Europese dienstverleners hergroeperen zich
Tekst: Rolf Zaal Beeld: Cliffhanger Visuals/Comic House Schaal wordt volgens Nicole France van Gartner in Europa steeds belangrijker voor de aanbieders van IT-diensten, vooral waar het outsourcing betreft. De acquisitie van PinkRoccade door Getronics past volgens France volledig in deze concentratietrend. Maar ook de overname van Mummert Consulting door Steria, december vorig jaar, is wat France betreft een voorbeeld, evenals Sopra dat deze zomer het Schotse Newell & Budge verwierf. Op overnames beluste Europese spelers moeten bij hun acquisities overigens in toenemende mate concurreren met Indiase partijen, die voorwaarts integreren door lokale adviesbedrijven en systeemintegrators over te nemen. Als voorbeelden van die trend noemt France onder meer Phasis dat begin dit jaar Princeton Consulting overnam en Tata Consultancy Services dat bood op Scandinavian IT Group (de interne automatiseerder van SAS) en Triaton. France: "De mondiale spelers zijn al groot, maar ze proberen toch hun focus op specifieke markten te versterken. Dit is een van de belangrijke motieven geweest voor IBM bij de recente reorganisatie van het senior management in Europa - ze wilden hun beslissingslaag dichter bij de klanten hebben, zodat IBM beter in staat zou zijn te concurreren met lokale spelers." Tegelijkertijd bewegen de lokale en regionale aanbieders zich naar boven: "Bedrijven als LogicaCMG en Atos Origin acquireren voortdurend, en dat doen ze vooral om Europa-breed omvang en schaalgrootte te scheppen, dus niet alleen in hun thuismarkten." Inhoudelijk ziet France de afnemers van IT-diensten outsourcing in toenemende mate inzetten als een manier om de interne IT-organisatie te transformeren. Risico’s daarbij worden geminimaliseerd door selectiever te werk te gaan. De dienstverlening wordt in toenemende mate in ‘nuts-stijl’ ingekleed: IT uit de kraan. Zeker waar het infrastructuur-outsourcing betreft. Dat wordt volgens Gartner steeds meer een massadienst, waarmee veel afnemers inmiddels vertrouwd zijn. "De aandacht gaat nu meer naar applicatieoutsourcing", voorspelt France. "Mondiale invulling wordt een integraal onderdeel van uitvoeringsmodellen, zowel wat betreft applicaties als infrastructuur." In het verlengde van de toenemende belangstelling voor uitbesteding van applicatiemanagement ziet France Europese bedrijven de komende jaren ook meer overgaan op Business Process Outsourcing (BPO). Pan-Europese horizontale faciliteiten zoals salarisfabrieken en telefoniecentra zijn hot, maar branchespecifieke shared service centra voor bijvoorbeeld banken of overheid evenzeer. Maar echt grote deals zullen wat sectorspecifieke BPO betreft voorlopig nog sporadisch zijn. Hoezeer BPO bij IT-dienstverleners leeft, valt volgens France op te maken uit recente overnames: Vertex Data Science verwierf Equitant en KeyMRO; IBM acquireerde Mellon, Hewitt Associates kocht Exult, Serco Group nam ITNet over, EDS zette een joint venture op touw met Towers Perrin. Anderen, zoals CSC en Capgemini, spelen op de vraag naar BPO in door het aangaan van allianties (met respectievelijk Aon en Hewitt). Aan de klantzijde ziet France ook druk op de aanbieders ontstaan, doordat klanten duidelijker kiezen voor korte ‘preferred supplier lists’. France schat in dat deze trend mogelijkerwijze nog een grotere impact zal hebben dan de jacht naar schaalvoordeel. "Steeds meer bedrijven, vooral grote, proberen een groter deel van hun opdracht aan een kleiner aantal partijen te gunnen. Volgens mij is dat ook het meest interessante aspect van het pakket aan contracten dat ABN Amro onlangs tekende. Het is een klein aantal zeer grote deals, aangevuld met een paar bedrijven die er blijkbaar ook in zijn geslaagd een plekje op ABN Amro’s preferred supplier lists voor zich op te eisen." Volgens France heeft de shortlist-trend z’n grootste impact op de