Zeven eigenschappen van effectief e-Government

Veel informatie van de overheid leent zich voor grafische ontsluiting, denk aan de locatie van scholen en de aanwezigheid van voorzieningen. Geo-informatie kan ook worden gebruikt om interactieve beleidsprocessen te verrijken en te verbeteren. Zo zijn in Helmond en Tilburg projecten uitgevoerd waarin burgers betrokken werden bij de inrichting van (delen van) het toekomstige centrum van de stad. Dit door middel van een driedimensionale simulatie op basis van bestaande geo-informatie.
VoorbeeldInformatie met betrekking tot de Tweede Kamerverkiezingen is voor Amsterdam ontsloten door gebruik te maken van Google Maps. Een gebruiker krijgt op de kaart van Amsterdam of naar keuze op een satellietfoto van de stad een overzicht gepresenteerd van stemlocaties. Klikken hierop geeft per locatie praktische informatie zoals het exacte adres en de openingstijden. Ook kan worden geklikt op de uitslag en dan verschijnt de uitslag van hoe op die locatie uiteindelijk is gestemd (zie millionpieces.nl).
2. Beleidsontwikkeling met behulp van sociale ICT-toepassingen
Via de als ‘sociale software’ aangeduide ontwikkelingen zoals Hyves, blogs, en het ontwikkelen van allerlei communities, blijken burgers zich laagdrempelig en zeer effectief rond allerlei thema’s en belangen te organiseren. Naast het gebruiken van dit zelforganiserende vermogen voor het verder personaliseren van overheidsdiensten kan de overheid dit ook aangrijpen als nieuwe kans (na voorzichtige experimenten in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw) om burgers actief te laten meedenken en meedoen met beleidsontwikkeling. Mogelijk zelfs kan de overheid op bepaalde terreinen wat verder terugtreden omdat zichzelf organiserende burgers steeds beter in staat zijn om bepaalde problemen zelf, dus zonder of slechts met minimale tussenkomst van de overheid, op te lossen.
VoorbeeldBrewtopia, een bierbrouwer in Australië, betrekt klanten tot in het extreme bij het bedrijf. Niet alleen kunnen consumenten via de site hun eigen bier samenstellen en etiketten uploaden, maar ook wordt klanten via digitale middelen gevraagd mee te denken met belangrijke beslissingen die het bedrijf zelf betreffen. Zie ook de slogan van deze brouwer: ‘Built by the People for the People’ (zie www.brewtopia.com.au).SClB
3. Informatie en kennis zijn er primair om te delen
De slagkracht van organisaties wordt vergroot door ervan uit te gaan dat kennis en informatie er primair zijn om te delen. Als gevolg hiervan reikt bijvoorbeeld de denkkracht van een organisatie tegenwoordig vele malen verder dan de traditionele eigen R&D-beleidsafdeling. Voor overheden betekent dit dat er meer en andere mogelijkheden zijn ontstaan om gebruik te maken van het feit dat burgers op grote schaal bereid zijn om expertise aan te leveren en mee te denken over de aanpak van maatschappelijke problemen. Ook kan de overheid een actievere rol spelen in het bij elkaar brengen van partijen die informatie willen delen. Denk bijvoorbeeld aan het starten van een soort monsterboard of marktplaats voor stages in het kader van het beleidsvoornemen van het kabinet om in het voortgezet onderwijs een maatschappelijke stage te introduceren.
VoorbeeldInnoCentive is een initiatief waarin organisaties trachten om kennis en ervaring te ontsluiten die ze niet zelf in huis hebben (www.innocentive.com). Het is een marktplaats waarbij wordt getracht een match te maken tussen organisaties die een op te lossen probleem hebben en slimme individuen die, waar dan ook ter wereld, op basis van ervaring en kennis (en een vergoeding) komen tot een mogelijke oplossing.
4. Transparantie wordt tot kunst verheven
Particuliere initiatieven dragen bij aan het transparanter maken van de overheid. Echter voor de overheid zelf biedt ICT in toenemende mate ook mogelijkheden om de transparantie (een van de oudste doelstellingen van de elektronische overheid) te vergroten. Een goed hulpmiddel hierbij is bijvoorbeeld het gebruik van digitale dossiers waarin ‘backoffice’-informatie bijeen wordt gebracht en ontsloten. Voor burgers hebben ze het grote voordeel dat ze niet iedere keer hun gegevens hoeven in te vullen en vooral dat informatie sneller en beter bij betrokken partijen komt. Een andere optie is het maken van gepersonaliseerde profielen. De dienstverlening kan ‘op maat’ gemaakt worden voor burgers op basis van de gegevens die al bekend zijn.
VoorbeeldOp FixMyStreet kunnen burgers een melding maken van een probleem in de openbare ruimte (bijvoorbeeld kapot straatmeubilair). Op basis van de ingegeven postcode regelt de site de doorgifte van de melding aan de relevante overheidsorganisatie en geeft men inzicht in de actie van de overheid naar aanleiding van de melding (www.fixmystreet.org).
