Testlab voor e-government nodig

"Er moet een beheerclub komen, die producten die in allerlei programma’s worden ontwikkeld en elders gebruikt kunnen worden, toetst aan gemaakte afspraken en vastgestelde standaarden." Aldus Johan van der Waal, bestuursadviseur van de Viag, die gemeentelijke I&A-coördinatoren verenigt. Luitjens en Van der Waal waren vorige week prominent aanwezig in het lezingen- en discussiecircuit van Overheid en ICT. Opmerkelijk was dat Luitjens een ‘Babylonische spraakverwarring’ signaleerde, maar zijn programma intussen een duit in het zakje van de begripsvervaging doet met de introductie van ‘specials’. Of moeten nieuwe kreten verhullen dat men het zelf ook niet meer weet? Ergens samenhang in aanbrengen heet nu bij Luitjes ‘operatie saté-pen’. Zijn programma moet samenhang realiseren tussen ICT-ontwikkelingen, producten, diensten en wat dies meer zij. Dat is dan de beoogde architectuur, te gebruiken als communicatie- en sturingsinstrument. Waren degenen die wisten dat ‘proef’ inmiddels ‘pilot’ is, juist eraan gewend dat ook wel ‘proof of concept’ wordt gezegd, in Luitjens’ programma duiken ‘specials’ op. Daarin wordt het architectuurdenken uitgewerkt voor sectoren. Zo moet geo-informatie beter gebruikt worden in de sector Openbare Orde en Veiligheid. Ook het basisbedrijvenregister is onderwerp van een special, evenals het Glazen Stadhuis van Den Haag. Luitjens gaat bekijken wat andere gemeenten kunnen gebruiken van wat daar voor de elektronische dienstverlening uitgedacht is. Den Haag is met Enschede, Eindhoven en Helmond superpilotgemeente. Maar was het vertalen van wat zij hadden ontwikkeld, naar algemeen gemeentelijk gebruik niet een taak van Egem, waarvan onder gemeenten te vernemen valt dat ze er zo weinig van horen? Luitjens zegt desgevraagd dat de Den Haag-special ‘in samenwerking met Egem’ gebeurt. Eigen behoeften Vorig voorjaar werden de superpilots overladen met kritiek. Met miljoenen overheidssteun zouden ze in eigen behoeften voorzien in plaats van overdraagbare producten opleveren voor onmiddellijke inzet elders. Het was allemaal niet eenvoudig (om welke reden ze er al een jaar bijgekregen hadden) en zeker nog te vroeg om hen af te rekenen, reageerden de superpilots. De kritiek kwam onder meer van de Viag. Johan van der Waal vindt, in het zicht van de eindstreep die in december is gesitueerd, de resultaten nog altijd pover en spreekt onomwonden van ‘verspild geld’. Egem zegt ook dat vooral de theoretische modellen bruikbaar zijn. Van der Waal: "Dat zijn dan heel dure modellen." Niet kwijt Hij spaart ook Egem niet. Met 250.000 gulden subsidie had de Viag enige jaren terug de ‘Virtuele Gemeenschap’ uitgedokterd, een conceptueel kader voor de elektronische overheid, met basisafspraken om elementen op elkaar aan te laten sluiten. Eenmaal gereed wilde de Viag het elders onderbrengen zodat het goed beheerd kon worden en verder ontwikkeld, maar ze kon het nergens kwijt. Egem was er nog niet. Maar nu het er is, een maand of negen alweer, ziet de Viag er nog weinig van, zegt Van der Waal. "Omdat Egem het laat afweten hebben wij met TNO het initiatief genomen tot een beheerorganisatie en testcentrum." Het doet denken aan de actie van zes uitvoeringsorganisaties die vorig jaar de trage voortgang van PKI-ontwikkelingen beu waren en zelf met een laagdrempelige authenticatievoorziening kwamen (die inmiddels door de overheid is geadopteerd). Omdat de Viag zich aan Egem gecommitteerd heeft, heeft ze die organisatie ook bij haar initiatief betrokken. "Egem moet de standaarden vaststellen. Daaraan worden producten dan getoetst." Sessie In de sessie, waarin Viag en TNO hun ‘Egov-Testlab’ presenteerden, zou volgens de aankondiging ook iemand van het open standaarden/open-sourceprogramma (Ososs) optreden. Maar het werd Ineke Schop van Egem. Zij sprak over ‘standaardarchitectuurmodellen’ die Egem geacht wordt te ontwikkelen. "We kunnen echter geen standaardarchitectuurmodellen ontwikkelen als er geen beheerorganisatie is", aldus Schop. Egem zelf is ongeschikt omdat het geen rechtspersoon is. Naast referentiearchitecturen moeten open-sourceproducten worden beheerd. Met Ososs werkt Egem aan een ‘toptien’ van producten die dan landsbreed ‘implementeerbaar’ moeten worden. "We denken aan een community", zei Schop. Hoe het gefinancierd moet worden, is evenwel nog onduidelijk. Interactie Afstemmen, standaardiseren, architectuurmodellen, financieringsperikelen, en vooral het intensieve ’geconfereer’ erover, steeds meer individuele gemeenten lijkt het volstrekt koud te laten. Ze zien wel. Zelf willen ze wel verder. Dat leverde nog aardige interactie op tussen iemand uit Zoeterwoude en Ineke Schop. De ‘tools’ die het programma Overheidsloket 2000 had opgeleverd, of had moeten opleveren, zouden kosteloos beschikbaar komen en dat geldt ook voor superpilotresultaten. Formeel reagerend zei Schop dat OL2000 geen rechtsvoorganger van Egem is. "Maar het was subsidievoorwaarde", aldus de Zoeterwoudenaar. "Wij hebben nooit gezegd dat we alles gratis beschikbaar gaan stellen", zei Schop. Als mensen door de bomen een bos zien, is het dus niet per se hetzelfde bos.