Nooit meer in de rij in de bibliotheek van de toekomst
In andere sectoren, waaronder kledingzaken en bibliotheken, wordt ook een goede toekomst voor contactloze identificatie voorspeld. De Woodlands Regional Library in Singapore was vorig jaar een van de eerste bibliotheken die erop overstapte. Toen medewerkers van de Openbare Bibliotheek Eindhoven daar lucht van kregen, was een trip naar de Aziatische stadstaat snel geregeld. De delegatie was onder de indruk en besloot tot een praktijkproef in een van de (elf) filialen in Eindhoven, het filiaal in het stadsdeel Strijp. Stap verder Alle circa 25 duizend boeken die in dat filiaal omgaan, werden van een contactloze identificatiechip en een zendertje voorzien. Chip en zendertje zitten op een plakstrookje, het ‘smart label’, dat op de binnenkant van de rug werd geplakt. Het label bevat alle benodigde informatie over het betreffende boek en de (uitleen)status. De informatie wordt bij de inname- en uitgiftebalie door scanners uitgelezen en geactualiseerd. Een batterij is niet nodig: zodra de chip wordt uitgelezen, wordt deze door de scanapparatuur van energie voorzien. In het ‘Eindhovense’ systeem zijn registratie en (diefstal)beveiliging in één en dezelfde chip geïntegreerd. Men gaat daarmee een stap verder dan de collega’s in Singapore én in Hoogeveen, waar sinds enige tijd ook met een elektronisch identificatiesysteem wordt gewerkt. Bezoekers verlaten de bibliotheek via detectiepoortjes. Probeert iemand een boek mee naar buiten te nemen zonder eerst de standaardprocedure doorlopen te hebben, dan gaat een alarmsignaal af. Wordt de voorgeschreven uitgifteprocedure wel gevolgd, dan wordt de alarmfunctie in de chip automatisch uitgeschakeld. Simpele procedure De standaardprocedure is eenvoudig. Bezoekers die boeken komen inleveren, leggen de lezerspas en de boeken op een scanner. Een computer registreert dat en gaat na of een boek op tijd terug is en gereserveerd is. Is het laatste geval wordt de bezoeker door middel van een zinnetje op een monitor verzocht het boek in een aparte bak naast de incheckbalie – die automatisch opengaat – te leggen. Uitchecken gaat op dezelfde manier: een scanner leest de lezerspas uit, registreert de gegevens, deblokkeert de beveiliging en de bezoeker krijgt een keurig bonnetje waarop staat welk boek hij heeft geleend (titel, schrijver, eventueel bijzonderheden) en wanneer het uiterlijk teruggebracht moet worden. Het publiek heeft geen enkele moeite met het systeem. “We hadden een plan klaarliggen om de lezers te leren met het systeem om te gaan,” vertelt Jos Geevers, coördinator strategie en beleid van de Openbare Bibliotheek Eindhoven. “Maar het blijkt zo simpel, dat mensen het over het algemeen na één keer door hebben. Ik ben nog niemand tegengekomen die het vervelend vindt geen hulp meer te krijgen bij het in- en uitchecken. Integendeel, men vindt het eigenlijk wel leuk. In het begin kwamen sommige mensen op één dag meerdere keren terug om het nog eens te proberen.” Het systeem biedt vele voordelen, aldus Geevers. “Onze verwachting dat het in- en uitchecken soepeler en sneller zal verlopen, is uitgekomen. Vanaf de eerste dag al. Wachtrijen bij de balies behoren echt tot het verleden.” Bovendien is, door de combinatie van identificatie en beveiliging, verruiming van de openingstijden een optie. De bibliotheek die zeven dagen per week en 24 uur per dag open is, gaat Geevers nog een beetje ver, maar hij beaamt dat het systeem daarvoor de mogelijkheden biedt. Voorwaarde is, dat ook cd’s en videobanden een smart label krijgen, en dat is nu nog even een brug te ver. Een betere inzet van het bibliotheekpersoneel is een ander voordeel. Geevers: “Onze mensen zijn behoorlijk goed opgeleid. In de oude situatie waren ze een groot deel van hun tijd kwijt aan routineklussen en eenvoudige administratieve handelingen. Zonde natuurlijk; daar zijn ze in feite te goed voor. In de nieuwe situatie neemt de elektronica de routineklussen over en kunnen we de mensen volledig inzetten voor het ontvangen, begeleiden en wegwijs maken van de bezoekers. De kans dat je ze tegenkomt op plekken waar je ze echt nodig hebt, is dus groter geworden.” Het systeem automatiseert tevens het voorraadbeheer en kan, dankzij (inter)net connectivity, op afstand onderhouden worden. Evaluatie De Openbare Bibliotheek Eindhoven heeft inmiddels enkele maanden ervaring opgedaan met het systeem. Binnenkort volgt een evaluatie. Dat het aan de verwachtingen beantwoordt, staat al wel vast. Peter Paijens van leverancier Nedap uit Groenlo: “We meten op afstand hoe vaak van het systeem gebruik wordt gemaakt (in de testfase kan men kiezen tot zelf doen en laten doen, red.) en hoe vaak handelingen worden afgebroken. Dat laatste gebeurt niet of nauwelijks. Vanaf dag één koos 90 procent van de bezoekers voor zelfbediening en dat percentage is nadien alleen maar gestegen.” Jos Geevers bevestigt dat verhaal. “Ik heb zelden een project zo goed zien verlopen.” Wat hem betreft stappen de andere tien filialen van de Eindhovense bibliotheek er ook op over. En bibliotheken elders in het land? Geevers: “Dat het systeem een verbetering is, is geen vraag meer. Het probleem is hoe je het financiert, want het kost nogal wat. Het is dus vooral een centenkwestie. Daar moeten we nog eens goed over nadenken. Misschien helpt het als meer bibliotheken instappen en we de chiplabels op grote schaal kunnen inkopen.” Tegelijk met de evaluatie zal NBD/Biblion een financieringsmodel presenteren. Het project in Eindhoven werd mede mogelijk gemaakt door financiële steun van het project Kenniswijk, dat bedrijven en instellingen ondersteunt bij het ontwikkelen en aanbieden van supersnelle breedbandige internetdiensten in de regio Eindhoven-Helmond.