Plat scherm verdringt beeldbuis
In maart kondigde LG.Philips LCD al aan de komende tien jaar ruim 21 miljard dollar te zullen investeren in de fabricage van platte schermen. Met een winstbijdrage van 215 miljoen euro (op 550 miljoen euro) in het eerste kwartaal is het bedrijf nu een van de grootste winstmakers voor het Nederlandse elektronicaconcern. LG.Philips LCD is verwikkeld in een nek-aan-nekrace met Samsung, ook gevestigd in Zuid-Korea. De twee marktleiders hebben een aandeel van respectievelijk 21,7 en 21,6 procent met de verkoop van grote - dat wil zeggen vanaf 10 inch diameter - TFT-LCD’s, aldus marktonderzoeker iSupply/Stanford Research. LG.Philips is echter de grootste (24,5 tegen 19,8 procent) toeleverancier voor computermonitoren. Productiecapaciteit Uitbreiding van de productiecapaciteit staat hoog op de agenda van de fabrikanten. Alles wijst erop dat de vraag naar ‘thin film transistor liquid crystal displays’ (TFT-LCD’s) de komende jaren snel blijft toenemen. Niet alleen ten behoeve van pc-monitoren, zakcomputers en mobiele telefoons, maar nu ook voor televisietoestellen. De tv-markt zal over enkele jaren in een stroomversnelling komen als nieuwe productielijnen op bedrijfseconomisch verantwoorde wijze grootbeeldpanelen kunnen afleveren. De fabricage van TFT-LCD’s vraagt steeds hogere investeringen. De bouw en inrichting van een doorsneefabriek van de vierde generatie vergde 500 tot 600 miljoen dollar. Met de eveneens al operationele vijfde generatie is al 1 miljard dollar gemoeid. Momenteel komen ‘6G-fabs’ op stoom: prijs circa 2 miljard dollar. Om nog maar te zwijgen van toekomstige fabrieken van de zevende generatie, waar 2,2 tot 2,5 miljard dollar voor nodig is. Tegenover de uitdijende bouwkosten staat gelukkig wel productiviteitswinst. Niet alleen door verbeterde procestechnologie, maar vooral ook door de toepassing van steeds grotere glasplaten waaruit de afzonderlijke LCD-panelen worden losgesneden. Het ‘substraat’ in een 5G-fabriek bijvoorbeeld levert zes panelen van 26 inch of acht stuks van 30-32 inch op, de zesde generatie zes panelen van 37 inch. Een 7G-fabriek werkt met moederglas van ongeveer 2 bij 1,75 meter, goed voor acht panelen met een beelddiagonaal van 40 inch. Schermen van dat formaat worden vrijwel uitsluitend voor tv-toestellen gebruikt en in mindere mate voor computermonitoren, bijvoorbeeld ten behoeve van exposities, conferentiezalen en controlekamers. Indrukwekkend Volgens Paul Semenza, vice-president van iSupply/Stanford Research, zal de verkoop van beeldschermen voor alle mogelijke toepassingen in de periode 2003-2007 een ‘indrukwekkende groei’ te zien geven. iSupply hield afgelopen week in Amsterdam een driedaagse briefing voor Europese klanten, onder meer over beeldschermen. Bedroeg de omzet van alle typen schermen in 2003 nog 60 miljard dollar, in 2007 zal dat zijn opgelopen tot 100 miljard dollar. "Dat komt vooral door significante investeringen in nieuwe technologie. Er treedt vervanging op van toestellen met beeldbuizen. Consumenten gaan zich nu echt op platte schermen richten", aldus Semenza. Plasma en OLED Naast de LCD-technologie, die vorig jaar al ruim 50 procent van de mondiale omzet omvatte, zijn er ook plasmaschermen en OLED’s (‘organic light emitting diodes’). Ondanks de sterke opkomst van TFT-LCD blijft de concurrentie tussen de diverse technologieën bestaan. Op dit moment wordt de vraag naar TFT-LCD’s in hoge mate gedicteerd door de pc-industrie. Monitoren voor bureau-pc’s waren vorig jaar goed voor circa 40 procent van de totale omzet, draagbare computers voor nog eens 25 procent. Het omzetaandeel van tv-toestellen bleef onder de 10 procent steken. De komende jaren blijft het aandeel van desktop-pc’s ongeveer stabiel op 40 procent, terwijl dat van mobiele computers zal afnemen tot 15 procent in 2007. Platte televisies zijn duidelijk in opmars, maar komen in 2007 toch niet verder dan 15 procent van de totale displaymarkt. In geld gemeten verdubbelt het aandeel van mobiele telefoons, mede doordat steeds meer toestellen een tweede schermpje hebben, ook tot zo’n 15 procent. De snel dalende prijzen van TFT-LCD’s hebben gezorgd voor een opleving van de stagnerende monitorenverkoop. Semenza spreekt van een ‘S-curve’ in de adoptie van de platte schermen. Gingen er vorig jaar nog 65 miljoen CRT-monitoren en 45 miljoen LCD-monitoren over de toonbank, dit jaar is het platte computerscherm al in de meerderheid (65 versus 55 miljoen). In 2007 zullen er op een totaal van bijna 160 miljoen nog maar 15 miljoen CRT-exemplaren worden verkocht. Prijsbewust Toch zullen prijsbewuste pc-gebruikers nog wel enige jaren voor een logge, maar goedkopere beeldbuis blijven kiezen. Semenza: "Er blijft een rol voor de CRT aan de onderkant van de markt en voor nichetoepassingen. De vraag naar TFT-LCD’s is deels heel prijsgevoelig. Bedrijven streven er nog steeds naar niet meer dan 300 dollar aan een monitor te besteden." In de tweede helft van 2003 was zelfs sprake van een opleving in de verkoop van CRT-monitoren, doordat de prijzen van LCD’s voor veel bedrijven te hoog waren geworden. Er was een tekort ontstaan door een verschuiving naar tv-toestellen, waarop fabrikanten hogere winstmarges kunnen maken. Voor de markt als geheel (monitor plus tv) zal het volgens iSupply nog tot 2007 duren voordat de LCD de CRT heeft ingehaald. Van elk van beide typen gaan dan circa 175 miljoen stuks van de hand. De hardnekkigheid waarmee de vertrouwde beeldbuis zich voor tv-toepassingen weet te handhaven is opmerkelijk. De zeer concurrerende prijs van deze uitgekristalliseerde technologie is de hoofdoorzaak. Andre Murray, Europees analist van iSupply: "Consumenten vergapen zich in de winkel aan al die prachtige plasma- en LCD-schermen, schrikken van het prijskaartje en kopen vervolgens een toestel dat ze zich wel kunnen veroorloven."