Uitspraak inzake KaZaA heeft vergaande gevolgen

KaZaA begon vorig jaar als een kloon van Napster, de populaire uitwisseldienst voor Mp3-muziek. Toen dit Amerikaanse netwerk na slepende rechtszaken moest sluiten in afwachting van de legale status, stapten veel gebruikers over naar KaZaA. Inmiddels zijn er naar schatting zo’n 34 miljoen gebruikers. Maandelijks komen er zo’n tachtigduizend bij. Ook andere organisaties als MusicCity (Morpheus) en Gokster maken gebruik van het netwerk en de software van KaZaA. Vooral muziek, maar ook speelfilms, videoclips en computerprogramma’s zijn gratis op te halen. KaZaA onderhandelde al enige tijd met Buma/Stemra over een contract om muziek legaal aan te bieden. De uitwisseldienst zou in dat geval uitsluitend nog toegang bieden aan betalende gebruikers. Volgens KaZaA was er al een mondelinge overeenkomst met Buma/Stemra bereikt, maar toen begin oktober 2001 de Amerikaanse muziekindustrie met een dagvaarding kwam, besloot de auteursrechtenorganisatie de onderhandelingen onmiddellijk te staken, waarop FastTrack, het bedrijf achter de uitwisseldienst, juridische stappen aankondigde. Vorige week bepaalde de rechter in kort geding dat beide partijen weer aan tafel moesten gaan zitten. Tegelijkertijd eiste de rechtbank dat KaZaA maatregelen neemt om de verspreiding van auteursrechtelijk beschermde muziek tegen te staan. Dat is echter niet zo eenvoudig. Napster raakte in de problemen doordat de gegevens over bestanden die gebruikers op hun harde schijf hebben staan in een centrale database werden opgeslagen. Dank zij die index konden de bestanden razendsnel gevonden worden. Volgens de Amerikaanse rechter werkte Napster zo wel degelijk mee aan de verspreiding van illegale muziek. KaZaA werkt op een andere manier. In feite wordt een werkwijze gevolgd die eerder door de Napster-kloon Gnutella is ontwikkeld. Bij Gnutella vormen de computers van gebruikers een virtueel netwerk. Er is geen centrale database die bijhoudt op welke pc’s bestanden opgeslagen zijn. Als de gebruiker een zoekopdracht invoert, gaat het Gnutella-programma op zoek naar indexen van bestanden op iedere individuele computer die is aangesloten. Nadeel is dat het zoeken zo erg lang duurt en het netwerk wordt belast. KaZaA zit precies tussen Gnutella en Napster in. Computers van gebruikers die over een snelle verbinding beschikken fungeren als SuperNode: een server voor informatie over bestanden die gebruikers op hun eigen systemen hebben staan. Dat scheelt zoektijd, want daardoor hoeft geen contact meer te worden gezocht met afzonderlijke pc’s. In het KaZaA-model gebeurt het toewijzen van SuperNodes bovendien volautomatisch, zonder centrale sturing. Het enige dat het ‘zelforganiserend netwerk’ centraal regelt is de registratie van gebruikers. Brancheorganisatie RIAA denkt dat KazaA kan worden aangepakt op basis van deze gebruikerslijst, maar dat is nog maar de vraag, aangezien alleen een lognaam en wachtwoord worden opgeslagen. Wel is het mogelijk om individuele gebruikers op te sporen aan de hand van hun IP-adressen (met medewerking van de provider). Grootverbruikers zouden daardoor kunnen worden aangepakt, maar dat gaat de industrie erg veel tijd en moeite kosten. Mocht de rechter toch (blijven) eisen dat KaZaA dicht gaat, dan heeft dat consequenties voor alle peer-to-peer-netwerken en gedistribueerde netwerken op internet. Zelfs hosting-bedrijven zouden in dat geval weer verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor auteursrechtelijke schendingen door gebruikers die ruimte op een server huren. Sluiting van KaZaA lijkt echter niet waarschijnlijk zolang de muziekindustrie weigert het verbodsrecht te vervangen door een vergoedingsrecht. Zelfs in de Verenigde Staten zijn al kritische vragen gesteld over het monopolistische gedrag van de platenindustrie, die nieuwe ontwikkelingen als Napster structureel lijkt tegen te werken.