Discussie over UMTS is irrelevant
UMTS is een standaard die twee componenten bevat: een voor radiocommunicatie (Utran) met de bijbehorende licenties voor frequentiegebruik en een voor het nietradiogedeelte van het netwerk, het ‘core network’. De UMTSstandaard definieert dus geen diensten en moet daarom ook niet als service worden verkocht aan eindgebruikers. De UMTS licenties bieden operators recht op exclusief gebruik van de frequenties en daarmee exclusieve radiocapaciteit. Dit in tegenstelling tot WLAN dat gebruikmaakt van nietexclusieve radiocapaciteit. De winstgevendheid van UMTS was belangrijk toen de licenties werden gewaardeerd. Toen zijn optimistische berekeningen gemaakt door de mobiele operators. De te hoge licentiekosten kunnen niet meer ongedaan worden gemaakt en moeten daarom niet worden meegenomen in de nieuwe investeringsbeslissingen van operators. Nieuwe investeringen zijn uiteraard wel afhankelijk van keuzes uit het verleden. Operators staan nu voor de keuze in welke mate er geïnvesteerd moet worden in UMTS en in eventuele nieuwe subsidies op UMTS toestellen. Hoeveel dekking moet er gerealiseerd worden en in welk land? De winstgevendheid op deze nieuwe investeringen hangt af van aannames omtrent de verkoop van UMTStoestellen en het gebruik van UMTScapaciteit door klanten. Daarnaast speelt de ‘discount rate’ (netto contante waarde) een grote rol in een financiële analyse. De keuze voor een goede discount rate is niet evident, met name niet voor projecten met een lange looptijd en voor marktsectoren met grote structurele wijzigingen. Kleine wijzigingen van 1 procent leveren enorme verschillen in rendement op. Dat telecommunicatiebedrijven de groei van nieuwe diensten in de eerste jaren (20022005 voor UMTS) erg ambitieus benaderen is geen onbekend verschijnsel. Dat wil echter niet zeggen dat de deze investeringen nooit meer rendement opleveren. Net zo makkelijk wordt de latere groei van UMTS onderschat. Ook als licentiekosten wel worden meegenomen, kan UMTS toch winstgevend worden. De UMTSlicentiekosten zijn sterk gedaald gedurende de opeenvolgende veilingen in de verschillende Europese landen. Niet alle partijen in de markt hebben dus evenveel betaald voor UMTSlicenties. Operators die in meerdere landen zitten, kunnen deze verschillen middelen. Voor een aantal van hen vallen de gemiddelde kosten per klant mee en kan wel degelijk geld worden verdiend. In de groep van middelgrote tot grote Europese mobiele operators lopen de gemiddelde licentiekosten uiteen van 50 tot 500 euro per klant. Grote operators profiteren bovendien van schaalvoordelen en kunnen sneller leren van ervaringen uit meerdere landen. Winstgevendheid moet dan ook in Europees licht gezien worden. De vraag is of operators nog verder moeten investeren in UMTS. Moeten ze de investeringen uitstellen of overstappen op andere technologieën, als bijvoorbeeld WLAN. Mobiele operators moeten in principe aan de verplichtingen voldoen die een bepaalde UMTSdekking afdwingt. Uitstellen is alleen mogelijk als de desbetreffende overheid kan worden overtuigd. Alleen investeren in WLAN en niet in UMTS brengt een aantal problemen met zich mee. Binnen de meeste WLANstandaarden is weinig opgenomen omtrent identificatie, billing, roaming, interconnect en quality of service, cruciale zaken om omzet te generen voor het gebruik van netwerken door klanten. Daarnaast zijn er nog vragen omtrent de interferentiegevoeligheid van WLANstandaarden bij toenemend gebruik, ook is echt mobiel gebruik nog niet goed geregeld. WLAN biedt wel andere voordelen boven UMTS, zoals hogere snelheden voor datacommunicatie en een goede beschikbaarheid van toestellen in de vorm van WLANkaarten voor pc’s en PDA’s. De meeste partijen zijn dit jaar al gestart met UMTSinvesteringen in netwerkontwerp en netwerkbouw en hebben de toestellen al besteld. UMTS en WLAN moeten worden gezien als complementair. Een keuze voor een van de twee zou onverstandig zijn. De meeste mobiele operators hebben onvoldoende financiële middelen om in elk land meteen volledig te investeren in UMTS en/of andere technologieën en moeten daarom keuzes maken. UMTS is echter een onomkeerbare weg ingeslagen en gaat een belangrijke rol spelen in de toekomstige markt voor diensten gebaseerd op mobiele datacommunicatie. Michiel Adriaanse is principal consultant in de telecom groep van IBM Business Consulting Services.