Opnieuw leegloop aan IT-kennis in de Tweede Kamer
- De roep om kennis van IT en IT-dossiers was, mede door veel nieuwe wetgeving, nooit eerder zo groot
- Toch lijken veel Tweede Kamerleden met expertise op het gebied van IT Den Haag te verlaten
- Leden van de Commissie Digitale Zaken en AcICT zien de werklast op IT-dossiers toenemen en maken zich zorgen
- Lees ook: 'Gebrek aan IT-kennis bij overheid is zorgelijk'
ministerie van Financi�n
Ze liggen niet altijd op één lijn qua idealen, maar als het gaat om hun inzet voor IT-dossiers zijn er grote overeenkomsten. Ook dit jaar vertrekken er weer diverse Kamerleden die veel hebben betekend voor IT-onderwerpen en over veel dossierkennis beschikken. Hoe groot zijn de gevolgen van een nieuwe ‘digitale kaalslag’ in Den Haag?
De roep om kennis op het gebied van ICT in de Tweede Kamer was nooit eerder zo groot. Zowel vanuit de overheid zelf als vanuit de maatschappij worden er herhaaldelijke oproepen gedaan die het tekort aan kennis van zaken op het gebied van ICT benadrukken. Een oproep van Adviescollege ICT (AcICT) en diverse experts die het manifest 'Herprogrammeer de Overheid’ ondertekenden, onderstrepen dat. De IT-infrastructuur van de overheid wordt door kenners zelfs als een oud, vervallen huis met een kapotte bedrading en leidingen die lekken beschreven. Het digitale functioneren van de overheid moet worden gezien als een cruciale zaak en het roer moet radicaal om. Diverse politieke partijen gingen gretig in op het manifest. Maar in hoeverre wordt kennis van zaken op het gebied van IT in de Tweede Kamer ook na de verkiezingen gegarandeerd?
Goede resultaten
De vaste commissie van Digitale Zaken (DiZa), waarin de Tweede Kamer ICT-gerelateerde zaken bespreekt, levert volgens haar leden goede resultaten op. Nu de Commissie DiZa er dan eindelijk is, wordt er in de Tweede Kamer op regelmatige basis gedebatteerd over politieke onderwerpen met een IT-component. Het bestaansrecht van de commissie is daarmee bewezen, stelden Kamerleden Queeny Rajkowski (VVD), IT-politicus van het jaar 2021 Lisa van Ginneken (D66) en Danai van Weerdenburg (PVV) na hun eerste jaar.
Maar een flink deel van de ‘harde kern’ uit de commissie zal na de komende verkiezingen niet terugkeren. Danai van Weerdenburg (PVV)en Kauthar Bouchallikt (GroenLinks) stoppen ermee. Farid Azarkan, die regelmatig aanschoof, keert eveneens niet terug. De CDA’ers Harry van der Molen en Raymond Knops die respectievelijk als Kamerlid en staatssecretaris ruimschoots ervaring opdeden met IT-dossiers, legden eerder het bijltje erbij neer. Twee andere vaste gezichten uit de commissie Hind Dekker-Abdulaziz (D66) en Hawre Rahimi (VVD) strijden momenteel voor een terugkeer in de Tweede Kamer, maar met hun lage plek op de kandidatenlijst is de kans op een rentree niet groot.
Hoewel er een leegloop aan IT-expertise dreigt, blijft de vaste commissie voor Digitale Zaken gelukkig wél bestaan. De opkomst in deze commissie was meestal teleurstellend laag en bleef beperkt tot slechts een kleine, vaste kern. Hind Dekker-Abdulaziz (D66) maakt daar deel van uit. Ze denkt dat er met de commissie DiZa ook na de verkiezingen een zekere kennis over IT behouden blijft. “Het is een relatief nieuwe commissie die sinds 2021 bestaat, waarin door diverse Kamerleden heel goed werd samengewerkt en op een zeer inhoudelijke toon gedebatteerd wordt”, vertelt ze aan AG Connect. Ondanks de ideologische verschillen van de leden zijn er volgens Dekker-Abdulaziz ook heel veel raakvlakken: iedereen is immers voor betere IT-voorzieningen en betere aansluiting bij wetgeving. “Het lukte daardoor om veel dingen te bereiken. Kamerleden in de commissie maakten elkaar sterker.” En dat was nodig ook. Met name rondom Europese regelgeving was de werklast zo hoog, dat commissieleden soms weinig anders restte dan de werklast te verdelen. “Er lagen soms wel 10 tot 20 verordeningen op de stemmingslijst en je moet over alles wat vinden.”
Dekker-Abdulaziz focust zich voor haar partij onder meer op kunstmatige intelligentie, waarin ze het nodige wist te betekenen. Onder meer het opnemen van een verplichte mensenrechtentoets bij AI-toepassingen in de AI-Act, het opnieuw op de kaart zetten van de cookieproblemen en het bewerkstelligen van een kabinetsvisie op gebied van generatieve AI. De leegloop van ICT-expertise in de Tweede Kamer is voor haar ‘ergens wel een probleem’, maar ze denkt dat de gevolgen in de praktijk mee zullen vallen. “Hoewel de eigen persoonlijke kennis van het onderwerp heel belangrijk is, en de blik van Kamerleden anders is dan bijvoorbeeld van techneuten en juristen, zullen de ambtenaren die het ondersteunende werk doen voor politici wél aanblijven.
