Verlossing van de autonome politie ICT

Uitgerekend op Valentijnsdag 2002 bekrachtigden de politiekorpsen voor een Haagse notaris hun samenwerking in de Coöperatie Informatiemanagement Politie (CIP). Tot dat moment waren zij in hevig gekoesterde autonomie veelal ieder huns weegs gegaan. Het doel van de CIP is ‘te voorzien in de stoffelijke behoeften van haar leden in die zin dat de coöperatie de vraag naar informatie- en communicatietechnologie (ICT) van de Nederlandse politieregio’s bundelt en de leden ondersteunt bij de ontwikkeling, implementatie, evaluatie en bijstelling van het ICT-beleid (...)’. Incidentgericht Die vraag is gekoppeld aan een reeks geïdentificeerde bedrijfsprocessen, legt Verver uit. De politie wil niet langer incidentgericht opereren. Delen van het politiewerk kwamen in de knel als een calamiteit eensklaps aandacht opeiste. De politie wil zich ontwikkelen tot een procesgeoriënteerde organisatie die gesmeerd kan reageren op wat zich aandient. Het Referentiemodel Bedrijfsprocessen Politie beschrijft vijf hoofdprocessen, die tevens kapstok voor de ICT-vernieuwing zijn: intake, opsporing, bedrijfsvoering, noodhulp en handhaving. Op basis van deze indeling stelt de CIP de politiebehoeften vast. Naast vijf aan de hoofdprocessen gelieerde programma’s kent de CIP er nog twee van randvoorwaardelijke aard: generieke services (zoals kantoorautomatisering) en informatieservices. Van de informatieservices zijn de andere programma’s in feite klant. Daarin wordt volgens Verver de ene politiële informatiehuishouding gerealiseerd. "Wat wij doen is het landelijk positioneren van alle gegevens die de politie nodig heeft voor de uitvoering van haar bedrijfsprocessen." Die gegevens zijn verdeeld over de zes rekencentra (Tilburg, Zwolle, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) van de ‘aanbodcoöperatie’. Dat is de ICT-Service Coöperatie Politie, Justitie en Veiligheid (ISC), ook op 14 februari 2002 opgericht, met naast de 26 korpsen ook de Staat der Nederlanden in het bestuur. Fysiek verdeeld over de centra, presenteren de gegevens zich in logische zin aan de eindgebruiker alsof ze centraal waren opgeslagen. "Wij geven aan de ISC alleen de behoeften door. Functionele criteria, eisen met betrekking tot de actualisatie van bijvoorbeeld gegevens en performance. Het is vervolgens aan de ISC hoe zij dat realiseert." Thema’s Voor de informatieservices van Verver is een aantal thema’s gekozen. "Goederenservices, locatieservices en partijservices vormen een model om gegevens rond die thema’s te beheren. We gaan daarbij uit van eenmalige opslag en ook van: niet zelf doen als een ander het al goed doet. Bij de goederenservices, waarbij een goed een auto kan zijn, hebben we een koppeling met de Rijksdienst voor het Wegverkeer. Een partij kan een bedrijf zijn, als het Basisbedrijvenregister beschikbaar komt, sluiten we dus meteen aan. Een partij kan ook een persoon zijn, daarvoor hebben we een koppeling naar de GBA (het bevolkingsregister, red.)." De politie wordt dikwijls genoemd als GBA-afnemer die staat te springen om modernisering van de gemeentelijke bevolkingsboekhouding. Sinds de invoering van de GBA (1994) is de politie aangesloten. Voor het antwoord op een vraag heeft het batchgeoriënteerde GBA-systeem twee etmalen nodig. Online-bevragingsmogelijkheden heeft de politie ‘liever vandaag dan gisteren’, zegt Verver. "Die snelheid is nodig als je gegevens van een arrestant moet verifiëren. Voor het snel uitreiken van een dagvaarding in het kader van een lik-op-stuk-beleid is het een kwestie van uren. Ook bij noodhulp en rampenbestrijding is snelle beschikbaarheid van persoonsgegevens van groot belang." Vertraagd Voor de politie komt de GBA-modernisering, die online-bevraging mogelijk moet maken, dus niet te vroeg. Omdat die operatie zeker nog een aantal jaren zal vergen is als tussenoplossing de Landelijk Raadpleegbare Deelverzameling bedacht, met van elke inwoner een paar kerngegevens. Maar omdat het agentschap BPR de door alle gemeenten aangeleverde gegevens er niet tijdig in kreeg is die LRD alweer vertraagd. Intussen gaan stemmen op (van mensen die weinig fiducie hebben in de aanpak van de GBA-modernisering), om die bij de LRD te laten. Een belangrijk doel is dan met relatief geringe inspanning gerealiseerd: 7x24 uur voor afnemers beschikbaar. Zou dat de politie soelaas bieden? Verver zegt dat je een heel eind zou komen, maar vindt de LRD toch te beperkt. Om iemand te identificeren volstaat hij, maar vaak is meer nodig. Bijvoorbeeld