GBA-afnemers laten zich veel aanleunen
Inmiddels heeft op 13 april Stadskanaal als eerste berichtenverkeer met GBA-V gestart, een week later gevolgd door zes gemeenten en de daaropvolgende weken door drie nagenoeg gelijke groepen van rond 150 gebruikers. Alle gemeenten hebben 19 mei een kopie van hun GBA-data gemaakt, die GBA-V dan moest inlezen. Linda Hennink, plaatsvervangend BPR-directeur en programmamanager GBA-modernisering, vindt dat BPR ‘op schema’ ligt. Maar volgens de laatste berichten wordt GBA-V half juli slechts voor een kleine groep gebruikers opengesteld, bovendien kan men het bestand alleen bevragen op een beperkte gegevensset. In oktober voorziet BPR ‘opschaling’. Als ook spontaan mutaties worden verstrekt is sprake van ‘GBA-V Full Service’. Midden vorig jaar meende men nog dat dat 1 oktober 2006 zou werken, maar inmiddels streeft BPR naar februari, maart 2007. De eindfase ‘moderne interfaces’, is blijkens BPR-documenten verschoven van ‘1 januari 2007’ naar ‘eind 2007’.
Begin vorig jaar zei het agentschap de modernisering een jaar te willen versnellen. Nu blijkt dat uitgaande van het schema van medio 2005, een jaar vertraging is opgelopen. De moderniseerders huldigen het adagium ‘zorgvuldigheid vóór tempo’, maar toch: staan afnemers, geregeld opgevoerd als de noodzaak van de operatie moet worden toegelicht, nu morrend aan de poorten van BPR? Nou, nee.
Niet ontevreden
Daar zijn verschillende verklaringen voor. Allereerst zijn afnemers over het algemeen niet ontevreden over de GBA. Pensioenfondsen bijvoorbeeld waren vroeger van verzekerden afhankelijk om adreswijziging, huwelijk of echtscheiding door te krijgen en worden nu automatisch door de GBA ingelicht. Ad Schoenmakers van Hewitt Associates, dat pensioenactiviteiten verzorgt voor onder meer Philips en bij circa 200.000 GBA-geregistreerden ‘afnemersindicaties’ heeft geplaatst, ontvangt dagelijks mutaties over 100 tot 200 personen. “Het is de bron voor onze processen”, zegt hij. De Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Noord-Nederland, vertelt Henk Koster, krijgt jaarlijks van gemeenten in de regio een opgave van alle vrouwen die 30 worden, en daarna permanent gegevensmutaties om hen tot hun 60e periodiek te kunnen oproepen. Die populatie telt 120.000 personen.Zorgverzekeraar Agis krijgt per dag over 1300 (van ruim 1,2 miljoen) verzekerden mutaties. Deze automatische gegevensverstrekking leidt volgens Marcel Huijsman niet alleen tot forse besparing bij mutatieverwerking en verzending van polisbladen, maar ook tot betere dienstverlening.
Genoemde afnemers hebben alle een aansluiting op de Landelijk Raadpleegbare Deelverzameling (LRD) die van elke inwoner een paar gegevens bevat. Voor het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) is LRD-raadpleging zelfs het enige gebruik dat men van de GBA maakt, aldus Rutger van Weelden. De snelheid waarmee de LRD zoekt onder 18 miljoen inwoners (inclusief enige historie) en meteen antwoord geeft, heeft het nut van de GBA voor de bedrijfsvoering van afnemers nog vergroot, al heeft de beperkte gegevensset hen soms begerig gemaakt naar de hele set, waarvoor ze geautoriseerd zijn. Naar GBA-V dus.
Heterogene groep
Dat afnemers niet massaal bij BPR op de stoep staan komt ook omdat het zo’n heterogene groep is, met organisaties die uiteenlopen van ziekenhuizen, politie en justitie, interkerkelijke ledenadministratie, tot Kadaster. Wat dit gemêleerde gezelschap ontbreekt is een koepel die hun belangen kan bepleiten.
Van tijd tot tijd werpt Henk van Hoeckel zich op als afnemersspreekbuis. Hij is directeur van T&T Compet&t. Dat bedrijf heeft zo’n 150 klanten met een station in eigen huis en nog eens 190, waarvoor het de GBA-communicatie als webservice verzorgt. Dat aantal sterkte Van Hoeckel in zijn zelfgekozen missie het afnemersbelang te vertolken.
Een T&T-enquête met honderd respondenten leverde vorig jaar niet zozeer ongenoegen op over GBA of modernisering, maar over de communicatie en de mate, waarin BPR afnemers erbij betrekt. Maar BPR voert met afnemers,toch geregeld ‘sectoroverleg’? Van Hoeckel: “Men vergadert, maar er is geen terugkoppeling. Je hoort er nooit iets van.” En het bij wet ingestelde Gebruikersoverleg, waarin afnemers ook zitting hebben? “Dat zijn enkele grote afnemers en ik hoor er alleen iets over als de prijs van het GBA-bericht is veranderd.”
