief is gericht op het bevorderen van de kennisinfrastructuur in Nederland, gecombineerd met hoogwaardig onderzoek. Maar leiden de dure geavanceerde technologieën van computergiganten als IBM nu juist niet tot hogere kosten in de gezondheidszorg? Zafarulla: "Zeker niet, juist tot het tegenovergestelde. IT toepassingen besparen en versnellen de zeer kostbare onderzoeken en klinische testen. De effectiviteit van nieuwe medicijnen zal veel groter zijn. Daarnaast zorgt informatiegedreven en individueel gerichte geneeskunde juist voor preventie. Dit alles zal op den duur tot grote besparingen leiden."