Militaire informatica

Sommige producten richten zich uitsluitend op militaire- en veiligheidstoepassingen, terwijl anderen in meerdere economische sectoren een praktische ingang vinden. Simulatiesoftwarepaketten voor het besturen van grote vrachtauto’s vinden zowel in het civiele beroepsvervoer als bij defensie aftrek. De elektronische vluchtsimulator voor een state-of-the-art jachtvliegtuig kent geen burgerlijke toepassing. Wel getuigt de software bij nader inzien van een wisselwerking tussen de video gaming-industrie en de defensiesector. De technologie voor dit soort entertainment bewijst namelijk onderwijsdeskundigen goede diensten bij de programmering van wat militaire courseware genoemd wordt. Vroeger was dat juist omgekeerd. Elektronische gegevensverwerking kwam in eerste instantie door opdrachten van het Amerikaanse Department of Defense van de grond en nog steeds vormen Pentagon en NASA de grootste werkgevers in Silicon Valley. De start van digital computing zo rond 1945 viel samen met de beginperiode van de koude oorlog en in historisch perspectief bezien blijken militaire toepassingen - gedreven door internationale politieke spanningen, wedijver en oorlogen - een cruciale rol te hebben gespeeld bij de ontwikkeling van de informatica- en telecommunicatietechnologie. Zo was het eerste elektronische rekentuig ENIAC een tijdens de tweede wereldoorlog door Prespert Eckert en John Mauchly gebouwd apparaat voor uitsluitend één militaire toepassing: het berekenen van afvuurtabellen voor de U.S. Army. Later werd dit automatiseringsproject gevolgd door vele anderen, waaronder Whirlwind, Minuteman ballistische raket, Cape Code en Semi-Automatic Ground Environment (SAGE). Veel informatica- en communicatietechnologie is ontstaan door opdrachten van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Programmeertalen zoals COBOL en allerlei encryptietechnologie. Misschien getuigt het computernetwerk ARPANET wel van het treffendste voorbeeld, omdat dit communicatienetwerk van het Advanced Research Project Agency de voorloper van het wereldwijde Internet was. De economische stimulans die de Amerikaanse overheid aan de ontluikende ICT-industrie gaf, was ronduit indrukwekkend. Neem het eerder genoemde SAGE-project. Dit nationwide defensienetwerk genereerde in de jaren vijftig alleen al voor IBM 500 miljoen dollar, waar op het hoogtepunt meer dan 7000 IBM-ers aan werkten, een kwart van het toenmalig personeelsbestand. In verreweg de meeste omstandigheden wordt de defensietechnologie als geheim geclassificeerd. Het gaat om strak gesloten technologie waarvan zelfs specificaties niet openbaar gemaakt worden, laat staan de broncode. Misschien er is een belangrijke uitzondering. Bell Laboratories was ook één van de vele Amerikaanse hightech-bedrijven die militaire systemen ontwikkelde. De dochter van AT&T tekende in 1947 voor een baanbrekende vinding, de transistor. AT&T wilde en mocht echter de transistor, die als opvolger van de vacuümbuis uiteindelijk bepalend is geweest voor de snelle ontwikkeling van digital computing, ruimtereizen en moderne communicatie, niet exploiteren. Feitelijk had het bedrijf de handen vol aan de naoorlogse telefoniemarkt, juridisch werd haar stap op de aantrekkelijke commerciële computermarkt verboden. Halverwege de vorige eeuw was AT&T een gereguleerde monopolie en iedere handeling van deze monopolist werd nauwlettend door het Amerikaanse ministerie van Justitie gevolgd. In 1949 daagde de mededingingsautoriteit AT&T voor de rechter en zeven jaar later schikten partijen de slepende rechtszaak. AT&T verplichte zich in het zogenoemde Consent Decree uit 1956 om niet in andere zaken te gaan dan ‘the furnishing of common carrier communications’ en liet hierdoor onder andere de exploitatie van de transistor aan zich voorbijgaan. Sterker nog, ten dele als een gevolg van de schikkingsovereenkomst met het ministerie van Justitie maakte Bell Labs de technische specificaties van de transistor beschikbaar tegen een slechts nominale vergoeding! Daardoor konden anderen transistors gaan produceren, niet in de laatste plaats Japanse concurrenten. De crux ligt dus niet bij open source, maar bij open technologie.