Rob Meijer
Een belangrijke, meer recente, toepassing is het gebruik van nummers om mensen of dingen te identificeren. Je wordt op je nummer gezet, vaak zelfs. We hebben een polisnummer, een autonummer, een nummer van onze bankrekening. Hinderlijk is wel dat elke instelling en elk bedrijf voor ons een eigen soort nummer verzint. We hebben er dan ook vele. Zoals elke technologie, schrijdt ook deze voort. De meest recente ontwikkeling binnen ons land is het breed gebruikte identificerende nummer. Een nummer dus dat door meer dan één instantie of bedrijf wordt gebruikt. We kennen er al één: het Sofinummer. Vele overheidsinstellingen, en soms ook bedrijven, gebruiken het al hoewel dat eigenlijk buiten de sociale zekerheid en belastingen niet mag. Maar het is zo gemakkelijk! Wat we ook hebben, al kennen we het nauwelijks, is het A nummer uit de bevolkingsadministratie. Maar dat wordt alleen binnen de overheid gebruikt. Momenteel zijn er op dit punt belangrijke ontwikkelingen gaande al onttrekken ze zich nog aan de waarnemingen van velen. Ik heb het dan over het Burger Service Nummer (BSN) en het Bedrijven Identificatie Nummer (BIN). Ik verwacht dat de invoering van beide nummers voor overheids- en zakelijke dienstverlening een revolutie gaat betekenen. Temeer omdat ze ook voor tal van andere activiteiten als wetenschap of controle gebruikt kunnen worden. De wetgeving is nog niet helemaal rond maar het is bijna zo ver. De overheid zegt dat het BSN de burger veel gemak zal bieden. Je behoeft bij willekeurig overheidsinstelling je nummer maar bekend te maken en je wordt bediend. De overheidsinstantie weet wie je bent en welke transacties er in het verleden met de overheid zijn geweest. Formulieren worden je al ingevuld aangereikt. Intern kan men allerlei gegevens doorgeven en behoeft daar de burger niet meer mee lastig te vallen. Een uittreksel uit het bevolkingsregister voor een andere overheidsinstelling is niet meer nodig. Noem die instelling je nummer en ze weten alles al. Gemakkelijk toch! Gebruik door het bedrijfsleven mag niet, tenzij wettelijk verplicht of strikt noodzakelijk. Er zijn daar immers koppelingen mogelijk die we niet zouden willen. Bij de overheid mag trouwens ook niet alles. Gelukkig maar. De scheiding tussen overheid en bedrijfsleven is overigens niet zo duidelijk als we soms denken. Met name door de inzet van ICT lopen de domeinen steeds meer in elkaar over. Denk aan re-integratie of de zorg. Het is daarom te simpel om te denken in termen van ‘overheid goed, bedrijfsleven fout’. Veel meer moeten we nadenken over wat wel en wat niet mag, in meer algemene zin. Dat is niet zo eenvoudig. Want wie maakt dat uit? Persoonlijk zou ik het liefst zelf bepalen wie welke gegevens van mij mag koppelen. Daarnaast zou ik willen zien dat alleen deze koppelingen tot stand komen en andere niet. Het is allemaal niet zo gemakkelijk. Temeer omdat we nog maar aan het begin staan van nieuwe vormen van identiteitsmanagement, zoals dat zo mooi heet. Omdat het allemaal niet zo gemakkelijk is, wordt de verleiding groot om het dan maar niet te doen. Geen BSN in Nederland! Kop in het zand en dan maar denken dat er niets gebeurt. Dat zou verkeerd zijn. De mensheid is altijd nieuwe technologie gaan gebruiken ook als dat verkeerd kan gaan. Het begon al met het vuur. Lekker warm en handig om vlees te roosteren. Maar ook prima bruikbaar om het huis van je vijand in brand te steken of zelfs hele steden in as te leggen. Verbieden dan dat vuur? Dat doen we niet. Zou trouwens ook niet lukken. We regelen wat er wel en niet mag. Barbecuen mag, het huis van je buurman in brand steken niet. Daar wordt ook op toegezien. Door je buurman en door de overheid. Een ander voorbeeld: de auto. Gemakkelijk om jezelf en je gezin te vervoeren. Maar je kan er ook een ramkraken mee plegen of onaardige omstanders overrijden. Verbieden, nee hoor, regelen! Bij dat regelen moeten we goed weten wat er allemaal mis kan gaan en dat zien te voorkomen. We weten niet alles van te voren en regelen dus later bij, zoals bij de auto. Met de nieuwe nummers zal het ook zo moeten gaan. Het is een spannende nieuwe technologie waarvan we veel plezier kunnen hebben. Het is ook een technologie die uiterst onprettig kan worden toegepast. Zoals bij elke nieuwe technologie zullen we dus ook hier moeten regelen. Bij het BSN lijkt het mij voorlopig redelijk geregeld. Maar het kan beter. En we moeten blijven opletten! Meijer is plv. directeur van Het Expertise Centrum en schrijft maandelijks een column voor Automatisering Gidsr.meijer@hec.nl