Zorgen over kwaliteitdigitale data overheid

Zonder speciale wetgeving mogen niet-overheidsorganisaties het burgerservicenummer (BSN) en de bevolkingsadministratie (GBA) niet gebruiken om de identiteit van personen te checken, terwijl ze het BSN van hun klanten vaak wel kennen. Yvonne Willemsen, secretaris Veiligheid van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), wees erop dat deze met dat BSN een publieke taak uitvoeren, de jaaropgave van spaarrente aan de Belastingdienst, maar er verder niets mee mogen. Dat BZK en Justitie een project Versterking Identiteitsketen Publieke Sector (VIPS) kennen is daarvan, gezien de P, een illustratie. Al jaren pleiten private partijen voor medegebruik van instrumenten van de overheid voor het inrichten en onderhouden van een sluitende identiteitsinfrastructuur. Zo vorige week ook weer de NVB. Maar toen Willemsen hoorde over de vervuiling van GBA-bestanden, bekoelde haar enthousiasme op slag. “We willen er graag in, maar ik schrik van het grote aantal onjuistheden.”Directeur Rienk Hoff van Burgerzaken Amsterdam (zie ook het kader met cijfers) sprak van een vervuiling van 14,1 procent. Toen de GBA-gegevenskwaliteit de stemming op het congres wat al te zeer dreigde te bederven, riep Cees Meesters, voorzitter van de organiserende Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB), dat het zo dramatisch nu ook weer niet is. Elke drie jaar krijgen gemeenten een GBA-audit, waarbij inhoudelijke, procesmatige en privacyaspecten worden bekeken. Bij de controle op de inhoud zijn gegevens in drie categorieën verdeeld, waarbij 10, 5 en 1 procent fouten geoorloofd zijn. De 1 procent-categorie bevat de voor afnemers belangrijkste, identificerende, gegevens. Gemeenten zitten op 0,2 of 0,3 procent, stelde Meesters, die wel zei zich te realiseren dat dit alleen iets zegt over de administratieve werkelijkheid. Persoonsgegevens in de GBA worden op hun integriteit getoetst aan brondocumenten, zoals geboorte- en huwelijksakten, waardoor een hoog rapportcijfer niet hoeft te betekenen dat de gegevens overeenkomen met de fysieke werkelijkheid. Zie Amsterdam, dat met jaarlijks tachtigduizend verhuizende inwoners (10 procent van het GBA-bestand) woningverhuurders heeft ingeschakeld om meldingen te doen.Aangemoedigd door een motie van het PvdA-kamerlid Pierre Heijnen, die eerder als wethouder van Den Haag in aanraking kwam met GBA-vervuiling, lanceerde staatssecretaris Ank Bijleveld vorig jaar een Actieplan Kwaliteit GBA. Onderdelen daarvan zijn een onderzoek naar de precieze omvang, verbetering van kwaliteitsnormen en audit, en invoering van een boete als burgers mutaties niet doorgeven. Heijnen had er weinig fiducie in, want ‘Burgerzaken is gewoon niet sexy’. Het geldt ‘als iets van bedrijfsvoering, zoiets als de kantine, de verlichting en de huisvesting, in plaats van als belangrijk prestatiegebied van gemeentelijk beleid’.Paul van Kalmthout, voorzitter van de stuurgroep voor het actieprogramma, was het met hem eens dat het thema hoger op de politieke agenda moet. “Het is natuurlijk van de gekke dat de staatssecretaris niet weet hoe hoog het foutpercentage is.” Daarop gewezen door congresvoorzitter Hans Ouwerkerk gaf Van Kalmthout toe dat primair het ambtelijk apparaat zich dat mag aanrekenen. Eind april krijgt hij de onderzoeksresultaten binnen. “We komen op korte termijn met informatie naar buiten.” Heijnen bepleitte controles van Burgerzaken samen met ‘sociale diensten, UWV, SVB, corporaties, leerplicht etcetera’. In mutatierijke buurten zelfs eens per vier jaar huis aan huis. Daarvan was Van Kalmthout niet overtuigd.De status van de GBA als deel van de basisregistratie personen (ander deel is het nog lang niet gerede Register Niet-Ingezetenen) moet de kwaliteitsverbetering wel bevorderen. De publieke sector mag zijn persoonsgegevens dan alleen uit de GBA halen en moet twijfels over de juistheid melden aan de woongemeente. De GBA werd april 2007 basisregistratie, januari 2010 moeten ruim vijfhonderd GBA-afnemers zijn aangesloten op een Terugmeldvoorziening (TMV). Ineke Ruiter, bij het ministerie van Volksgezondheid programmamanager Invoering Elektronisch Patiëntendossier en BSN in de Zorg, signaleerde echter dat de voortgang ‘minimaal’ en ‘een zorgpunt’ is. De website van het agentschap Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR) vermeldde maandag zegge en schrijve zes organisaties die op de TMV zitten.Behalve van afnemers, die terugmeldprocessen moeten inrichten en verantwoordelijkheden regelen, vergt de terugmeldverplichting activiteit bij gemeenten. Die moeten de meldingen onderzoeken en zo nodig correcties uitvoeren. Herriët Heersink van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) in oprichting, wist als gemeenteraadslid van Laren van een vrouw die na het overlijden van haar man door ondeugdelijke GBA-registratie vier maanden zonder geld zat. Haar pleidooi voor ‘gestructureerd risicomanagement’ moest bevorderen dat gemeenten zich prepareren op terugmeldingen. Heersink zorgde voor onrust door te stellen dat waterschappen binnenkort op de TMV aansluiten met een grote stroom meldingen. Het leek een staaltje van gebrekkige ketensamenwerking, temeer toen iemand van BPR zei dat hij de waterschappen in zijn account had en van niets wist. Volgens Het Waterschapshuis (zie kader ‘Tijdelijk duurt wel lang’) berust het bericht op een misverstand.Nog even terug naar NVVB-voorzitter (en KING-kwartiermaker) Cees Meesters. Gemeentebesturen kunnen gegevenskwaliteit niet sexy vinden, maar dienstverlening wel. “Er is druk vanuit colleges om burgers aan het loket in vijf minuten weer buiten te hebben. Dan heb je snelle dienstverlening, maar zonder de nodige zorgvuldigheid. Dat is volstrekt verkeerd.”