Onzekerheid regeert samenwerking aanbieders mobiele telefonie

Maar verder mag het overleg tussen de aanbieders niet gaan. OPTA-voorzitter Jens Arnbak stelt in zijn gisteren gepubliceerde ‘Visie op de telecommunicatiemarkt’ dat het opzetten van een gezamenlijk netwerk op gespannen voet staat met de gewenste concurrentie op infrastructuren. “Juist het naast elkaar bestaan van netwerken zorgt voor dynamische concurrentie, voor structurele prikkels en technologische innovatie.” Stimuleren De Europese Commissie weet evenmin of hij de samenwerking tussen telecomaanbieders nu moet stimuleren of juist afremmen. Half maart verscheen een rapport waarin de Commissie de lidstaten aanraadt 3G-licentiehouders te stimuleren in het delen van hun infrastructuur. De Commissie bekritiseert de hoge kosten die de telecombedrijven hebben moeten maken bij het verwerven van een 3G-licentie, met name in Engeland en Duitsland. Samenwerking zou de kosten voor de aanleg van de 3G-netwerken minimaliseren. Een maand later echter stelt Mario Monti, Eurocommissaris mededingingszaken, dat een samenwerking tussen de aanbieders van 3G-netwerken een aantasting betekent van de concurrentie en de keus voor de consument beperkt. Monti waarschuwt dat hij elke vorm van samenwerking nauwkeurig onder de loep zal nemen. Welwillend Deze week gaf Matthias Kurth, het hoofd van de Duitse toezichthouder RegTP, in een interview met de Duitse krant Die Welt een eerste indicatie dat hij juist welwillend staat tegenover samenwerking tussen mobiele telefonie-aanbieders bij de bouw en het gebruik van 3G-netwerken. Die samenwerking kan variëren van het delen van antenne-opstelpunten tot volledige nationale roaming-overeenkomsten, waarbij de telecombedrijven elkaars netwerk gebruiken om in delen van het land waar zij zelf geen dekking hebben toch hun dienstverlening te kunnen aanbieden. Of de licentiehouders op die manier tevens aan de verplichte dekking van 25 procent van de totale bevolking in 2003 en 50 procent in 2005 kunnen voldoen, is niet duidelijk. RegTP publiceert uiterlijk begin juni een definitief standpunt. De Duitse toezichthouder vroeg ter voorbereiding van dit beleidsdocument in april aan alle zes de 3G-licentiehouders hun wensen ten aanzien van samenwerking kenbaar te maken. Die plannen zouden wel eens verstrekkend kunnen zijn. Volgens Lars Godell, telecomanalist bij marktonderzoeker Forrester Research, hebben de nieuwkomers op de Duitse markt erg weinig kans te overleven. Vier partijen verdelen nu in Duitsland de GSM-markt. Vodafone en Deutsche Telecom hebben ieder zo’n 40 procent marktaandeel in handen. KPN-dochter E-Plus en British Telecom-dochter Viag Interkom bezitten respectieve- lijk 13,9 en 6,2 procent van de markt. Alle vier hebben een 3G-licentie op zak. Group3G, een samenwerking tussen het Spaanse Téléfonica en het Finse Sonera, en Mobilcom, met France Telecom als belangrijkste aandeelhouder, moeten als nieuwkomers zonder GSM- netwerk een plek zien te veroveren op de 3G-markt. Fusies Kurth’s voorganger Klaus Dieter Scheurle suggereerde onlangs in de Financial Times ook al dat het aantal licentiehouders wel eens snel zou kunnen teruglopen tot vijf of zelfs vier. Hij verwacht dat de Duitse toezichthouder bij eventuele fusies geen probleem ziet bij het bundelen van de frequentierechten. KPN-dochter E-Plus lijkt een eerste slag in de nakende consolidatieslag te hebben gemaakt. Group3G en Mobilcom sloten allebei onlangs een overeenkomst met E-plus voor het gebruik van het GSM-netwerk. De nieuwkomers zijn van plan al vanaf dit najaar onder eigen naam GSM- en GPRS-diensten aan te bieden om zo vast een eigen klantenbestand op te bouwen voordat zij hun 3G-net gereed hebben. Volgens Toon Norp, technisch specialist bij KPN Research in Leidschendam, biedt het netwerk van E-Plus voldoende capaciteit voor de klanten van Mobilcom en Group3G zonder dat de groei van E-Plus in gevaar komt. “Mochten wij in bepaalde gebieden tegen de grenzen aanlopen, dan kunnen we eenvoudig extra basisstations bijplaatsen. Dat hoort bij het reguliere onderhoud van het netwerk. Hooguit kan de Duitse wetgever bezwaar maken tegen het aantal en de plaats van de antennes.” Miljarden Voor KPN komt de overeenkomst als geroepen. Met de extra vaste inkomsten, geschat op enkele miljarden guldens, kan bestuursvoorzitter Paul Smits zijn schulden gemakkelijker financieren en de bouw van het 3G-netwerk bekostigen. De inkomsten zijn bovendien voor een lange tijd gegarandeerd. De 3G-netwerken bereiken namelijk naar verwachting nooit een landelijke dekking. Buiten het dekkingsgebied blijven Mobilcom en Group3G dus afhankelijk van een GSM-aanbieder als E-Plus voor telefonie- en GPRS-diensten. De nationale roaming-contracten hebben dan ook een ongewoon lange looptijd van twaalf jaar. Philip Scholten, telecomanalist bij Van der Hoop effecten, ziet positieve kanten aan de samenwerking. “KPN kan op deze manier zijn capaciteit in het Duitse netwerk snel benutten.” Op langere termijn ziet hij echter kannibalisme optreden. “Maar KPN had geen keus. Mobilcom en Group3G waren anders bij concurrent Viag Interkom van British Telecom terecht gekomen.” Scholten verwacht deze herfst een prijzenoorlog door het grote aantal partijen dat op de Duitse markt actief is. “Het wachten is op een goede technologie voor microbetalingen via de telefoon. Op spraak verdienen telecombedrijven nauwelijks. Het model van NTT Docomo die in Japan een vast percentage vangt van alle inkomsten die dienstenaanbieders via zijn I-mode-portal binnenkrijgen, biedt zicht op nieuwe inkomstenbronnen.” Muziek KPN wil niet vooruitlopen op de ontwikkelingen in Duitsland en wat die kunnen betekenen voor samenwerking elders in Europa. “De overeenkomsten met Mobilcom en Group3G gaan uitsluitend over nationale roaming op tweede-generatienetwerken,” legt KPN-voorlichtster Carla van Lomwel uit. “Dat is niets nieuws.” Maar zij laat doorschemeren dat KPN de samenwerking in Duitsland wel graag zou uitbreiden. “De uitspraken van Scheurle in de Financial Times klinken ons als muziek in de oren.” Ook buiten Duitsland geven de aanbieders van mobiele telefonie aan wel interesse te hebben voor vergaande samenwerking. In Engeland heeft BT Wireless al begin april aangegeven met verschillende andere aanbieders in gesprek te zijn over het delen van de kosten van de aanleg van een 3G-netwerk. Vodafone zou al interesse hebben getoond.