Vertragingen
Van Hoeckel heeft zijn enquêteresultaten aan BPR aangeboden, waarop in december een ‘afnemersdag’ is gehouden. Verder is er een nieuwsbrief voor afnemers gekomen. Ofschoon aanklikken op de GBA-site de foutmelding ‘Not Found’ oplevert, kent Ad Schoenmakers (pensioenuitvoerder Hewitt) de inhoud. “Er staat weinig in. Vooral vertragingen.” Ook heeft BPR naast een ‘Denktank gemeenten’ een ‘Doetank afnemers’ ingesteld. Maar een bijeenkomst eind juni werd afgelast omdat er blijkbaar helemaal niets te bespreken viel.
Volgens Van Hoekel hangen GBA-afnemers er nog altijd een beetje bij. Dat vindt Schoenmakers ook: “Het is vooral een feestje van BPR.” Terwijl afnemers, vreest Van Hoeckel, ‘voor de kosten opdraaien’. Toen minister De Graaf twee jaar terug zei dat de modernisering deels zou worden betaald uit een forse verhoging van de berichtprijs, wezen vier van de vijf afnemers in het Gebruikersoverleg dat tegenover dit blad af. Maar in zijn eerste afnemersnieuwsbrief (juli 2005) schreef BPR dat dit overleg een jaar eerder had besloten tot een begin 2007 in te voeren ‘toeslag van 3,5 eurocent op de bestaande berichtenprijs van 13,5 cent per bericht’. Nu was toen de berichtprijs al 15 cent en ging deze begin 2006 naar 14. Van Hoeckel: “Wordt het nu 18,5 cent, 17 of komt de toeslag op de huidige prijs van 14 cent? Dat maakt nogal wat uit met 100 miljoen berichten. Ik heb het bij BPR aangekaart en men zou het rectificeren, maar dat is nooit gebeurd. De vaststelling van de berichtprijs gebeurt toch al schimmig. Ik heb diverse malen naar een onderbouwing gevraagd, maar die krijg ik niet. De hele kostentoerekening is nog duister.”
Harde sancties
Intussen relativeert hij het nut van de modernisering voor afnemers. Het is evident dat de batchverwerking van het berichtenverkeer voor een onlinevoorziening moet worden ingeruild, maar voor de meeste afnemers volstaat de LRD, stelt hij. Ze misten er gegevens in over het geslacht van personen, maar die zijn in januari toegevoegd, overigens omdat het (nog altijd niet ingevoerde) Burgerservicenummer dat verlangde. Dat de spontane mutatieverstrekking op termijn realtime wordt, daarop zitten afnemers ook niet te wachten. Derde punt: bij selecties (zoals 30-jarige vrouwen voor een bevolkingsonderzoek) gaat veel mis. Met de professionalisering die van GBA-V verwacht mag worden, zullen omissies over zijn, denkt hij, ‘maar hardere sancties voor gemeenten die het niet goed doen, liggen meer voor de hand dan er zo’n complexe en kostbare operatie voor op te tuigen’.
Onbalans
Nog een voorbeeld van onbalans tussen gemeenten en afnemers is dat de eerste worden gecompenseerd als GBA-systemen aan een nieuw logisch ontwerp moeten voldoen en straks ook ondersteuning krijgen bij de invoering van het nieuwe Burgerzakensysteem. Van Hoekel: “Voor afnemers is dat er allemaal niet. Als ik afnemer was, zou ik tegen BPR zeggen: Geef aan wat het kost, en wat voor mij de consequenties zijn.” Maar de afnemer laat zich veel aanleunen, stelt Van Hoeckel wat mismoedig vast. Wellicht hebben ze door wat hij ook constateert: afnemersdag, doetank, nieuwsbrief, mooi allemaal, maar mosterd na de maaltijd. “De grote beslissingen zijn al genomen.”
104.005.550 berichten
De GBA telt 593 afnemers (waarvan 261 ‘Gaba’s’: gemeenten als buitengemeentelijke afnemer), vorig jaar goed voor ruim 104 miljoen berichten. 310 afnemers hebben een LRD-aansluiting voor online-raadplegingen. De eerste vijf maanden van 2006 vonden er al meer plaats dan heel vorig jaar, toen de LRD 6,8 miljoen keer werd bevraagd.
GBA-V
GBA-V is een landelijke voorziening, waar alle 458 gemeenten een kopie van hun bevolkingsadministratie onderbrengen om afnemers niet meer vanuit al hun lokale systemen te bedienen, maar vanuit één punt. Gegevens over personen, waarvoor afnemers geautoriseerd zijn, kunnen ze vanuit GBA-V gemuteerd krijgen. Ook kunnen ze er ‘landelijk’ gegevens in opzoeken, waardoor ze niet meer hoeven te weten waar de persoon in kwestie woont. Voor dit laatste bestaat sinds eind 2004 al de Landelijk Raadpleegbare Deelverzameling (LRD), met van elke inwoner een paar gegevens. Daarvoor komt straks GBA-V in de plaats.