Vijf vragen aan Bert Bakker van de OpenDoc Society

We hebben grote behoefte aan open standaarden, maar dat betekent niet dat we zeggen dat het per se ODF moet zijn. ODF is de primaire invalshoek geweest, maar de kern is niet ODF maar open standaarden en dat is het altijd geweest. Informatie moet leesbaar, houdbaar en dupliceerbaar zijn en blijven, of het nu om muziek gaat of om elektronische documenten. Zij het dat we in het laatste geval met een nogal dominante partij te maken hebben die de neiging heeft de klant in te sluiten. ODF is gewoon het beste alternatief, maar is niet heilig.Het ‘plan-Heemskerk’ behelst een overstap op ODF door onder andere gemeenten per 1 januari. Wat kunt u doen om dat daadwerkelijk te laten gebeuren ?Dat proberen we wel. Op het plan Nederland Open in Verbinding heb ik niks aan te merken, behalve dat het meer effect heeft in de rest van de wereld dan hier. Het aantal Engels- en Spaanstalige versies was niet aan te slepen. Maar in de gemeente Nootdorp of Gouda hebben ze er nog nooit van gehoord. Dat laatste ligt niet aan het concept van open standaarden. Het probleem is dat zo gauw we het hebben over ICT bij de overheid, er geen enkele centrale regie is, of mag zijn. Voor bijvoorbeeld de realisatie van het elektronisch kinddossier zijn er tientallen partijen zijn die elk hun eigen aanbesteding doen. Hetzelfde geldt voor de OV-chipkaart en eerder al de IT-systemen voor de bijstandswet. Dat is zó niet meer van deze tijd. Je berooft jezelf van de mogelijkheid om centraal besluiten te nemen. We maken het onszelf vreselijk moeilijk. We hebben de weg gekozen van allerlei ingewikkelde bestuursakkoorden met gemeenten en provincies en met al die andere polderparticipanten, waarmee ze relatief zelfstandig zijn. Dus als Gouda geen zin heeft om ODF te gebruiken, dan doen we er niks aan. Vooral bij ICT hebben we er veel last van dat in Nederland het openbaar bestuur de laatste jaren zo gedecentraliseerd is, tot in het bizarre. Dus Heemskerk heeft een hele goede beleidsnota geschreven, maar wordt door de bizarre manier waarop we onszelf organiseren, niet in staat gesteld om dat beleid dan ook daadwerkelijk door te zetten. Maar uit onderzoek blijkt dat maar liefst 70 procent van de overheidsmanagers niet eens van NOiV gehóórd heeft. Ik geloof dat zowel EZ als BZK als wij het nodige hebben gedaan om die NOiV-gedachte te verspreiden binnen de overheid. Er is geen gemeente waar de informatie niet op het bureau is geploft. En daarna kwam nog Adobe met een brochure waar ik het voorwoord voor heb geschreven en dat naar alle openbare lichamen is verstuurd. Maar de centrale overheid is in dezen niet meer dan een vrijblijvend voedingscentrum dat de mensen vriendelijk en vrijblijvend voedingsadviezen geeft. Als iemand geen zin heeft die adviezen op te volgen, is het ook goed. Dat is dus doodzonde. Het is de manier waarop we onze eigen overheid vrij machteloos hebben gemaakt bij het uitrollen van dit soort voor de hand liggende ideeën. Wat kan OpenDoc Society nog doen om het tij te keren?We proberen internationaal de discussie te voeren, ook door mensen hiernaartoe te halen. We proberen het netwerk hier vitaal te maken door bedrijven die erbij betrokken zijn – wat mij betreft inclusief Microsoft – uit te nodigen. We helpen ook mensen uit de overheid en de semioverheid bij elkaar te brengen. En we denken voortdurend mee met de staatssecretaris. Maar hoe goed hij ook het programma op poten heeft, hij heeft eigenlijk geen instrumenten in de richting van de regionale overheden. Misschien dat er opeens reuring komt op het moment dat de rijksoverheid daadwerkelijk in groter volume met ODF zou werken. Als de overheid opeens ODF-documenten rondstuurt en mensen kunnen die niet openen, dan klagen ze wel, dus dan gaat het maar op die manier. We hebben ook bedrijven bij elkaar gebracht om te zeggen laten we gemeenten of bijvoorbeeld de Tweede Kamer van dienst zijn om die omzetting van Microsoft-sjablonen naar het ODF-formaat te doen, inclusief de logo’s et cetera, om een begin te maken. Helpt de aanstelling van een ‘ambassadeur Open Standaarden’, zoals onlangs is gebeurd?Ik ben zeer voor dat soort initiatieven. Het grote probleem is dat de aanstelling van een ambassadeur ook weer niet meer dan een pr-instrument is. De staatssecretaris kan daarin niet meer dan pr bedrijven en hij is de eerste die dat zal toegeven. Dus die gemeenten gaan per 1 januari ook niet overschakelen. Ik denk wel dat de staatssecretaris er goed aan zou doen het gevoel van urgentie over dit geheel wat te vergroten. Je moet op een gegeven moment een kritische massa bereiken en dat is nog niet gebeurd. We hebben als OpenDoc Society al gespeeld met de gedachte alle rijks- en gemeenteambtenaren te voorzien van een schijf met OpenOffice en ODF, om gewoon zelf te installeren. En hetzelfde op hogescholen en universiteiten. Ik denk dat dat ook nodig is om de benodigde kritische massa te ontwikkelen.