Digitaal overdraagbare aandoeningen alleen te bestrijden door educatie
De pc van mijn nichtje hangt aan de kabel en is een groot deel van de dag (en nacht) online. De eerste Sircam-besmetting moet al weken oud zijn geweest. Bij het nichtje, dat modern e-mailt met de browser via Hotmail, rees pas een vermoeden toen ze een keer tegen de gewoonte in Outlook opstartte en een overlopende inbox ontdekte, waarin achter elkaar tientallen mailtjes binnenkwamen: onbezorgbaar-meldingen, boze post, automatische systeembeheermeldingen, en nieuwe virussen natuurlijk. Eenmaal tot leven gekust vindt de Sircam-worm namelijk zijn eigen weg op de pc van het slachtoffer. De pc van mijn nichtje heeft als een vulkaan dagen-, wekenlang e-mailbrokstukken, een verstikkende virusrook en lavastromen van persoonlijke bestanden over internet uitgespuwd. Anders dan volwassenen denken, is niet iedereen jonger dan 20 jaar een whizzkid, integendeel. Mijn nichtje is een 17-jarige VWO-leerlinge en bovengemiddeld pienter, maar haar kennis over pc’s in het algemeen en internet in het bijzonder is nihil. Op de pc bleek geen virusscanner (“Dat geldt toch alleen voor bedrijven?”) of firewall (“Wat is dat nu weer?”) geïnstalleerd. Hoewel zij elke dag uren chat en mailt (“MSN-en.”) had mijn nichtje nog nooit gehoord van ‘Trojans’, ‘attachments’ en zelfs het woord ‘browser’ was onbekend. Op alle icoontjes in de post werd driftig dubbelgeklikt. Steeds meer Het vervelende is dat er bij elke provider honderden of duizenden nichtjes aan de servers hangen. Van alle Nederlandse huishoudens is inmiddels 70 procent met internet verbonden, in toenemende mate middels kabel of ADSL. Daarmee komen er steeds meer nichtjes (en neefjes, en ooms en tantes) op het net en worden de schade en ergernis die virussen en wormen veroorzaken steeds groter. Experts becijferen die wereldwijde schade door virussen voor 2000 op 17 miljard dollar tegen 12 miljard een jaar eerder. Om nu al die familie tegen zichzelf en vooral internet tegen die familie te beschermen, is het zaak dat er iets gebeurt. Natuurlijk ligt een deel van de schuld bij Microsoft, dat steeds complexere programma’s maakt die eenvoudig door kwaadwillenden en virussen gesaboteerd kunnen worden. Maar als die onnozele nieuwkomers niet overal op zouden klikken, zou het zo een vaart niet lopen met die virale besmetting. Enkele providers halen al op de mailserver een virusstofkam door alle post, maar de meeste ISP’s zijn huiverig hiervoor: het maakt hen straks in de ogen van de klant verantwoordelijk voor alle ellende die wel ontsnapt. Bovendien is het vangen van bijvoorbeeld macro-virussen een server-intensieve zaak, omdat daarvoor Word of Excel in actie moet komen. Bewust worden De enige manier is het probleem bij de wortel aanpakken: de burger moet bewust worden gemaakt. Er moet een soort elementaire elektronische verkeersvaardigheid worden aangeleerd. De vraag is wie zich geroepen voelt het initiatief te nemen. Begin dit jaar vond een breed overleg plaats op initiatief van het ministerie van Verkeer en Waterstaat over de gevaren op internet zoals virussen en hackers, maar ook bijvoorbeeld kinderporno. Daarbij waren naast diverse overheden, justitie en politie, ook de providers en marketingbedrijven aanwezig. De fundamentele discussie over verantwoordelijkheden deed echter iedereen in schulp terugkeren. Eerst moest alles maar eens geïnventariseerd worden, voordat er overhaaste stappen zouden worden genomen. De branchevereniging van providers, de NLIP, vertaalde een Engelstalig werkje over Netiquette, maar dat heeft mijn nichtje in ieder geval nog niet bereikt. Bovendien gaat de leer over omgangsvormen niet over virussen en veiligheid. Volgens een ingewijde wordt er op de ministeries wel degelijk aan campagnes gewerkt. Alleen gebeurt dat allemaal zonder onderling overleg. Op Verkeer en Waterstaat zouden zelfs twee teams bezig zijn die niet eens van elkaars bestaan op de hoogte waren. Dat kan alleen maar leiden tot nog meer folders in postkantoor en bibliotheek. Overigens ontkent een woordvoerder van Verkeer en Waterstaat dat er op het departement aan dergelijke campagnes wordt gewerkt. Het ministerie is alleen verantwoordelijk voor Kwint, de nota die vooral over de kwetsbaarheid van de internetinfrastructuur handelt en die in het najaar in de Kamer wordt behandeld. Overigens ligt een publiekscampagne over virussen en veiligheid wel in het verlengde van dit hele traject volgens de woordvoerder, maar die laat nog wel tot de volgende Haagse lente op zich wachten. Het is tijd voor een tweeledige aanpak. Alle partijen, als een soort raad voor de elektronische verkeersveiligheid, moeten de schouders zetten onder een gezamenlijke brede actie: zoiets als Vrij-veilig. Hoewel... het aantal overdraagbare aandoeningen neemt weer toe, ondanks die actie. Belangrijker nog is de structurele aanpak om elementaire kennis over computerveiligheid te doceren in het onderwijs, liefst in het basisonderwijs waar kinderen toch al de eerste beginselen van de pc en Windows aangereikt krijgen. Een soort elektronische verkeersles die wordt afgesloten met een elektronisch verkeersexamen. Dat had mijn nichtje, en vooral haar omgeving, heel wat ergernis kunnen besparen. Vormen online-digibeten een gevaar voor andere internetgebruikers? Geef uw mening op www.automatiseringgids.nl