Piraterij hindert ontwikkelingsoftware-industrieChina

Tekstverwerkers, woordenboeken en andere programma’s van Kingsoft zijn geïnstalleerd op ongeveer 60 miljoen Chinese pc’s. Daarmee heeft Kingsoft nagenoeg een monopolie op de Chinese markt. Maar slechts tien procent van de gebruikers heeft voor de software betaald. Het bedrijf besloot onlangs de software tegen ‘piratenprijzen’ te verkopen (2 yuan, ongeveer 20 cent), maar ook dat stuitte op problemen. Andere softwarebedrijven sleepten Kingsoft voor de rechter wegens ‘oneerlijke concurrentie’.
Kingsoft illustreert het dilemma van de Chinese software-industrie. De grootschalige piraterij demoraliseert ontwikkelaars en saboteert de groei van de eigen industrie. Volgens de Business Software Alliance (BSA), de belangenorganisatie van softwarebedrijven, kan China 1,8 miljoen extra banen creëren als de piraterij van software met tien procent wordt verminderd. Bovendien zou de Chinese regering 6,5 miljard dollar aan extra belastinginkomsten genereren.
Grote westerse softwarebedrijven zoals Adobe, Autodesk en Microsoft klagen met regelmaat over de Chinese piraterij. BSA en de International Intellectual Property Alliance (IIPA) claimen dat hun leden jaarlijks 3,5 miljard dollar aan inkomsten mislopen door het gebruik van illegale software in China. Waarnemers plaatsen vraagtekens bij deze cijfers. Ze stellen dat pc-verkopers in China stelselmatig illegale versies van Adobe en andere dure software op pc’s installeren. Het overgrote deel van de consumenten zou de software niet (kunnen) kopen als de normale prijs betaald moest worden.
De ironie wil dat de huidige marktleiders op de softwaremarkt indirect profiteren van de massale piraterij. Potentiële Chinese concurrenten zijn niet in staat te groeien en moeten daarom zowel de binnenlandse als de internationale markt aan westerse bedrijven laten. Grootschalig gebruik van illegale versies van Windows heeft tot dusver ook verhinderd dat Linux zich als rivaal kan ontwikkelen. Hier lijkt overigens verandering in te komen.

Tegenstrijdig
Mede oorzaak van de piraterij in China (en in andere opkomende economieën) is volgens waarnemers de weigering van de internationale softwarebedrijven om over te gaan op ‘local pricing’. Mensen die 2000 dollar per jaar verdienen, zo wordt gesteld, zullen niet snel 200 dollar voor een softwarepakket uitgeven als een illegale kopie voor 2 dollar verkrijgbaar is.
China’s toetreding tot de wereldhandelsorganisatie (WTO) verplichtte het land tot aanpassing van de wetgeving voor intellectueel eigendom, er zijn tientallen wetten aangenomen die het intellectueel eigendom beschermen. De handhaving ervan is het grote struikelblok.
De Chinese regering doet pogingen de piraterij in te dammen, maar geeft tegenstrijdige signalen. Veel overheidskantoren gebruiken illegale software, maar zijn sinds kort verplicht de kosten van software in de begroting op te nemen. De regering heeft tevens besloten dat alle overheidsinstellingen in 2010 software moeten gebruiken die in China is ontwikkeld. Dit laatste is deels bedoeld om de binnenlandse software-industrie te stimuleren: een symptoom van groeiend ‘technonationalisme’.
Bill Gates heeft Mao verdrongen als voorbeeld voor veel jonge Chinezen, maar China is niet gelukkig met de afhankelijkheid van buitenlandse technologie. Het land heeft een groeiend ‘technologisch handelstekort’ met het Westen en Japan. In de eerste zeven maanden van dit jaar tekende China 6400 technologie-importcontracten met een waarde van ruim 14 miljard dollar, een stijging van 56 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De EU is de grootste leverancier van technologie, gevolgd door Japan en de VS.
China betaalt bovendien miljarden aan royalties voor het gebruik van buitenlandse patenten op dvd’s, mp3-spelers, mobiele telefoons en talloze andere producten. De afhankelijkheid van buitenlandse technologie krengt de Chinese trots, en China doet verwoede pogingen het tij te keren. Dit leidt regelmatig tot bedenkelijke praktijken. Een Chinese ingenieur maakte vorig jaar wereldnieuws toen hij de eerste Chinese DSP (digitale signaalprocessor) ontwikkelde. Vervolgens kwam aan het licht dat hij de technologie van Texas Instruments had gestolen.
China ontwikkelde de afgelopen jaren ook een aantal eigen standaarden voor onder meer WiFi, digitale televisie en 3G mobiele communicatie, maar volgens ingewijden is misbruik van buitenlandse technologie de dagelijkse praktijk. Jari Vaario, Nokia’s director voor Intellectueel Eigendomstrategie, stelde onlangs: “Er is geen Chinees telecombedrijf dat niet op sommige Nokia-patenten inbreuk maakt.”

Linux
China ondergaat momenteel een ontwikkeling die Japan en Korea eerder doormaakten: de cyclus van imitatie, creatieve imitatie en innovatie. De regering heeft zich als doel gesteld in 2020 de derde fase te bereiken. ICT moet daarin een belangrijke rol spelen. Diverse studies wijzen uit dat groei in de ICT-sector de innovatie in alle andere sectoren van de economie stimuleert.
De regering heeft intussen miljoenen geïnvesteerd om de ontwikkeling van open-sourcesoftware te stimuleren. De grootschalige piraterij van Windows heeft tot dusver voorkomen dat Linux een kans kreeg op de Chinese markt, maar sommige waarnemers stellen dat gebruik van Linux en andere open-sourcetechnologie de enige manier is om de piraterij van software terug te dringen en China minder afhankelijk te maken van buitenlandse software.
De laatste statistieken maken duidelijk dat open source intussen aan een onstuitbare opmars is begonnen. Volgens onderzoeksbureau IDC bereikte de Chinese Linux-markt vorig jaar een omzet van 11,8 miljard dollar, een stijging van ruim 27 procent ten opzichte van 2004. IDC voorspelt dat de Linux-markt ondanks een tekort aan programmeurs in 2010 een waarde zal hebben van ruim 50 miljard dollar.
Linux heeft al een sterke positie op de markt voor servers, maar lijkt nu ook door te breken op de consumentenmarkt. China Standard Software, een concurrent van King-soft, bundelt onder meer multimediasoftware en online educatieve applicaties met Linux. Redflag Linux, ontwikkelaar van een Chinese versie van Linux voor pc’s, werkt met internetbedrijven om e-commerce-oplossingen in het besturingssysteem te integreren. De ontwikkeling geeft aan dat Chinese software-ontwikkelaars overschakelen van het product- naar het service-model. Dit stelt softwarebedrijven in staat zich te ontworstelen aan de wurggreep van westerse software. Het servicemodel biedt een relatief open speelveld.

Jan Krikke is publicist en AG-corresponent in Azië.