Vakantieroman voor ICT’er mist iets

Voor Duncan, die in dat opzicht wel iets weg heeft van Intel’s Andy Grove, betekent paranoia dat hij de bedreigingen voor zijn bedrijf vooraf incalculeert, zelfs in een gunstige situatie. “Een gewoon bedrijf zou zich richten op een zo groot mogelijke winst. Omdat wij kijken naar de risico’s voor ons bedrijf, weten wij dat voor ons het belangrijkste gegeven niet winst is, maar handhaving van het groeicijfer. Dat beïnvloedt bijna alles wat we doen”, zo laat Goldratt Duncan uitleggen. De markt heeft de onwaarschijnlijke groeistuipen van BGSoft inmiddels aanvaard als een evidentie. BGSoft kan zich derhalve niet veroorloven een enkel kwartaal te missen. De aandeelhouder zou dergelijke correctie onmiddellijk afstraffen. “We zijn gewoon een kudde dieren die recht op de afgrond afstevent”, beweert Duncan. In werkelijkheid is het nog erger, meent hij. De ERP-verkopers moeten hun snelheid constant opvoeren. “40 Procent per jaar om precies te zijn. En niemand vertrekt een spier. Iedereen in de branche doet alsof de afgrond niet bestaat.” Het komt bij BGSoft zelfs voor dat potentiële klanten, die op het punt staan te kopen, alsnog het leven zuur wordt gemaakt, wanneer blijkt dat de kwartaalcijfers gehaald zullen worden. BGSoft voert dan bewust vertragingsmanoeuvres uit om de klant naar het volgende kwartaal te loodsen. Als het bedrijf andersom voorziet dat de kwartaalcijfers niet gehaald zullen worden, doet het forse concessies om nieuwe klanten versneld over de streep te trekken. BGSoft bereidt inmiddels release 8.0 voor van zijn belangrijkste softwarepakket. Maar het bedrijf zit tussen twee vuren. Het servicepeil is niet meer op peil te houden als gevolg van de enorm toegenomen complexiteit van de software. Het oplossen van bugs levert bijna altijd de creatie van nieuwe bugs op. Een medewerker van het bedrijf stelt onomwonden: “Om de service op een aanvaardbaar niveau terug te brengen, moeten we het systeem vereenvoudigen. Maar om aan de marktbehoeften te voldoen, moeten we het steeds ingewikkelder maken. Hoe beter ons systeem wordt, hoe slechter het is.” Daar komt bij dat meer dan 80 procent van de potentiële klanten van het bedrijf inmiddels klant is. De markt raakt verzadigd. Nieuwe groei moet gerealiseerd worden met de vernieuwde software. De problemen worden er alleen maar pijnlijker op wanneer een van de belangrijkste klanten om een dringend onderhoud verzoekt. Dat onderhoud is nodig omdat de klant binnen zijn eigen bedrijf een toenemende aversie ervaart voor de investeringen die hij opbrengt om de ERP-software van BGSoft te implementeren. De klant heeft inmiddels 320 miljoen dollar geïnvesteerd. Hem wordt intern de vraag voorgelegd wat hij daarvoor kan laten zien. De man bekent: “Ik weet nog steeds niet wat het antwoord is.” Verbeelding Willem Frederik Hermans zag de roman als het voornaamste middel voor de verbeelding van zijn ideeëngoed en mensbeeld. Managementfilosoof Eliyahu M. Goldratt doet hem dat dunnetjes na. Samen met zijn twee medeauteurs, stelt hij in zijn roman pertinente en pijnlijke zaken aan de orde. Het draait om de onvermijdelijke cadans van de centen en de procenten, het jargon van ‘bugmeldingen’ en ‘featureverzoeken’, de toon van cynisme als levensstijl en de noodzaak van paranoia om te overleven. Goldratt cum suis heeft een welhaast profetische blik. Rekening houdend met het feit dat de Engelstalige editie van deze roman vorig jaar al het licht zag, lijkt hij het uitdoven van de e-commerce-hype goed te hebben voorzien. Het is wellicht zijn belangrijkste verdienste. Als aanhanger van de zogenaamde theory of constraints (TOC, theorie van dwang of gevangenschap) doorziet hij als geen ander de heilloze pijnpunten van de titanenstrijd die beursgenoteerde bedrijven leveren om kwartaalcijfers op te hoesten die de belegger kunnen paaien. Dat ze dit elk opeenvolgend kwartaal opnieuw moeten realiseren om een afstraffing te voorkomen, is niet de enige fuik waar die bedrijven welhaast onvermijdelijk in verzeild raken. Goldratt toont intussen overvloedig aan dat blijvende groei nieuwe beperkingen oplegt, waar bedrijven na verloop van tijd nauwelijks nog een oplossing voor kunnen vinden. Voor het fictieve BGSoft geldt zelfs dat hoe beter het met het bedrijf gaat, des te slechter dit voor het bedrijf is. De verbeelding van het theoretische gedachtegoed dat aan de basis ligt van deze zogenaamde TOC-business-roman toont de waanzin aan van een zichzelf perverterend systeem. Dat maakt van Goldratt en zijn twee medeauteurs evenwel nog geen schrijvers van het kaliber Hermans. Integendeel. Hun vertoog mag goed gestoffeerd zijn, nergens komen de hoofdpersonages uit de verf. De snedige, snelle verteltrant mag daar weinig aan veranderen. Hier kan maar één conclusie gelden: het boek is niet alleen niet noodzakelijk, maar – naar literaire maatstaven – tevens niet voldoende. Eliyahu M. Goldratt, Eli Schragenheim en Carol A. Ptak – Noodzakelijk, maar niet voldoende, een TOC-business-roman, uitgeverij Het Spectrum, 2001, ISBN 90 274 4545 1, 42,97 gulden, www.goldratt.com. Willem Frederik Hermans zag de roman als het voornaamste middel voor de verbeelding van zijn ideeëngoed en mensbeeld. Managementfilosoof Eliyahu M. Goldratt doet hem dat dunnetjes na in een lekker lezende business-roman. foto: photodisc