'Overheid kan met technologie gedrag burger bepalen'

Maar wordt iedereen er gelukkiger van of slechts een selecte groep?’

Laagopgeleiden vallen buiten de boot

Een voorbeeld van een smart city-toepassing die politieke vragen kan oproepen is het online platform ‘Verbeter de buurt’, waar burgers overlast kunnen aangeven zoals gaten in de weg of graffiti. Meijer: ‘Er zijn aanwijzingen dat het grotendeels gebruikt wordt in wijken met een hoog opleidingsniveau en mensen met veel kennis van internet en bureaucratie. Wijken met veel laagopgeleiden gebruiken deze oplossingen amper. Wanneer gemeenten reageren op meldingen op Verbeter de Buurt ontstaat er mogelijk sociale ongelijkheid. Het is dus niet alleen een technologische vraag, maar ook een politieke vraag hoe smart city-toepassingen worden ingezet.’

Focus op het milieu

Ook faculteitshoogleraar Urban Futures aan de UU hamert op het algemene nut van smart-toepassingen. Met name het ontzien van het milieu staat bij hem hoog op de agenda. In Zuid-Afrikaanse wijken zag hij met eigen ogen een goed voorbeeld. ‘Daar zie je hoe zonnepanelen en smart-technologieën bewoners helpen met eerste levensbehoeften vervullen en zo armoede bestrijden. Maar ook in de Utrechtse wijk Lombok zijn mooie experimenten met zonnepanelen en auto’s, waarbij oplaadpalen de overtollige energie van een huishouden opvangen.’

Gedrag van burgers beïnvloeden

Meijer stipt aan dat de overheid met technologie steeds beter in staat is om het gedrag van burgers te bepalen. Wat hem betreft is dat niet altijd een pluspunt. ‘Zie bijvoorbeeld de lichten bij Stratumseind in Eindhoven die veranderen van kleur om agressie te voorkomen. Willen wij wel dat de overheid bepaalt hoe we ons gedragen?’ Meijer noemt een aantal voorbeelden: ‘Rosa Parks is iemand geweest die tegen regels inging en zo de samenleving deed veranderen. Krakers bewerkstelligden met verzet een ander beleid in de binnensteden. Tegen de regels ingaan kan de samenleving uiteindelijk wel iets opleveren. In een samenleving heb je altijd een bepaalde rebelsheid, tegendraadsheid nodig om het lerend vermogen van de samenstelling te waarborgen, anders creëer je een soort ‘Singapore-geluk’ waarbij de overheid alle keuzes voor je maakt.’

Overheid krijgt meer instrumenten

Technologie die bijdraagt aan de veiligheid van de samenleving. Dat klinkt volgens Meijer mooi, maar het heeft ook een keerzijde. ‘Zo kun je de rebelse mensen, die op de lange termijn zó belangrijk kunnen zijn, wel uitsluiten. Had Rosa Parks in een tijdperk van smart city-toepassingen überhaupt voorin de bus plaats kunnen nemen? Die vraag kun je ook stellen in Eindhoven. Kan de overheid straks ook bij protesten het gedrag bepalen van de burgers? Technologie geeft de overheid daarvoor langzaam steeds meer instrumenten.’

Lees het volledige verhaal in Binnenlands Bestuur nummer 23.

Bron: Binnenlands Bestuur