Galileo moet Europa losmaken van Amerikaanse GPS-leiband
Hoewel het aantal civiele toepassingen de laatste tien jaar sterk is toegenomen, is GPS van oorsprong een militair systeem. Het Amerikaanse leger heeft de mogelijkheid de nauwkeurigheid van het signaal - bijvoorbeeld in tijden van crises - kunstmatig te verminderen, behalve uiteraard voor eigen gebruik. De afhankelijkheid van het Pentagon is Europa al jaren een doorn in het oog. Sinds 1994 wordt gepraat over een eigen Global Navigation Satellite System (GNSS). Dat leidde in maart 2002 tot de aankondiging van Galileo, een gemeenschappelijk programma van de EU en het Europese ruimtevaartbureau ESA. Galileo omvat 30 satellieten - waarvan 27 operationeel en 3 als reserve - en de bijbehorende grondstations. Het netwerk moet in 2008 operationeel zijn. In eerste instantie is 1,1 miljard euro voor de ontwikkeling uitgetrokken. China sloot zich in november 2003 aan en zal 200 miljoen euro meebetalen. India wil 300 miljoen euro bijdragen. Niet alleen over de hoge kosten van naar schatting 3,5 miljard euro, ook over de rol van de diverse lidstaten in Galileo is jarenlang gekibbeld. Zo eisten diverse lidstaten (Duitsland, Italië, Spanje) een grotere rol op in het project dan hun was toebedeeld. Innovatie Naast het argument van onafhankelijkheid van de VS voeren de voorstanders van Galileo aan dat het project gunstig is voor de technologische innovatie in Europa. Verder zou het EU-systeem potentieel nog preciezer zijn dan het Amerikaanse GPS. De nauwkeurigheid kan nog worden vergroot door te navigeren op satellieten van beide netwerken. Omdat Galileo van meet af aan als civiel netwerk is ontworpen, is de contractuele aansprakelijkheid ook beter gewaarborgd. De EU belooft verder een hogere betrouwbaarheid, doordat de satellieten een ‘integriteitsbericht’ meesturen dat de gebruiker direct over eventuele fouten informeert. Verder is in tegenstelling tot GPS de ontvangst van Galileo-signalen mogelijk op extreme breedtegraden. Volgens Brussel is Galileo ook nodig omdat een nieuwe generatie van profijtelijke diensten voor onder meer transport, telecommunicatie, landbouw en visserij in het verschiet ligt. De Commissie spreekt in dit verband van een ‘gezonde business case’. Galileo-dienstenaanbieders zouden in 2020 naar schatting 9 miljard euro omzet kunnen behalen. In datzelfde jaar zijn wereldwijd 3 miljard GNSS-chipsets nodig voor de ontvangstapparatuur. Ook ICT-dienstverleners als LogicaCMG, dat binnen een consortium meedingt naar de exploitatie van Galileo, kunnen een graantje meepikken. Touwtrekken Eind februari hebben de VS en de EU na langdurig touwtrekken overeenstemming bereikt over "de meeste algemene uitgangspunten van GPS/Galileo-samenwerking", aldus eurocommissaris Loyola de Palacio (Transport en Energie). Volgens haar zijn nu optimale voorwaarden geschapen voor de ontwikkeling van een Europees systeem dat "volledig onafhankelijk, compatibel en redundant is met het Amerikaanse GPS". Zo is overeengekomen de signaalmodulatie van GPS noch Galileo te bevriezen, zodat de prestaties van beide systemen in de toekomst verder kunnen toenemen. Voor openbare diensten zullen GPS en Galileo in de toekomst een gemeenschappelijke signaalstructuur gebruiken, zodat gebruikers kunnen volstaan met één ontvanger. Verder is voor het beveiligde deel van het Galileo-signaal, de Public Regulated Service (PRS), een frequentie afgesproken die de Amerikaanse militaire toepassingen van GPS niet stoort. In mei 2000 besloten de VS de opzettelijke onnauwkeurigheid (‘selectieve beschikbaarheid’) van GPS voor niet-militair gebruik uit te schakelen. Daardoor werd de precisie vergroot van 100 naar 10 meter. ‘Maar de mogelijkheid tot reactiveren is voor de nabije toekomst gehandhaafd, omdat ze in gemoderniseerde GPS-satellieten zal worden geïmplementeerd’, waarschuwt een EU-analyse over de Europese afhankelijkheid van GPS. Hetzelfde witboek wijst op de in de praktijk aangetoonde kwetsbaarheid van het Amerikaanse systeem. Zo is het GPS-signaal vrij makkelijk te storen, aldus de EU-analyse. Galileo moet daarvoor minder gevoelig zijn. Er bestaat naast GPS en straks Galileo overigens nog een derde satellietsysteem, namelijk het Russische Glonass (Global Navigation Satellite System). Dit netwerk bestaat uit 24 operationele satellieten. In de praktijk speelt Glonass voor civiel gebruik nu geen rol van betekenis.