Digitale overheid vergt nog wat inspanning
Met zijn opmerking, een uur eerder, dat de overheidsautomatisering het niveau van transacties inmiddels ontstegen moet zijn, lijkt professor Paul Frissen, vice-voorzitter van de Commissie ICT en Overheid, dan ook te ver voor de muziek uit te lopen. Het thema is volgens hem nu wat ICT doet met met onze overheidsdoelstellingen (“ICT is de katalysator van nieuwe bestuurlijke processen”, “Leuk hoor zo’n Overheidsloket 2000, maar de informatiesamenleving betekent dat loketten geheel verdwijnen.”). De Commissie werd in februari van dit jaar ingesteld om te onderzoeken hoe de overheid zich moet aanpassen aan de nieuwe ontwikkelingen op ICT-gebied en kwam onlangs met aanbevelingen. De overheidsdoelstellingen moeten volgens Frissen veranderen. “We moeten omschakelen van ‘Nederland Distributieland’ naar ‘Nederland Kennisland’. De investeringen in rails en beton kunnen nuttiger worden besteed”, meent de hoogleraar bestuurskunde. Zware taak Frissen ziet een schone taak weggelegd voor de volgende regering. Een zware taak ook vooral. In het recent verschenen rapport van ‘zijn’ commissie worden immers geen bedragen genoemd die voor het realiseren van de digitale overheid noodzakelijk zijn. Volgens Frissen is dat omdat het rapport geschreven is voor ‘intelligente beleidsmakers die die bedragen zelf wel kunnen uitrekenen’. Vermoedelijk wilden de opstellers een schokeffect vermijden. “De paar honderd miljoen van de Commissie Cerfontaine zijn echt ‘peanuts’ vergeleken bij wat mijn Commissie de staat gaat kosten”, zegt Frissen. Enorme investeringen zijn volgens hem nodig om de informatiesamenleving te realiseren. De conclusie van Frissen staat in schril contrast met de op Prinsjesdag gepresenteerde begroting. Dat vindt ook Johannes van Veen, hoofd informatiebeleid van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). “Er zal inderdaad een nieuwe regering nodig zijn om deze investeringen te realiseren”, zei Van Veen in Nijkerk. In de realiteit baart de gebrekkige ontwikkeling van elektronische dienstverlening bij gemeenten verantwoordelijk minister Roger van Boxtel zorgen. Directeur Hans Dijkstra van PinkRoccade Civility meldt in gezelschap van concurrenten met de minister te hebben gesproken over hoe het allemaal sneller kan. Van Boxtel wil in 2002 een kwart van de overheidsdiensten online ter beschikking te stellen. Twijfel Tijdens de het symposium neemt de twijfel toe over de vraag of de ambities van Van Boxtel ook die van de gemeenten zijn. “Elektronische dienstverlening vergt wel een enorme inspanning van ambtenaren”, waarschuwt een informatiemanager van de Gemeente Haarlem. De gemeente Grootegast is het stadium van de ‘digitale gemeentegids’, statische online-informatie, nog niet ontstegen. “Voor de organisatorische veranderingen die nodig zijn om verder te komen, is tijd nodig”, zegt ICT-verantwoordelijke Herbert Sloeserwij. Almelo is volgens ICT-manager Gerard Altena druk doende om naam, adres en woonplaatsgegevens van burgers centraal op te slaan. Een essentiële stap bij het realiseren van elektronische transacties met burgers. Een stap waar Almelo op korte termijn dus nog niet aan toe is. Uit onderzoek van EPN blijkt dat de dienstverlening van de gemeenten in Cyberspace bedroevend is. Maar 305 van de meer dan vijfhonderd gemeenten in ons land hebben een eigen site. Illustratief voor hoe de overheid de burger thans langs elektronische weg bedient, is het rapport ‘E-government: de vraagkant van het bod’, waaruit onderzoeker Christiaan Holland van Dialogic de belangrijkste conclusies presenteert. Bijna een kwart van de respondenten heeft ooit via internet contact gehad met een overheidsinstelling. Eenderde is hier ontevreden over vanwege trage sites, uitblijvende antwoorden, of tekortschietende informatie. Een grote meerderheid van 70 procent van de ondervraagden weet niet of de eigen gemeente diensten of informatie op internet aanbiedt. “Er is duidelijk nog een communicatieve inspanning nodig”, constateert Hollander.