‘Leg je het wel uit zoals je het je oma zou uitleggen?’

“Het lijkt mij een krappe schatting, 5 procent”, meent Jos Kruis, coördinator informatisering en automatisering (I&A) bij de gemeente Houten. Dat vindt ook Theo Hoeben, beleidsmedewerker I&A bij de gemeente Veenendaal. “Het zou me niet verbazen als die 5 procent op andere terreinen ook van toepassing is”, relativeert daarentegen Coen Berghegen, adviseur informatiebeleid van de gemeente Naaldwijk het onderzoek. “Als slechts 5 procent onder een van de punten lijdt, vallen de problemen bij de gemeenten volgens mij mee”, meent Robin Paalvast, I&A-coördinator bij de gemeente Sassenheim. Wel herkent hij het punt van de slechte (beheer)organisatie. “Bij de invoering van een nieuw systeem is dit een bottleneck.” Het meest in het oog springende voorbeeld is volgens hem de gemeentelijke website. “Als deze opgeleverd wordt, is er veelal nog geen applicatiebeheerder en bij de afdeling voorlichting, die voor content moet zorgen, is onvoldoende kunde en capaciteit om de website te vullen. Je komt dan al snel uit op uitbesteden van de webredactie, waarbij de I&A’er vervolgens de coördinatie over de vulling van de website op zich ‘mag’ nemen.” Voor het probleem van de trage besluitvorming heeft Rob de Krieger, I-controller bij de gemeente Nijkerk een verklaring. “Ambtenaren en bestuurders laten zich vaak leiden door angst en onzekerheid en proberen alle onzekerheden en risico’s af te dekken voor ze hun handtekening zetten. Dat is begrijpelijk als je kijkt hoe overheidsdienaren tegenwoordig onder vuur komen te liggen als er wat misgaat.” Als een ICT-beleid en -strategie in de gemeente ontbreken, dan moet je daar als ICT’er zelf wat aan doen, vindt De Krieger. “Als je begint met te noteren wat je op verjaardagsfeestjes ook zo goed weet te verwoorden, dan heb je de helft al.” Hoge softwareprijzen Ook Henk Lamboo, I&A-functionaris bij De Ronde Venen vindt het percentage gemeenten dat met de beschreven problemen kampt meevallen: “Dat neemt niet weg dat de problematiek herkenbaar is.” Soms is volgens hem het budget een probleem, soms past een oplossing niet zo goed bij de organisatie. “Natuurlijk is er altijd te weinig budget, maar dit ligt eerder aan de exorbitant hoge softwareprijzen dan aan het budget zelf”, vindt Rob de Krieger. De werkdruk is volgens hem door de hele gemeentelijke organisatie heen hoog. Veel ICT-coördinatoren voelen zich onbegrepen door hun omgeving. “We hebben als ICT’ers in het verleden nogal eens om ons heen gemept, waarbij de gedachte meer dan eens opkwam: ze willen niet en ze snappen het niet”, stelt Peter Schipper, coördinator ICT bij de gemeente Hillegom. “Dat ging dan meestal over onze superieuren of bestuurders. We hebben natuurlijk zelf die mist rond de ICT laten bestaan en ‘ze’ laten denken dat het allemaal om techniek ging.” Rob de Krieger: “Dat onbegrip bestaat omdat ‘ze’ het inderdaad niet begrijpen. Leg je het wel uit zoals je het aan je oma zou uitleggen? ‘Nou oma, ik probeer ons multi-protocolnetwerk helemaal op TCP/IP te krijgen en de bandbreedte zodanig op te krikken dat we ook onze nieuwe grafische web-based client-serverapplicaties kunnen spelen met voldoende performance, maar ik heb een probleempje, mijn baas begrijpt me niet.’ Tegenwerking Dit communicatieprobleem ligt volgens Rob de Krieger ook ten grondslag aan tegenwerking die een I&A-functionaris van andere gemeentelijke afdelingen ervaart. “Vraag je ook af of je de belangen van de organisatie als geheel wel behartigt. Veel ICT’ers verliezen zich in nieuw speelgoed en veel gebruikers willen voor elk probleem een nieuw systeem. Dan is ICT het doel. Dat is niet goed.” Het competentieprobleem doet zich volgens De Krieger vooral voor in relatie tot de leveranciers. “Het is moeilijk om als kleine gemeente voldoende kennis en overredingskracht op tafel te leggen om een gelijkwaardige gesprekspartner te vormen voor de steeds hardere, commerciëlere, maar op onderdelen te vaak zelf niet zo competente en gebakken-lucht-presenterende hard- en sofwareleveranciers, consultants, goeroes en betweters. Maar we gaan vooruit, kleinere gemeenten bundelen hun krachten en professionaliseren in hoog tempo mee, de achterstand slinkt.”