projectenbusiness, dat wil zeggen waar het ‘discrete services’ betreft - Gartner-jargon voor advies- en systeemintegratieprojecten. "Dat is precies de kernactiviteit van de meeste nationale spelers. Voor hen is het dus zaak op de preferred supplier list te belanden en daarop te blijven, want anders lopen ze het gevaar substantiële delen van hun portefeuille te verspelen. De grote uitdaging daarbij volgt, uiteraard, uit de wens van opdrachtgevers om de inzet al naar gelang de wisselende behoefte snel en flexibel te kunnen uitbreiden dan wel inkrimpen. En dat is typisch makkelijker voor de grotere, doorgaans mondiale of regionale dienstverleners." Klanttevredenheid Verder signaleert France met betrekking tot advies en systeemintegratie in Europa een toenemende concentratie op de rechtstreeks zakelijke facetten. Zo maakt prestatieverplichting van de leverancier soms plaats voor effect-verantwoordelijkheid. Hier en daar worden al contracten gehanteerd waar de projectkosten worden gekoppeld aan het effect van het project in termen van bijvoorbeeld toegenomen omzet of klanttevredenheid. De tegenhanger van die trend naar resultaatverplichting en effectverantwoordelijkheid is een verder afnemen van de vraag naar grootschalige detachering. Als technologische issues waar Europese bedrijven de komende jaren mogelijk projecten rondom opstarten, noemt France business intelligence, service oriented architectures, IT-architectuur in bredere zin en RFID. Toch verwacht France niet dat de lokale spelers in Europa uiteindelijk het loodje zullen leggen: "Het betekent slechts dat ze in een moeilijke markt moeten opereren. Focus op geselecteerde doelgroepen van klanten, specialisatie op bepaalde technologieën en verticale industriesegmenten, flexibiliteit in klantrelaties en vermogen om te regeren in veranderingen in de marktvraag worden in de voor hen liggende jaren doorslaggevend voor hun succes en uiteindelijk ook voor hun overleving." Groot-Brittannië 2005: 50 miljard euro 2009: 61 miljard euro Grootste en snelst groeiende IT-dienstenmarkt in west-Europa Grootste offshore-markt Meeste en grootste BPO- overeenkomsten Nederland 2005: 10 miljard euro 2009: 11 miljard euro Marktgroei 2004-2005 omstreeks een half procent, dus minder dan het BNP Marktgroei 2004-2009 2,4 procent Marktconsolidatie (onder meer overname van Pinkroccade door Getronics en diverse acquisities door Ordina) Hoge mate van outsourcing Sterke marktpenetratie door Indiase spelers Scandinavische landen 2005: 14 miljard euro 2009: 16 miljard euro Sterke verschillen per land • -Lokale spelers zitten stevig in het zadel Verzelfstandiging en afstoting van interne IT-bedrijven Duitsland 2005: 31 miljard euro 2009: 35 miljard euro Laat aanvankelijke reserve jegens outsourcing varen, veel vervreemdingen van interne IT-bedrijven ophanden Moeilijk toegankelijk voor niet-Duitse dienstverleners Frankrijk 2005: 11 miljard euro 2009: 13 miljard euro Heeft aanvankelijke reserve ten aanzien van outsourcing afgeschud Breekt met traditie van bodyshopping Offshoring is taboe-onderwerp waarvan een grote verleiding uitgaat Spanje 2005: 8 miljard euro 2009: 9 miljard euro Grote verticale verschillen Toenemende belangstelling voor outsourcing Competitieve mix van lokale en globale spelers Zelf een bron van ‘nearshore’ IT-uitvoeringskracht Oost-Europa 2005: 3 miljard euro 2009: 4 miljard euro Bezig met inhaalreactie in implementatie van systemen, maar nog altijd sterk productgericht Centraal-Europese aanbieders nemen oostwaarts de leiding Oost-Europa is zelf een sterke aanbieder van nearshore uitvoeringscapaciteit Italië 2005: 11 miljard euro 2009: 13 miljard euro Druk op IT-eisen, doordat de statische economie de aandacht van bedrijven naar het buitenland leidt Druk om interne IT-bedrijven te outsourcen Moeilijke markt voor middelgrote en lokale aanbieders Micro-verticalisatie is succesvoorwaarde van IT-dienstverleners