Privacy kun je niet overlaten aan het bedrijfsleven

Dit getuigt mijns inziens niet van verantwoord omgaan met privacy. Als Microsoft de privacy van de gebruiker erg belangrijk zou vinden, zou ik verwachten dat deze functie helemaal niet in Mediaplayer opgenomen zou zijn. Als hij er om één of andere reden wel in zit, zou ik verwachten dat hij standaard uitgeschakeld staat in plaats van ingeschakeld, dat Microsoft mij bij levering van zijn software met enige nadruk op de hoogte stelt van deze functie en andere, mogelijk mijn privacy bedreigende elementen in MS-software, en dat Microsoft bovendien uitlegt waar deze functionaliteit voor nodig is. In plaats daarvan krijgt de consument pas bericht als Microsoft negatief in het nieuws dreigt te komen. Respect voor de privacy vereist onder andere dat partijen niet ongevraagd, bijvoorbeeld via de telefoonlijn en mijn pc, mijn privé-domein binnenkomen en daar rondneuzen. Maar kan ik daarop vertrouwen? Onder Windows ME kan ik, via een icoontje op mijn desktop, kiezen voor het automatisch tot stand brengen van een internetverbinding. Wat gebeurt er als ik dit icoontje aanklik? Er gaat gebeld worden ‘met Microsoft Nederland om voor u een lijst op te halen met telefoonnummers van providers bij u in de buurt.’ Het gemak dient de mens, maar ik heb die lijst niet nodig. Ik heb een provider en ik ken diens inbelnummer. Dit soort ‘features’ waarmee Microsoft de gebruiker tegemoet komt, geven mij de indruk dat de gebruiker hier geacht wordt met open ogen in de val te lopen waar commerciële veelvraten zich likkebaardend tegoed gaan doen aan zijn potentie als consument. Onbehagen bekruipt mij ook als één maal per dag ongevraagd het ‘automatisch zoeken naar updates’ langskomt. Jaja, ik weet inmiddels ook wel dat je dat ergens (het is even zoeken) af kunt zetten, maar waar het mij om gaat is, dat ik het nooit zelf heb aangezet, dat ik deze faciliteit pas wil kunnen gebruiken op het moment dat ik daar zelf behoefte aan heb en graag ook zonder mij en passant bij Microsoft te melden. En dan heb ik als redelijk ervaren pc-gebruiker nog enig idee wat de mogelijk ongewenste implicaties zijn van het gemak dat Microsoft mij biedt. Maar voor hoevelen geldt dat? Respect voor andermans vrijheid vereist hier dat iedere gebruiker zoveel mogelijk zijn eigen keuzes kan maken en dat hij zo goed mogelijk op de hoogte is van de keuzemogelijkheden en van wat er achter de schermen gebeurt. Ik heb, zacht uitgedrukt, de indruk dat de keuzevrijheid van de consument, en de transparantie van applicaties en hun functionaliteit voor de eindgebruiker bij Microsoft niet erg hoog in het vaandel staan. De wet- en regelgeving loopt hopeloos achter op wat inmiddels in de praktijk mogelijk en zelfs al te doen gebruikelijk is. Dat betekent nog niet dat wij er ons maar bij neer moeten leggen ‘dat onze anonimiteit allang een illusie is gebleken’, zoals Van der Bel opmerkt. Het geeft ook te denken dat iemand in zijn positie aangeeft zelf geen bonuskaart te hebben. Ik ben het eens met de opmerking van Van der Bel dat het belangrijk is dat er goede, aan de overheid gerelateerde controle-organen zijn die het doen en laten van marktpartijen in de gaten houden. Sommige taken die te maken hebben met de identiteit en rechten van private personen horen zelfs uitsluitend bij de overheid thuis. Het verstrekken van paspoorten bijvoorbeeld is zo’n typische overheidstaak. Er is wel een commerciële markt voor paspoorten, maar de waarde van een op bestelling te leveren identiteitsdocument is over het algemeen twijfelachtig. Het is wenselijk dat er spoedig wetgeving komt die verbiedt dat een marktpartij met grote commerciële belangen, die de toegang tot internet voor eindgebruikers de facto al heeft gemonopoliseerd, de uitgever wordt van een universeel te gebruiken elektronisch ‘paspoort’ op internet. Dat zijn immers, naar ik begrepen heb, de plannen van Microsoft. Verantwoord omgaan met privacy betekent dat (markt)partijen hun eigen grenzen kennen, de grenzen van anderen respecteren, en erkennen dat het een onafhankelijke partij hoort te zijn die die grenzen bewaakt. Het lijkt verdacht om in dit verband te spreken van ‘reputaties (uit de oude economie, zoals die van banken) die daarbij ‘van onschatbare waarde’ (!) zijn’, zoals Van der Bel doet. Het gaat bij de bescherming van de privacy niet in de eerste plaats om consumenten en commerciële belangen. Het gaat om het respecteren van de persoonlijke levenssfeer van de burger, en de garantie daarvoor kan uiteindelijk alleen gevonden worden in wet- en regelgeving en rechtspraak. De heer T. van Gaalen is lezer van Automatisering Gids Bijdragen in de rubriek Opinie staan los van de redactionele opvattingen van AG. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te redigeren en in te korten. Bijdragen voor de rubriek kunnen worden gestuurd aan: ag@wkths.nl onder vermelding van ‘opinie’. Automatisering Gids • 26-04-’02