openEHR en low-code: een komende revolutie in de zorg

De uitdagingen van de bestaande situatie

In de huidige situatie hebben zorgorganisaties een grote afhankelijkheid van systeemleveranciers. Hierdoor worden vernieuwing en innovatie beperkt. Ook de samenwerking tussen verschillende zorgorganisaties verloopt minder efficiënt. En de patiënt zelf heeft beperkt grip op zijn of haar eigen data. Als gevolg zijn zorgorganisaties als het ware nog gegijzeld door gegevens en verouderde EPD’s. Ze hebben veelal nog een eigen EPD dat specifiek aan de organisatie aangepast is en vaak vervlochten in het systeem dat de zorgprocessen ondersteunt. Met het Integraal Zorg Akkoord, dat in september vorig jaar werd opgesteld, voor ogen, worden deze verschillende zorgpakketten nu nog aan elkaar gekoppeld. In de praktijk blijkt dit echter lastig, kostbaar en niet voldoende schaalbaar voor wat de sector nodig heeft om toekomstbestendig te zijn.

Breken met de afhankelijkheid van EPD-leveranciers
openEHR (Electronic Health Record ) is een internationaal omarmde standaard om IT-systemen voor de gezondheidszorg te bouwen. Deze technische specificatie beschrijft een manier van opslaan, terugvinden en uitwisselen van medische gegevens, zonder afhankelijk te zijn van leveranciers van zorgsystemen, en kan meerdere uitwisselstandaarden ondersteunen (bijvoorbeeld HL7 FHIR). De openEHR-specificatie wordt onderhouden door de openEHR Foundation, een non-profitorganisatie die onderzoek, ontwikkeling en implementatie van de specificatie ondersteunt. De heeft geresulteerd in een standaard die gedurende vijftien jaar onderzoek is ontstaan en door steeds meer landen wordt omarmd, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Finland.

Zorgdata en procesdata scheiden

De belangrijkste innovatie in het openEHR-framework is dat zorgdata en processen in de organisatie gescheiden worden, waardoor dossiervorming op clientniveau mogelijk wordt. Het uit elkaar halen en houden van zorgdata en procesdata biedt, naast de huidige PGO, een sterk alternatief om de patiënt sturing te geven over zijn eigen data. Zo staat de cliënt of patiënt aan het roer en is er meer ruimte voor preventie. Ook stelt dit de zorginstelling in staat haar processen geheel naar eigen wens efficiënt en effectief in te richten. En tot slot biedt het een optimale ondersteuning voor secundair datagebruik, waarbij zorgdata gemakkelijk en geanonimiseerd voor onderzoekdoeleinden geanalyseerd kan worden.

Met openEHR wordt zorgdata vanuit één standaard platform gekoppeld aan zorgnetwerken, PGO’s en andere zorgverleners. Dit is ook weergegeven in de ‘Nationale visie en strategie op het gezondheidsinformatiestelsel’. 
Voor zorgorganisaties ontstaat zo een heel andere manier om naar automatisering te kijken. Met de komst van openEHR hoeven zij niet meer een heel pakket te kopen, waardoor ze onafhankelijker van leveranciers worden. Daarbij is openEHR een internationale standaard die voldoet aan Europese richtlijnen, waardoor cliënten hun gegevens ook buiten Nederland makkelijk kunnen delen. Ben je bijvoorbeeld op vakantie in Frankrijk en moet je naar een arts? Dan pak je zo je medische geschiedenis erbij.

De extra versnelling in combinatie met low-code
De overheid kiest voor hun uiteindelijke doel, of droom zoals ze het in hun visiedocument noemen, voor een langzame en gefaseerde aanpak die zo’n tien jaar duurt. In die tijd zijn er nog steeds zorgorganisaties die (onnodig) een zorgpakket aanschaffen, terwijl dit allemaal veel sneller kan! Sterker nog, wij denken dat veel organisaties het binnen een jaar al kunnen realiseren. Hoe? Vanwege de open source structuur zijn er al veel modellen en systeemonderdelen (gratis) beschikbaar. Door het systeem verder op te bouwen met low-code wordt er nog eens een extra versnelling gemaakt.

Eén van de voornaamste uitgangspunten van openEHR is dat er een duidelijke scheiding toegepast wordt tussen de data, en de regels en de proces-laag van een zorgorganisatie. Dit zorgt voor een hele goede en heldere functionele scheiding. Vanuit openEHR als standaard voor de opslag voor zorgdata, kun je met low-code dan ook heel goed de gewenste functionaliteit ter ondersteuning van het zorgproces binnen zorgorganisaties realiseren. Belangrijk is wel dat je de functionaliteit dus lostrekt van de data. Daarnaast is het van belang dat gekozen wordt voor de juiste low-code technologie, die in de basis ook een heel duidelijke scheiding van data, regels en proces hanteert.

openEHR en low-code is in mijn ogen een winnende combinatie. Zeker als voor een low-code platform wordt gekozen zoals USoft, dat veilig, schaalbaar en flexibel is. Een platform dat door zijn ontwerp in de kern al goed om kan gaan met externe data.

De kleinere zorgorganisaties zullen als eerste de stap wagen, omdat het om kleinere aantallen en minder complexiteit gaat, waarna de ziekenhuizen zullen volgen. Inmiddels zijn ook de academische ziekenhuizen al begonnen met het delen van data buiten de organisatiegrenzen. En ook voor EPD-aanbieders is openEHR interessant. Ze hoeven namelijk geen standaardpakket meer te leveren en kunnen zich meer richten op maatwerk. Daarbij geeft openEHR ze meteen een internationaal perspectief.

Medicus kan ermee aan de slag
Zorgorganisaties die kiezen voor openEHR kiezen daarmee voor maatwerk voor de eigen organisatie én standaard voor de patiënt. Het systeem wordt opgebouwd uit onderdelen die via open source al verkrijgbaar zijn of eenvoudig met low-code gebouwd kunnen worden. Dit vereist wel een bepaald volwassenheidsniveau. Ten eerste moet duidelijk zijn of worden hoe dat systeem eruit moet komen te zien, dat is vaak al een erg lastige kwestie. Ten tweede zijn veel organisaties nog niet gewend om met low-code te werken. Low-code biedt snelheid en wendbaarheid, maar is de zorginstelling hier al klaar voor? Heeft de IT-afdeling al agile werken omarmd? Daarbij heeft openEHR clinical modelling gescheiden van implementatie. Dat betekent dat een medicus in business rules bepaalde datastromen en processen kan uitzetten en dat er daarnaast een standaard is die de techniek regelt. Om dit goed te doen, is ook de nodige kennis vereist.

Kortom, in de toekomst zal er een standaard voor patiëntdata-opslag en -uitwisseling komen en daarnaast een systeem voor procesdata. openEHR en low-code kunnen gezamenlijk de zorgmarkt veel sneller in beweging krijgen dan het tienjarenplan van de overheid. Hierin zien wij dan ook een grote kans voor leveranciers van zorgpakketten. Als zij ook de kracht van low-code en openEHR inzetten, zullen zij als first movers zeker concurrentievoordeel behalen.

Deze blog is geschreven door Hans Canisius van USoft en Bouwe Koopal van PragmatiQ.