Open source-beweging zoekt naar nieuwe wegen

Toch heeft deze aanpak ook voordelen: fouten in de software kunnen sneller worden hersteld – duizenden ogen zien meer dan twee paar ogen – en functionaliteit kan snel worden uitgebreid.

Vergelijking
De Amerikaan Eric Raymond heeft in een essay al eens een vergelijking gemaakt tussen een kathedraal en een bazaar: Traditionele softwareontwikkeling (’kathedraal-bouw’) wordt gedaan door een gesloten groep ontwikkelaars die zonder buitenstaanders zorg dragen voor het ontwerp en de implementatie, terwijl deelnemers aan een bazaar in los verband werken. In een kathedraal hebben programmeurs een specifieke taak en is de broncode zelfs niet voor iedere programmeur toegankelijk. In een bazaar worden meerdere ideeën aangeleverd, uitgewerkt en gecorrigeerd. Gecentraliseerde integratie voorkomt chaos.
Daarom heeft Linus Torvalds nog altijd het laatste woord over de kernel (kern) van Linux. Torvalds begon negen jaar geleden met de ontwikkeling van een eigen besturingssysteem dat was gebaseerd op de Unix-variant Minix. De Finse student wilde op zeer hoog niveau rommelen in de systeemsoftware, maar omdat hij slechts de beschikking had over een 386 Intel PC en zich geen Unix-werkstation kon veroorloven, moest hij wel eigen systeemsoftware ontwikkelen die ook op een PC kon draaien. Omdat hij dat niet alleen wilde doen besloot hij de broncode vrij te geven. Daarbij maakte hij dankbaar gebruik van de General Purpose License (GPL) van Richard Stallman van het MIT.
Deze licentie geeft gebruikers het recht om de broncode aan te passen op voorwaarde dat die aanpassingen vrij gedistribueerd worden. Stallman introduceerde de licentie nadat het telecombedrijf AT&T universiteiten allerlei beperkingen wilde opleggen voor het gebruik van Unix. Unix werd in eerste instantie ontwikkeld door Bell Labs en de universiteiten samen, maar toen AT&T de universiteiten een geheimhoudingsverklaring wilde laten tekenen met het oog op commerciële exploitatie, ging Stallman in de aanval: hij begon een project dat tot doel had om een kloon te ontwikkelen die alles kon wat Unix ook kon, maar gratis verspreid zou worden en ook zonder verplichtingen verder ontwikkeld mocht worden.
Inmiddels zijn er talrijke open code-projecten: Mozilla, Apache, het berichtensysteem Jabber, de Java compiler Jikes en Open SSL. Zelfs Apple heeft een deel van zijn besturingssysteem, dat is gebaseerd op BSD, vrijgegeven. In het boek Free For All biedt de journalist Peter Wayner een goed gedocumenteerd en sterk opiniërend inzicht in de werkwijze van open source-projecten. Hij laat niet na naast de sterke punten ook de zwakke kanten van deze samenwerkingsprojecten te benadrukken. Nu veel van deze projecten een serieus karakter beginnen te krijgen, wordt de drang om er wat mee te verdienen ook groter. Maar dat is lastig: bedrijven die Linux-distributies verkopen kunnen moeilijk stuurprogramma’s schrijven of onderdelen toevoegen zonder te investeren in programmeurs en die investeringen zullen op een of andere manier moeten worden terugverdiend.

Rivalen
Tot nu toe zijn deze bedrijven grotendeels aangewezen op het bieden van bijvoorbeeld technische ondersteuning. Getuige de succesvolle beursgang van het Amerikaanse bedrijfje Red Hat is daar zeker geld mee te verdienen, maar een stevige basis is het niet: Linux-distributeurs kunnen door rivalen makkelijk van de markt worden gedrukt. In het huidige model is er ook geen druk om programma’s geschikt te maken voor bijvoorbeeld essentiële bedrijfstoepassingen. De meeste GPL-programmeurs zijn immers vrijwilligers die overdag een baan hebben. Daardoor zit er weinig vaart achter deze ontwikkelingen. Wayner draagt in zijn boek een aantal oplossingen aan, zoals cosourcing, waarbij een groep programmeurs betaald krijgt voor de ontwikkeling van specifieke onderdelen van open source-projecten.
Ondanks allerlei beperkingen denkt Wayner niet dat de beweging makkelijk ondermijnd zal kunnen worden. Microsoft profiteert voorlopig nog van zijn grote ’installed base’. Daardoor kan het bedrijf Windows 2000 zo aanpassen dat het besturingssysteem beter werkt met Microsoft’s eigen DNS server dan met een DNS server die onder Unix of Linux draait. Het is echter niet moeilijk om dat monopolie te omzeilen, schrijft Wayner. Onder de GPL-licentie hoeft men alleen maar een kloon van de DNS server te ontwikkelen.
’Free For All’ is de eerste van een reeks van boeken over Linux en openbare broncode. Het belangrijkste boek wordt voorjaar 2001 verwacht: dan verschijnt Torvalds autobiografie ’Just For Fun: The Story Of An Accidental Revolutionary.’

Free for all: How Linux and the Free Software Movement undercut the hightech titans. Door Peter Wayner. HarperBusiness, ISBN 0-06-662050-3.
Prijs: 26 dollar.
zie ook pagina 25