E-afvalberg van 100 miljoen kilo

Een groeiend deel van de ingezamelde hardware krijgt na verwerking een tweede leven. Inmiddels is het hergebruik opgelopen tot 97 procent, waarvan 78 procent als grondstof en 19 procent als brandstof.
Fabrikanten en importeurs zijn wettelijk verplicht hun ICT-producten op verantwoorde wijze in te zamelen en te verwerken. De 300 leden tellende stichting ICT~Milieu, onderdeel van ICT~Office, is in 1999 opgericht om de afvalstroom in goede banen te leiden.
In tegenstelling tot de aanpak bij ‘wit- en bruingoed’ betalen kopers van nieuwe ICT-producten geen aparte verwijderingsbijdrage. Om praktische reden is gekozen voor een omslagstelsel. De producenten betalen mee aan de werkelijke kosten naar rato van het gewicht van de producten die ze jaarlijks verkopen.
Met de verwerking was in 2007 per saldo acht miljoen euro gemoeid. “In die kosten zit een dalende lijn. Wij hopen binnen een jaar of drie het break-evenpunt te bereiken”, zegt Martin Trampe, voorzitter van ICT~Milieu. Daarna zou de terugwinning van waardevolle grondstoffen zelfs winst kunnen opleveren.
Sims Recycling Solutions in Eindhoven verzorgt in opdracht van ICT~Milieu de verwerking. Directeur René Kik ziet vooral beeldbuisglas uit oude CRT-monitoren als probleem op zich afkomen. Door zijn speciale samenstelling en coatings is dit glas niet geschikt voor andere producten. Nu kan het beeldbuisglas nog in nieuwe tv’s en monitoren worden hergebruikt, maar de fabricage daarvan holt achteruit door de opkomst van lcd- en plasmaschermen. Kik: “Ik denk dat de horizon hooguit drie jaar is. Wij zoeken nu al naar alternatieve afzetkanalen.”
Anderzijds lukt het hergebruik van onderdelen van kunststof, ondanks de grote verscheidenheid, steeds beter. Kik: “Sims is nu in staat uit de totale mix van ‘end of life’-producten kunststoffen op polymeerniveau te scheiden. Daarmee kunnen we producten genereren met een zuiverheid van meer dan 96 procent.” Van de gemiddelde pc-configuratie kan nu 92 procent van de kunststoffen worden teruggewonnen, schat Kik. Wel gaat de kwaliteit van de teruggewonnen plastics op den duur achteruit.
De VROM-Inspectie rapporteerde in 2005 dat veel afgedankte ICT-apparaten buiten de officiële kanalen om illegaal worden geëxporteerd. In de landen van bestemming levert dat ernstige milieuschade op. Dit probleem bestaat volgens Trampe nog steeds. Hij schat dat 30 procent van het ICT-afval in deze ‘secundaire stroom’ belandt. Een in april af te ronden onderzoek moet betrouwbaardere cijfers opleveren. Ook directeur Kik van Sims is de illegale export een doorn in het oog, al zal eigenbelang daar niet vreemd aan zijn. “Er zijn nog steeds bedrijven actief die geld verdienen met ‘cherry picking’ van waardevolle materialen. Het is feitelijk een schande dat we in de westerse wereld alle faciliteiten hebben om ICT-afval netjes te verwerken, maar dat er toch nog veel tussendoor glipt en op plekken terechtkomt waar we het liever niet zien.”
Veel afgedankte apparatuur ligt nog in lades, op zolders en in schuurtjes stof te vergaren. Zes miljoen kilo, schat Trampe. ICT~Milieu wil dit jaar campagne voeren om het publiek ertoe te bewegen deze spullen alsnog bij de plaatselijke milieustraat in te leveren. Het betalen van inleverpremies zit er volgens Trampe om praktische redenen niet in. Kiks constateert dat veel elektronische apparaten steeds kleiner worden. De verleiding is daardoor groot om bijvoorbeeld oude mobieltjes te deponeren bij het gewone huisvuil, waar ze absoluut niet thuishoren.
g.kelfkens@sdu.nl