om bij een calamiteit familieleden van slachtoffers te achterhalen. Afnemersindicatie Onderdeel van de partijservices is een personenserver, een politiesysteem dat de verbinding vormt tussen de 489 gemeenten en de databanken voor de diverse politieregisters. Transacties tussen de procesapplicaties en de GBA worden door de personenserver afgehandeld. Daarbij worden gegevens ook hergebruikt. Wanneer een regio GBA-gegevens opvraagt over een persoon, over wie een andere regio dat recent ook heeft gedaan, wordt niet het GBA-netwerk opnieuw belast, maar krijgt de tweede vrager de al bekende gegevens, die daartoe in de personenserver worden opgeslagen. Voor beperkte tijd, om hun geldigheid te waarborgen. Bij personen, voor wie de politie over langere tijd interesse heeft, kan zij een ‘afnemersindicatie’ plaatsen, waarna de GBA mutaties automatisch doorgeeft. De aansluiting van regio’s op de personenserver is midden vorig jaar begonnen en voor tachtig procent klaar. Vijf korpsen worden nog dit jaar verbonden. Om de vraag te kunnen inventariseren is veel werk in regio’s en intensief contact tussen de regio’s en de CIP noodzakelijk. Elk korps heeft inmiddels een Chief Information Officer. Jacob Kohnstamm, voorzitter van de Regieraad ICT Politie zei eerder dit jaar in dit blad daarover grote zorgen te hebben. "Niets ten nadele van hoofden I&A, maar dat kan alleen op korpsleidingniveau," aldus Kohnstamm, die dat ‘de Achilleshiel van de operatie’ vond, maar nog weinig sense of urgency waarnam. "Iedereen zegt er ja tegen, maar ik heb niet de indruk dat het al genoeg handen en voeten heeft." Volgens Verver bevindt de meerderheid van de CIO’s zich bij de regio’s ‘op strategisch en tactisch niveau, korpsleiding dus’. Nu gaat het erom hen niet geïsoleerd op eenzame hoogte te laten zweven, maar voeling tot in alle haarvaten van de politiële organisatie te realiseren. Daartoe zijn bij de korpsen ‘proceseigenaren’ aangesteld en wordt per korps, met CIP-steun, een informatiemanagementplan gemaakt. Het voor volgende week geplande najaarscongres heeft de CIP vanwege het geringe aantal aanmeldingen afgeblazen. Zit het voldoende tussen de oren? Verver antwoordt wat zuinig: "Er zit groei in." Wat groeit, was eerst kleiner, maar daar wil hij niet aan. Positief ingesteld houdt hij het op: "De betrokkenheid stijgt." En verklaart dat aldus: "We worden tastbaarder voor onze klanten ofwel de gebruikers." Winst Als voorbeeld noemt hij de locatieservices. Er is uit de korpsen een gebruikersgroep samengesteld om de behoeften te formuleren aan informatie over locaties, waarop zich incidenten afspelen. Korpsen hebben veelal wel al digitaal kaartmateriaal, maar gebruiken verschillende systemen. Eén landelijke voorziening, met geregelde update, zou forse (efficiency-) winst betekenen. Bij de aanbodcoöperatie loopt nu een aanbesteding voor geodatabestanden. Ook wordt gewerkt met één gestandaardiseerde straatnamentabel. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar is het niet. Zo heeft de GBA een eigen schrijfwijze voor adressen, die afwijkt van de NEN-norm die ook bestaat. Alweer: eenduidige gegevens, centraal aangeboden en politiebreed gedeeld. Verver: "Wanneer zulke voorzieningen gekoppeld worden aan de bedrijfssystemen, tonen ze direct hun nut." Een ander voorbeeld is IPOS: informatie politie op straat. In de Achterhoek is een pilot geweest, waarbij agenten onderweg met hun GSM-toestel politie-informatie konden opvragen. Dat wordt nu landelijk ingevoerd. Bepaald moet nog worden welk medium het wordt. Waarschijnlijk gaat het via de C2000-infrastructuur, zegt Verver, die verder liever zwijgt over de geldverslindende megaoperatie die aanhoudend wordt geteisterd door problemen. Datzelfde geldt voor opmerkingen van Boele Staal, commissaris van de koningin in Utrecht, die onlangs zei dat met genoemde Regieraad wordt verdoezeld ‘dat niemand gezag heeft over de politie’. Staal: "De minister kan niet zeggen: de politie gaat met dat systeem werken." In AG zei Kohnstamm eerder dit jaar blij te zijn dat de minister een ‘aanwijzingsbevoegdheid’ heeft. Wordt het zonder sterk centraal gezag niets met die ene informatiehuishouding? Verver vindt zichzelf niet de man voor zulke vragen. "Ik kan alleen zeggen dat we met veel plezier en genoegen met de korpsen samenwerken." Leon Verver, programmamanager informatieservices KLPD: "Iedereen zegt ja tegen bundeling van de politie ICT, maar ik heb niet de indruk dat het al genoeg handen en voeten heeft." foto: de beeldredaktie/michiel wijnbergh