Hind Dekker-Abdulaziz
©
Oproep AcICT
Het adviescollege ICT (AcICT) zal met lede ogen aanzien dat diverse politici met IT-expertise de Kamer zullen verlaten. De IT-waakhond deed eerder namelijk een oproep aan alle politieke partijen in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. AcICT ziet dat de Rijksoverheid jaarlijks grote bedragen in ICT investeert om beleid en wetten te kunnen uitvoeren, maar dat gaat niet altijd goed doordacht. “Een slimmere aanpak bespaart tijd en geld, en verhoogt de kwaliteit van dienstverlening en de effectiviteit van beleid.”
Nieuwe wetgeving moet uitvoerbaar zijn. Inmiddels heeft AcICT meer dan honderd adviezen uitgebracht aan ministeries en uitvoeringsorganisaties. ”Op basis van deze ervaring bepleit het AcICT dat bij het maken van beleid en wetgeving in een vroeg stadium rekening gehouden wordt met de digitale uitvoerbaarheid daarvan. Dit betekent dat ICT-deskundigen vroegtijdig betrokken moeten worden om goed te kijken welke ICT-ingrepen nodig en haalbaar zijn om beleid en wetgeving uit te kunnen voeren.
Ook de griffier blijft aan. Dat zorgt in ieder geval voor een continuïteit als het gaat om de onderwerpen die aan bod zullen komen.” Dekker-Abdulaziz ziet diverse collega’s vertrekken, maar tegelijkertijd is er een goede kans dat partijgenoot Lisa van Ginneken, ICT-politicus van het Jaar 2021 samen met Queeny Rajkowski (VVD) en Barbara Kathmann (PvdA) kunnen aanblijven. “Dat zijn wel drie van de meest actieve leden.”
Echte IT´ers in de Kamer
Ondanks zijn lage plek op de kieslijst hoopt Hawre Rahimi (VVD) terug te kunnen keren in de Tweede Kamer. Hij stelt vast dat er een verschil is tussen Kamerleden die van huis uit IT’er zijn, waaronder hij ook zichzelf schaart, en Kamerleden die veel ervaring hebben met IT-dossiers behandelen als politicus. “Met name dat eerste, dáár ontbreekt het aan in de Tweede Kamer en ik maak me daar wel grote zorgen over. Het is zelfs de reden dat ik me toch opnieuw kandidaat stel. Er wordt door de staatssecretaris soms gesteld dat zaken technisch gezien niet mogelijk zijn, zoals één uniforme domeinnaam voor de overheid. Ik ben dan degene die interrumpeert, omdat ik vanuit mijn praktijkkennis weet dat zoiets wél gewoon kan.”
Hawre Rahimi
©
Er is met name een gebrek aan IT-kennis in de praktijk, stelt Rahimi. “IT is namelijk al lang niet meer ondersteunend, het is cruciaal. Dat staat ook in het manifest ‘Herprogammeer de Overheid’ van Alexander Klöpping en Ali Niknam, waar ik het roerend mee eens ben.” Hij ziet een behoorlijke leegloop in de commissie ontstaan: een ontwikkeling die volgens hem weinig goeds betekent. In het afgelopen jaar waarin hij als Kamerlid actief was, maakte hij zich onder meer druk over de plannen voor een digitaal rijbewijs, waar een flink IT-project aan ten grondslag ligt dat kan ontsporen. Ook bracht hij de problemen met de vele domeinnamen van de overheid onder de aandacht. “Ik ben een jaar bezig geweest om de website parlement.com in de lucht te houden, wat uiteindelijk gelukt is. Ik hoop terug te keren zodat ik iedereen scherp kan blijven houden over IT-onderwerpen.”
Verbeterpunten
Dekker-Abdulaziz hoopt dat er na de verkiezingen een bewindspersoon in de vorm van een minister komt die over digitale zaken gaat. “De combinatie met Koninkrijksrelaties levert agendatechnisch veel problemen op.”
Rahimi hoopt dat er een eigen begroting komt voor digitale zaken. “Zodat het voor Kamerleden makkelijker wordt om uitgaven te controleren, want de kosten rijzen soms de pan uit.” Ook hoopt hij dat niet alleen zijn eigen partij, maar ook andere partijen IT-kennis in hun kandidatenlijst hoog in het vaandel hebben. “Want je moet het uiteindelijk als Kamerleden ook samendoen. In je eentje bereik je niet zoveel. Ik hoop, ongeacht mijn eigen positie, op een sterke commissie die spierballen toont als het nodig is.”
Reacties
Om een reactie achter te laten is een account vereist.
Inloggen Word abonneeDe Stichting i-mentor heeft een groot aantal (bijna) gepensioneerde ICT-deskundigen verzameld, vanuit hun C-level ervaring geharnast in de ICT- en digitaliseringspraktijk en daarnaast ook zeer betrokken, ICT-geschoolde burgers zijn.
Wij hebben regelmatig onze hulp aangeboden om te helpen de leemte te vullen met deze ‘echt’ onafhankelijke mentoren, zonder enige commerciële last en ruggespraak. Wij bieden opnieuw aan ‘onze grijze haren te verzilveren’ nu zoveel deskundigheid wegloopt. Wie weet is de nood nu eindelijk hoog genoeg . . .
Hans Timmerman
Secretaris stichting i-mentor.
www.i-mentor.nl