‘Drie streepjes? Eruit!’

Ramautar is over het werk zelf goed te spreken. “Het is een leuk pakket en je werkt ook op leuke machines. Je spreekt hier over terabytes: iedere maand komen er 1,3 miljoen rekeningen bij. Ook de twaalf dochters van deze bank gebruiken de applicatie, in totaal zijn dat 35 miljoen bankrelaties.” De producent richt het pakket functioneel in voor de Poolse markt, Primair Services regelt de technische kant. Ramautar geeft leiding aan een team van Polen, Britten en Nederlanders. Waar hij zeker niet van onder de indruk is, zijn de condities waaronder de Polen hun werk moeten doen. “In Nederland klaagt de werknemer dat hem een poot wordt uitgedraaid als hij maar 3 procent loonsverhoging krijgt in plaats van 3,5. Hier verhuisde de complete bank naar een plaats 300 kilometer verderop en het personeel kon kiezen tussen verhuizen of ontslag krijgen. Mensen hebben hun gezinnen achtergelaten en huren een flat in de nieuwe woonplaats. Supergoedkoop, want je denkt toch niet dat de bank meedenkt of meebetaalt. In het weekend reizen ze over rotwegen naar huis om twee dagen bij hun gezin te kunnen zijn. Ik woon in Almere en als mijn aansluitingen meezitten, ben ik net zo snel thuis met het vliegtuig als zij met openbaar vervoer. Met de auto gaat natuurlijk sneller, maar die hebben de meesten niet. Je ziet hier voornamelijk Fiats rijden uit 1940 en Lada’s van het type ‘flikker er petroleum in dan rijdt het ook’. Mensen die een nieuwe auto hebben gekocht, rijden er vaak niet in omdat de benzine te duur is. Het is gewoon gênant, ik verdien in twee dagen wat zij in een maand verdienen. En ik kan ook nog overuren schrijven.” Voor de duidelijkheid: het gaat hier om ervaren bankpersoneel op universitair niveau. Casinoavondje Het verschil tussen oost en west werd nog duidelijker toen bank en leverancier een casinoavondje organiseerden omdat de planning was gehaald. Iedereen kreeg 300 zloty (160 euro) om te vergokken. Veel mensen namen het bedrag mee naar huis, want het was meer dan de eindejaarsbonus. Ook ontslagprocedures zijn anders. Ramautar: “Als je in Nederland iemand wilt ontslaan, ben je weken bezig met procedures. Hier ga je naar de baas en 5 minuten later haal je je bureauladen leeg. Het zwartboek ligt hier echt, het is geen denkbeeldig iets. Fouten maken is menselijk en dat doe ik ook. Maar als je hier een fout maakt die ernstig is in iemands ogen, dan krijg je een streepje achter je naam. Dat geldt ook voor de buitenlanders. Na drie streepjes lig je eruit. Vandaar dat we al vijf projectleiders hebben gehad in een jaar. We hebben hier 78 testomgevingen en de gemiddelde AS/400-ervaring is een jaar. Als je een foutje maakt bij het inrichten van de testomgeving en de omgeving gaat niet in de lucht zodat tachtig man niks zit te doen, dan is dat een streepje.” De drempel tussen baas en werknemer is veel hoger dan in Nederland. Volgens Ramautar is het een vorm van drillen in plaats van managen. “Personeel wordt gekleineerd en uitgemaakt voor alles wat lelijk is. Er wordt tegen universitair geschoolden gezegd dat ze beter de straat kunnen gaan vegen omdat ze nergens anders goed voor zijn. Je krijgt zo wel een uitstekende teamgeest, maar meer in de trant van ‘wij tegen de vijand’. En als jij je fouten kunt afschuiven op een collega, dan komt jouw naam niet in het boek.” Slaan gebeurt pas als je een antwoord geeft dat bij de klant of je meerdere in slechte aarde valt. Bij conference calls tussen bank en leverancier wordt vaak genoeg de hoorn erop gegooid. De gesprekken zijn al gestrest genoeg zonder dergelijke complicaties, omdat de meeste Polen als vreemde taal Duits en Russisch spreken en de Britten alleen maar Engels. De tolk in het midden houdt vaak op met vertalen wanneer de Polen met elkaar in discussie gaan. “De hoorn gaat erop en even later wordt er teruggebeld om te vragen of er nog een ander antwoord is. Maar als er niemand beschikbaar is in de UK om op te bellen, dan moet je iemand in levende lijve bevragen. Dan kan je de hoorn er niet opgooien als het antwoord je niet zint, dus dan geef je die persoon een schop of een klap voor z’n hoofd. Het is ongelofelijk. Ik vind het leuk als het mensen het met elkaar oneens zijn, dan kan je in discussie, daar leer je van. Maar als ze me gaan slaan, dan ros ik terug.” Of deze situatie representatief is voor werksituaties in Poolse bedrijven weet Ramautar niet. Hij weet dat het er in andere branches ook zo aan toe gaat, maar van Nederlandse expats begrijpt hij dat de sfeer waar zij werken anders is. “Hier worden mensen monddood gemaakt, ze hebben geen eigen mening meer. Je kop boven het maaiveld uitsteken doe je hier dus niet. En ander werk is er niet, dus ze moeten wel blijven.”