Bankbiljetten krijgen eigen identificatie met chip

Toekomstmuziek? Niet als het aan de Europese Centrale Bank ligt, want die wil zogeheten RFID­chips graag in eurobiljetten stoppen. Als echtheidskenmerk wel te verstaan, maar voor crimineel Jantje een middel bij uitstek om mensen met veel geld in de portefeuille op straat op te sporen, om ze vervolgens van deze pecunia te ontdoen. Of het allemaal doorgaat, is niet zeker, want de betrokken partijen hullen zich in stilzwijgen. De enige die er iets over kwijt wil, is fabrikant Hitachi uit Japan, die de Mu­chip heeft ontwikkeld: een zeer kleine chip, die via hoogfrequente signalen kan worden uitgelezen. De chip bevat een geheugentje van 1 kilobit, waarin 128 waarden kunnen worden opgeslagen. De meeste oppervlakte van de chip, die kleiner is dan een halve millimeter in het vierkant, wordt in beslag genomen door een spoel. Deze zorgt voor de draadloze overdracht van de inhoud van het geheugen. Dergelijke chips worden al op grote schaal toegepast in de kledingsector, in warenhuizen en in andere omgevingen waar draadloze identificatie van voorwerpen veel tijd en geld bespaart. De ECB speelt al geruime tijd met het idee om bankbiljetten te voorzien van een chip, zogezegd als vast echtheidskenmerk. Critici zijn echter bang voor andere gebruiksdoelen van de chip. De meetgegevens kunnen dienen voor het traceren van de routes die biljetten afleggen. In combinatie met gegevens uit andere bestanden kan op die manier het betalingsgedrag van burgers in kaart worden gebracht. "Dit begint toch wel heel erg op Big Brother te lijken", schrijft dr. Sven Larson, assistent­hoogleraar economie aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de universiteit van Roskilde in Denemarken. Hitachi is overigens het enige bedrijf dat al meermalen met dit project naar buiten is gekomen, voor het eerst in 2001. Andere makers van RFID­chips, zoals Philips en Infineon, houden de boot af met de mededeling dat ze van dergelijke projecten wel op de hoogte zijn, maar een spreekverbod hebben. Ook de banken hullen zich in stilzwijgen. De Nederlandse Vereniging van Banken vindt het nog te vroeg voor een reactie. "Laten we nu eerst maar afwachten wat er op dit gebied gaat gebeuren", aldus de woordvoerster. Zij voegt er nog wel een opmerking van de secretaris van de afdeling Betalingsverkeer aan toe: "hoe lang duurt het voordat alle oude biljetten zonder zo’n chip uit de roulatie zijn genomen?" Een detectiesysteem heeft inderdaad pas zin als alle bankbiljetten een chip hebben gekregen. Door het toevoegen van de chip worden de fabricagekosten van de biljetten verhoogd. Daarom valt het te verwachten dat de chips alleen in de biljetten met hoge denominatie (200 en 500 euro) zullen komen. De chips zijn flinterdun en ze kunnen dwars door het papier heen worden uitgelezen. Alleen een metaallaag verstoort het leesproces. De chips hebben bovendien geen voeding nodig, ze benutten een deel van de hoogfrequente energie die door de leeseenheid wordt uitgestraald. Afhankelijk van de omgevingscondities kan een chip op een afstand van 10 cm tot 1 meter worden uitgelezen. Geld is niet het enige object waarin chips kunnen worden geïntegreerd. Zo is Enschedé­SDU bezig met het maken van een paspoort met geïntegreerde chip. Dat is een grotere schakeling, die beschermd wordt door twee lagen polycarbonaat. Dat hoeft bij Hitachi niet. "We hebben onze chips getest en ze zelfs in een wasmachine gestopt, waarbij een reiniging gedurende vijftien jaar werd gesimuleerd. Een kleine laag coating was voldoende om de chip te beveiligen", zegt Sody Kahlon, hoofd technology van Mu Solutions bij Hitachi Europe.