ICT hulpdiensten is niet op orde
Met Zeewolde haalde Dataland recent de honderdste deelnemer binnen en bracht het aantal objecten in de databank op 3 miljoen, 46 procent van het Nederlands totaal. Met een webapplicatie konden hulpdiensten in Rijnmondse Dataland-gemeenten per gebouw gegevens inzien en over straten of buurten geaggregeerde informatie opvragen. De proef leverde positieve conclusies op over het nut van DataLand-data voor Openbare Orde en Veiligheid (OOV). Veel meer viel er niet over te vernemen op de conferentie, die vooral een sessie werd voor het identificeren van knelpunten. Dat lukte goed. Op dezelfde dag dat minister Remkes in Bussum kritische noten kraakte over rampenbestrijding (‘Een goede voorbereiding vraagt om meer dan het schrijven van een draaiboek of een goed rampenplan in de la hebben liggen’), deelden in Hoofddorp enkele toplieden uit die wereld hun zorgen met elkaar. Veiligheid begint bij het maken van bestemmingsplannen en is, gezien het grote aantal betrokkenen, bij uitstek een thema dat een ketenaanpak verlangt. Samenwerken dus. Maar iedereen doet z’n eigen ding. Don Berghuijs, Rotterdams brandweercommandant, commandant Rijnmond, directeur Regionale Hulpverleningsdienst Rotterdam-Rijnmond en voorzitter Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding, riep om het ‘einde van de dwaze zelfdoeners’ en zei: "Het gaat niet om techniek, maar om onvermogen de zaken goed te organiseren." Rekeningen Hij hekelde overheden, althans organisaties met een publieke taak, die eerder rekeningen dan gegevens sturen. Zoals geprivatiseerde energiebedrijven die geld wensen voor ‘informatie van maatschappelijk nut’. Ook zijn eigen Rotterdamse Havenbedrijf toonde financieel gezien weinig samenwerkingsbereidheid. Voor het delen van informatie pleitte ook Fred Holleman, hoofd logistiek van het Rampen Identificatie Team. Zeker gedetailleerde geo-informatie is gewenst en daartoe rekende hij ook gebouwgegevens. Bij de Enschedese vuurwerkramp is gewerkt met Kadasterkaarten en was niet alleen onduidelijk waar sommige woningen hadden gestaan, maar zelfs waar hele straten hadden gelegen. Na ‘Volendam’ hebben burgemeesters hun veiligheidsambtenaren uitgestuurd om te zorgen dat openbare inrichtingen een gebruiksvergunning kregen. Berghuijs vroeg zich af of het nu veiliger is geworden. "Of zijn we bezig geweest onze administratie op orde te brengen?" Hij wil houders van inrichtingen meer eigen verantwoordelijkheid geven met een site www.gebruiksvergunning.nl, waar ze gegevens opgeven. De nieuwjaarsbrand had de overheid als partij die het bij de handhaving had laten afweten, ‘probleemeigenaar’ gemaakt, terwijl het in eerste aanleg aan horecabazen is om de juiste vergunningen te hebben. Eigen verantwoordelijkheid is mooi, maar Leo Kooijman, hoofd crisis-beheersing in Rijnmond, vreesde de exploitant van een opslag voor gevaarlijke stoffen, die andere gegevens opgeeft om geen last met zijn vergunning te krijgen: "Dat is voor juristen valsheid in geschrifte, maar voor mijn mensen levensgevaarlijk." Vergunningsinformatie is toch al beperkt bruikbaar. Voorschriften vermelden maximaal toegestane hoeveelheden, maar rampenbestrijders moeten weten welke stoffen in welke hoeveelheid daadwerkelijk in de loods liggen, die ze in moeten. Wel bijgehouden, maar weinig nuttige gegevens kwamen vaker ter sprake. Paul Coumans, projectmanager bij het Traumacentrum Zuid-West Nederland, wees erop dat rampenplannen cijfers bevatten over de beddencapaciteit van ziekenhuizen, maar niet van de medische behandelcapaciteit, waar het eigenlijk om gaat. Wel nuttige, maar ongebruikte gegevens zijn er ook. Jaap van Wessel had zich bij de Regionale Brandweer Hollands-Midden beziggehouden met zorgnormen. Die bepalen hoe snel een hulpdienst ter plekke moet zijn, wat afhankelijk is van aard en bouwjaar van het object. Van een nieuwbouwwijk is simpel te zeggen dat het acht minuten moet zijn, maar in centrumwijken staat oud en nieuw door elkaar. Voor de uitvoering van de WOZ (Wet Waardering onroerende zaken) wordt dat precies bijgehouden. "Gemeenten hebben die gegeven in huis, maar ze worden niet gebruikt." Kinderschoenen Van Wessel vond de ICT in de OOV-sector nog in de kinderschoenen staan. "We bellen regelmatig mensen die al overleden zijn", illustreerde hij de gegevensactualiteit. Het ontbreekt aan overleg tussen operationele diensten over informatiebehoeften, ze kloppen voor de zoveelste maal vergaarde gegevens handmatig in in eigen systemen, om over het ontbreken van standaarden maar te zwijgen. Van Wessel kent ook het GMS-project, dat politie, brandweer en ambulancedienst een Gemeenschappelijk Meldkamersysteem moet bezorgen. "Het systeem is geïntegreerd, de data niet." Hij was niet de enige die om centrale regie riep. Michiel Zonnevylle, burgemeester van Leiderdorp en voorzitter van DataLand, verzuchtte dat VWS ambulances niet vanuit de gemeenschappelijke meldkamer gedirigeerd wil zien omdat de centralist geen verpleegkundige meer is. "Als centrale sturing Haagse sturing betekent, wordt het een ramp."