Milieulast pc-productie tot nog toe onderschat
De productie van een computer vergt een buitenproportionele hoeveelheid fossiele brandstoffen en chemicaliën: voor de productie van een pc die 24 kilo weegt, is 240 kilo fossiele brandstoffen nodig, tienmaal het eigen gewicht van de pc. De productie van een auto of een koelkast vergt eenmaal het eigen gewicht in fossiele brandstoffen. Voor de productie van een pc zijn verder 22 kilo chemicaliën en ongeveer 1500 liter schoon water nodig. Dit beschrijft een groep van vijftien onderzoekers in de essaybundel ‘Computers and the Environment, understanding and managing their impacts’, een nieuw deel in de serie ‘Eco-Efficiency in Industrie en Science’ van Kluwer Academic Publishers. In de discussie over de pc en het milieu zijn de productiekosten een nieuw element. Als het om dagelijks energieverbruik van de pc ging, kon de industrie zich jarenlang trots op de borst slaan. Terwijl het tempo waarmee de pc instructies verwerkt de afgelopen achttien jaar vervierhonderdvoudigd is (van 6 MHz naar 2,5 GHz), bleef de energieconsumptie ongeveer gelijk. Studies en statistieken sloegen de discussie dood: de pc gebruikt ongeveer 1 procent van het totale elektriciteitsgebruik in een gemiddeld huishouden en kantoor- en telecommunicatieapparatuur in bedrijven staat voor minder dan 3 procent van de totale elektriciteitsconsumptie in de VS. Dat beeld is nu dus aan herziening toe. De prijzenslag op de pc-markt en het businessmodel van pc-fabrikanten - dat zich slecht verhoudt met duurzaamheid en langdurig gebruik - maken het probleem ook steeds groter. In 2003 werden wereldwijd 170 miljoen nieuwe pc’s verkocht. Ter vergelijking: het aantal verkochte nieuwe personenauto’s lag rond de 43 miljoen. Ook de miniaturiseringsrace waarin chipfabrikanten zijn verwikkeld kost erg veel extra energie in het productieproces, zegt Eric Williams, één van de auteurs en samenstellers van het genoemde boek. "Hoe verfijnder de componenten, hoe groter de reinheid van het productieproces, hoe meer energie het allemaal kost. Initiatieven om energie te bezuinigen op draaiende pc’s, zetten volgens de wetenschappers onvoldoende zoden aan de dijk. In de visie van de onderzoekers is recyclen van pc’s niet het goede antwoord op de energieproblematiek. Het antwoord ligt meer in opwaardering en doorverkoop van oude machines. Williams toonde vorig jaar al aan dat doorverkoop van machines die aan het eind van hun leven zijn gekomen, twintig keer zo veel energievoordeel geeft als recyclen. Het opwaarderen is een factor twaalf voordeliger in energietermen dan recycling. Het recyclen van oude pc’s wordt vanaf 2005 verplicht in de Europese Unie. Het is volgens Williams een stap in de goede richting, maar er zal meer moeten gebeuren. Daar zijn voldoende mogelijkheden voor, zegt Williams. "De drie- of vierjaartermijn in de fiscale wetgeving omtrent het afschrijven van een pc kan worden opgerekt. Belastingwetgeving kan particulieren en bedrijven belonen voor het aanschaffen van een gebruikte computer, in plaats van te straffen, zoals nu in veel landen gebeurt. Stringente licentiebepalingen die maken dat hardware en software in de praktijk aan elkaar vast gebakken zitten, kunnen anders." ICT Milieu, het onderdeel van branchekoepel Nederland-ICT dat zich met recyclen van computerapparatuur bezighoudt, kreeg in 2003 11,5 miljoen kilo aan computers, toetsenborden, printers en overige randapparatuur te verwerken. Volgens directeur ICT Milieu Annetje Huizinga gaat iedereen er nu van uit dat de milieubelasting van de pc vooral in de gebruiksfase zit. "Voor mijn achterban is het nieuw dat de impact vooral in de productie zit. Als de onderzoekers gelijk hebben, staat het wel erg ver af van de werkelijkheid. Iedereen wil immers een steeds snellere en betere pc. Je blijft immers ook niet in je oude auto rijden."