De site TheyWorkForYou geeft burgers inzicht over het handelen van alle parlementariërs in Engeland, Ierland en Schotland. Of het nu gaat om het individuele stemgedrag, de zitting die men heeft in commissies, de portefeuilles, de keren dat men verschijnt in het parlement, tellingen over politieke feiten of de onkostenvergoedingen die worden ontvangen www.theyworkforyou.com).
5. Een omgekeerde beeldenstorm
Als een plaatje meer zegt dan duizend woorden, dan verveelvoudigt dat aantal wellicht nog indien dat plaatje ook nog eens wordt gekoppeld aan audio, softwaretoepassingen en tekst. De mogelijkheden om audiovisueel materiaal te verspreiden (door burgers en door de overheid) lijken inmiddels volwassen te worden. Naast bedreigingen biedt dit ook kansen voor de overheid. Niet alleen voor opsporing en handhaving (denk aan het plaatsen van foto’s en filmpjes van voetbalhooligans op internet en het voorbeeld van de slimme camera) maar ook voor bijvoorbeeld het geven van realtime (beeld)informatie en het mogelijk maken van realistische simulaties in bijvoorbeeld planprocessen. Wel zal de overheid moeten ‘wennen’ aan het omgaan met beelden in plaats van traditionele teksten.
VoorbeeldIn het verleden registreerden toezichtcamera’s (vaak zonder geluid) alles wat gebeurde voor het oog van de lens. Intelligente camera’s die tegenwoordig worden gebruikt nemen alleen beelden op wanneer sprake is van bewegingen of geluiden die op agressie duiden. Door ze te koppelen aan slimme software, zijn ze in staat om vechtpartijen, die veelal beginnen met verbale agressie, te signaleren. Daarnaast maken ze het analyseren van beelden gemakkelijker en efficiënter. (Zie ook: www.minbzk.nl/actueel/publicaties?ActItmIdt=107841).
6. De werkelijkheid is buiten, dus de (elektronische) overheid ook
Mobiele apparatuur en snelle verbindingen bieden verregaande mogelijkheden voor de overheid om daar aanwezig te zijn waar problemen zich voordoen en oplossingen gevraagd worden: de daadwerkelijke leefwereld van burgers. Zowel de controlerende als de dienstverlenende taken van de ‘street-level bureaucrats’ kunnen op een andere manier worden uitgevoerd. Zo kunnen hulpverleners dossiers ter plekke raadplegen en gegevens wijzigen en kan een pda de kennisbasis van inspecteurs vergroten. Ook wordt zelfcontrole door burgers gekoppeld aan monitoring door de overheid een optie. Denk bijvoorbeeld aan patiënten die zelf eenvoudige meetgegevens doorgeven aan het ziekenhuis of aan het elektronisch huisarrest.
VoorbeeldIn Engeland heeft het politiekorps in Lancashire zijn agenten uitgerust met pda’s waarmee het direct op straat gegevens en foto’s in centrale databases kan voegen of deze kan raadplegen. Hierdoor wordt de tijd die agenten op het bureau moeten doorbrengen met maar liefst een uur per dag gereduceerd en dus wordt de zichtbaarheid (meer blauw) op straat sterk vergroot (met een extra zichtbare equivalent van honderd op een totaal van duizend agenten; zie: www.eps-award.eu).SClB
7. Informatie is er om te vinden, niet om te zoeken
Het maken van informatie is eenvoudiger geworden. Ook kan steeds makkelijker informatie aan anderen beschikbaar worden gesteld. Private organisaties en burgers zelf gaan dan ook in toenemende mate informatie verspreiden die voorheen primair door de overheid werd verzorgd. Deze toename van beschikbare informatie voor burgers impliceert een nieuwe rol voor de overheid, namelijk het ontwikkelen van instrumenten waarmee burgers zicht krijgen op de betrouwbaarheid van informatie uit verschillende bronnen. Immers lang niet alles wat op internet staat is waar. De reputatie van de aanbieder is hierbij een belangrijk aangrijpingspunt.
VoorbeeldLast.fm biedt muziekliefhebbers de optie om artikelen over artiesten te posten/bewerken, naar muziek te luisteren en/of video’s te bekijken. Per artiest kunnen ook aanbevelingen worden gedaan aan andere bezoekers om eens naar andere artiesten in een vergelijkbaar genre te gaan luisteren. Ook kunnen bezoekers bijdragen aan het opstellen van een chart van nummers van een artiest. Als bezoeker krijg je dus meteen te zien welke nummers de bezoekers van de site van de artiest het mooiste vinden. Last.fm stelt bezoekers dus in staat om, met behulp van labels (‘tagging’) en aanbevelingen gedaan door andere bezoekers, makkelijk muziek te vinden die past bij de eigen voorkeur, en deze ook te verbreden.