E-health moet betere zorg opleveren

Grootste knelpunt voor het gebruik van E-health is volgens de RVZ dat veel medische gegevens niet elektronisch zijn vastgelegd. Verontrustend vindt men het matige gebruik van technische standaarden. Daarbij gaat het om technische uitwisselformaten, beveiliging, syntax en semantiek (betekenis). Medische ICT-toepassingen zijn nauwelijks compatibel, oordeelt de RVZ. “Geen van de actoren heeft tot op heden getoond over het vermogen te beschikken bedoelde standaardisatie te bewerkstelligen.” Een bijkomend probleem is volgens de RVZ dat E-health zonder vergoedingen nooit breed van de grond kan komen. Men spreekt van een ‘te rigide financieringssysteem’ en een scheve verdeling van baten en lasten. De RVZ pleit onder meer voor vergoeding voor E-consulten. Ook wil men duidelijker zicht op meerwaarde voor patiënt en zorgverlener, en beter inzicht in kosten en kwaliteit. Alleen met harde cijfers zal het animo groeien om in E-health te investeren, aldus de RVZ. Staatstoezicht Bij E-health voeren zorgverzekeraars te weinig regie en staan zorgverleners aan de zijlijn, concludeert de Raad somber. Tevens stelt men dat de overheid ‘huiverig is om zelf het heft in handen te nemen’. Ook ziet de RVZ vele juridische belemmeringen. Zo komt de privacy van patiënten in gevaar bij onvoldoende beveiligde communicatie. Bij zorg-ICT speelt de patiënt nauwelijks een rol, oordeelt de RVZ. De adviesclub pleit voor ‘staatstoezicht’. Zo wil de RVZ dat Nederlandse zorgverleners – zoals in de VS – verplicht worden om op uniforme wijze digitaal te registreren. Ook wil de RVZ certificatie van E-health-toepassingen, zoals de Amerikaanse FDA voornemens is te doen. De Raad maakt zich zorgen over frauduleuze medische activiteiten op internet en de slechte kwaliteit van online-gezondheidsinformatie. Het RVZ-rapport verwijst bij herhaling naar onderzoek in de VS, waar E-health iets meer is ingeburgerd. In de VS blijkt het aantal ernstige medicatiefouten met 55 procent gedaald als geneesmiddelen via software worden voorgeschreven. ICT zorgde voor 17 procent minder huisbezoek, indien chronische patiënten thuis werden voorzien van beeldtelefoon, elektronische stethoscoop en digitale bloeddrukmonitor. Het honderd pagina’s tellende advies pleit voor een ‘onafhankelijke uit publieke middelen gefinancierde autoriteit’ die toeziet op beveiligde communicatie. Ook moet dat orgaan de bevoegdheid hebben om in Nederland standaarden op te leggen. Alleen breed gebruik van standaarden kan de zorgsector meer efficiëntie, minder dubbel medisch onderzoek en minder medische fouten opleveren. De verplichting kan worden opgelegd via Kwaliteitswet en de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg. Ook pleit de RVZ voor open source-software voor de zorgsector, met een General Public Licence (GPL). Artsen en andere zorgverleners zijn bang dat ‘zorg op afstand’ zal leiden tot medische wanprestaties en onduidelijke medische aansprakelijkheid, stelt het rapport. Bij E- health zullen steeds vaker artsen uit verschillende landen betrokken zijn. Dat kan de medische aansprakelijkheid juridisch complex maken, meent de RVZ. Daarom wil men een Europese databank voor alle zorgverleners. De Nederlandse overheid moet een beveiligde infrastructuur opzetten en bekostigen, op basis van Public Key- versleuteling (PKI). E-health moet worden ingezet voor zelfzorg, om het personeelstekort in de zorg te verlichten. Patiënten moeten via software kunnen bepalen of een bezoek aan de arts werkelijk noodzakelijk is. Afblijven “De overheid moet zich uitsluitend richten op randvoorwaarden, zoals beveiliging, standaarden en vergoedingen”, zegt Onno van Rijen, de voornaamste opsteller van het rapport. “Van concrete toepassingen moet de overheid zoveel mogelijk afblijven.” Van Rijen benadrukt de noodzaak van beveiligde breedbandige internetcommunicatie voor de zorgsector, met Public Key-versleuteling en Trusted Third Parties. “Dat is een overheidstaak. Anders krijg je al die artsen nooit mee.” In twee decennia is te weinig voortgang gemaakt, meent Van Rijen: “Het schiet maar niet op. Al sinds 1985 wordt gesproken over unieke patiëntnummers. Steeds wordt onderzoek een tikje anders uitgevoerd. Uit de vele proefprojecten wordt nauwelijks lering getrokken. Tegelijk wordt 95 procent van de artsen inmiddels geconfronteerd met patiënten die medische informatie van internet halen.” Volgens Van Rijen is er enorme behoefte aan technology assessment: “Pas als de meerwaarde is aangetoond, gaan zorgverzekeraars nadenken over een vergoeding. Zonder vergoedingen geen investeringen. Die vicieuze cirkel moet je doorbreken. In de VS zie je wel zulk effectonderzoek, vaak grootschalig. Soms blijkt E-health besparingen tot 50 procent op te leveren.” De RVZ-adviseur pleit voor pragmatische oplossingen: “Als je moet wachten tot elke zorgverlener medische gegevens gestructureerd vastlegt, dan komt zo’n EPD er nooit.” Hij noemt de zorgmarkt ‘nogal dichtgetimmerd’ voor nieuwe aanbieders van E-health. “Neem realtime cardiobewaking. Als de patiënt het zelf moet betalen, komt het nooit van de grond. Zorgverzekeraars zijn te conservatief en afwachtend. Enorm veel zendingswerk is nodig.” Wat valt onder E-health? E-diagnose: stellen van diagnose op afstand, ‘intercollegiale’ consulten tussen artsen onderling, online-psychotherapie, patiëntmonitoring op afstand, telechirurgie en teleradiologie. E-quality: systemen voor beslisondersteuning, online-opleidingen en -nascholing, online-behandelprotocollen, elektronische formularia (voorkeurslijsten medicatie), afspraken via internet en online bestellen van goederen en diensten, inzage in medische dossiers (EPD). Epublic health: bepalen en benaderen van medische risicogroepen, monitoren van verspreiding van ziekten, publieksvoorlichting via internet.