Juridische mist rondom muziekdiensten

Dirkjan van Ittersum Niet zo lang geleden zorgde de Spaanse muziekdienst Puretunes voor de nodige ophef. De site dook op uit het niets en kreeg in één klap wereldwijde publiciteit. De site claimde legaal muziek aan te bieden dankzij een overeenkomst met de Spaanse organisatie die muziekrechten afdraagt - zeg maar de plaatselijke Buma/Stemra. Enkele weken na de start verdween de site alweer, onder onduidelijke omstandigheden. En met een dagvaarding op zak. Het verhaal van Puretunes lijkt een incident, maar het staat niet op zich. Er zijn meer internetdiensten die claimen legaal te zijn, maar waarvan de daadwerkelijke juridische status in nevelen is gehuld. Sommige houden het aanmerkelijk langer uit dan Puretunes. Ook in Spanje is een bedrijf gevestigd dat vermoedelijk de wereldprimeur had met een (naar eigen zeggen) legale muziekdienst op internet: Weblisten. Dit bedrijf ging begin 1998 van start, in een tijd dat zelfs Napster nog niet eens bestond. Hoewel ook dit bedrijf de nodige rechtszaken achter de rug heeft, bestaat de dienst nog altijd. ‘We hebben de rechtenkwestie netjes geregeld, we dragen alle rechten keurig af", vertelt directeur Jaime Bernabé in het kleine kantoortje van het bedrijf. Het is gevestigd in een kantorencomplex in één van de zakenwijken van Madrid. Er werken vier mensen. "De één is verantwoordelijk voor de marketing, de ander voor klantenservice, de derde verzorgt de technische infrastructuur en de laatste voegt nieuwe liedjes toe aan de database", legt hij uit tijdens een korte rondleiding. Uit niets blijkt dat we hier te maken hebben met een bedrijf dat zwaar onder druk staat van de internationale platenmaatschappijen. Er heerst een aangenaam rustige sfeer in het kantoor waar de vier medewerkers hun werk verrichten. Op de achtergrond klinkt hippe muziek, terwijl één van de vier medewerkers net weer een nieuwe cd toevoegt aan de site. De database bestaat inmiddels uit 140.000 liedjes. Een merkwaardig detail: de cd’s worden simpelweg in de winkel gekocht, en vervolgens omgezet in mp3-formaat. Er staan ook Nederlandse nummers in de database, van artiesten als Bløf, Anouk en Rowwen Hèze. "De Nederlandse zone is een populair onderdeel. Na Spanjaarden vormen de Nederlanders de grootste groep klanten", zegt Bernabé. Zijn dienst heeft overeenkomsten gesloten met de Sociedad General de Autores y Editores (SGAE) en met de Asociacion de Artistas, Interpretes y Ejecutantes (AIE). Deze organisaties vertegenwoordigen de artiesten, auteurs, muzikanten en uitvoerenden. Volgens Weblisten is dat voldoende om legaal te draaien, maar de muziekindustrie betwist dat. ‘Er lopen maar liefst zeven rechtszaken tegen de dienst", zegt Allen Dixon, hij is raadsman en uitvoerend directeur van de IFPI. Dit is de organisatie die de platenmaatschappijen internationaal vertegenwoordigen. Zes platenmaatschappijen hebben een rechtszaak aangespannen tegen Weblisten. EMI is bovendien een strafrechtprocedure gestart. Geconfronteerd met al deze tegenstanders, blijft Jaime Bernabé zelfverzekerd: "We zijn zeker van onze zaak. Universal spande niet zo lang geleden ook een strafzaak tegen ons aan, maar die is verdaagd". Vanuit Londen laat Dixon echter weten vol vertrouwen te zijn dat Weblisten uiteindelijk het loodje zal leggen. Zijn mening wordt gedeeld door een vooraanstaande advocaat in Nederland op het gebied van internetrecht, Christiaan Alberdingk Thijm. Hoewel hij de preciese details van de zaak niet kent, zegt hij wel het volgende: "Zolang er niet apart een overeenkomst met de platenmaatschappij is gesloten, is het niet legaal om muziek van die maatschappij online te verkopen. Ook al dragen ze de rechten wel af aan artiesten en auteurs." Een vergelijkbare zaak is te vinden in Rusland. Hier is de site Allofmp3.com actief. Ook deze site claimt de auteursrechten keurig te betalen aan de lokale Buma/Stemra en daardoor volledig legaal te werken. Ook in dit geval denkt de muziekindustrie daar heel anders over, hoewel er nog geen rechtszaken lopen. Lijnrecht tegenover dit soort ‘semi-legale’ diensten staat het Nederlandse initiatief Yeahronimo dat binnenkort start met het verkopen van muziekbestanden op internet. Oprichter is oud Arcade-man Michiel Wolff. Hij bewandelde wel de koninklijke weg en sloot met drie grote platenmaatschappijen deals om muziek online te verkopen. Een muziekbestand gaat hier zo’n 99 eurocent kosten. Bij de Spanjaarden of Russen is een klant misschien een tiende daarvan kwijt. In een kantoortje van de Hilversumse Wisseloord Studio’s hebben de afgelopen tijd vijf mensen hard gewerkt om de dienst van de grond te krijgen. Het geheel heeft een investering van enkele miljoenen euro’s gevergd. Het bedrijf zit dan ook niet te wachten op oneerlijke concurrentie uit Spanje of Rusland. Want concurrentie is het, erkent Wolff. Hij verwacht dat beide diensten uiteindelijk zullen verdwijnen. Dixon van de IFPI verwacht dat ook, maar hij is bang dat tot die tijd veel mensen goedgelovig de diensten zullen gebruiken: "Het ziet eruit als een legale site en veel mensen zullen het aanbod vertrouwen. Voor ons is het frustrerend om te zien dat het Spaanse rechtssysteem zo traag werkt dat het bedrijf voorlopig gewoon door kan gaan."