Webdiensten maken integratie mogelijk

Op dit moment kunnen we een verschuiving zien in de manier waarop internet gebruikt wordt door zowel bedrijven als particulieren. Niet langer is internet enkel en alleen bedoeld voor het delen van informatie, maar steeds vaker worden internettechnologieën in de praktijk ingezet voor het delen van elkaars bedrijfsprocessen. Een toenemende integratie van verschillende waardeketens zorgt ervoor dat bedrijven een snellere time to market hebben, hun kosten kunnen reduceren en dus grotere omzetten (en winsten) kunnen behalen. De Gartner Group heeft onlangs voorspeld dat allereerst financiële instellingen, zoals banken en verzekeraars, overstag zullen gaan om webdiensten te implementeren binnen de eigen bedrijfsprocessen. Een voorbeeld van een dergelijke dienst is bijvoorbeeld creditcardvalidatie. Een web service kan gezien worden als een verzameling functionaliteiten die zijn gebundeld in een enkele entiteit. Door deze entiteit als een service op een netwerk aan te bieden, kunnen meerdere applicaties gebruikmaken van deze functionaliteiten. Aangezien deze diensten zijn gebouwd volgens wereldwijd geaccepteerde standaarden, kunnen zij gezien worden als de bouwstenen voor het creëren van open gedistribueerde systemen. Met deze functionaliteiten wordt het mogelijk om op basis van standaard-internetprotocollen verschillende bedrijfsprocessen te integreren. Webdiensten veroorzaken een verandering in de gedachten over het gebruik van internet. Niet langer is internet alleen maar bedoeld om informatie te delen, het is dankzij deze diensten nu ook mogelijk processen te delen. Webdiensten zullen een nog hogere acceptatiegraad krijgen wanneer zij in staat zijn met context om te gaan, deze vorm van diensten worden ‘smart web services’ genoemd. Met context wordt bedoeld dat een webdienst kennis heeft over de gebruiker: wie is de gebruiker, waar bevindt hij zich op dit moment et cetera. Deze kennis is vereist om extra klantvriendelijk op te treden. Wanneer men tegenwoordig een huis wil kopen via internet, dient men dagelijks dezelfde websites af te gaan om te kijken of er nieuwe huizen worden aangeboden die voldoen aan de wensen. Zou het niet veel makkelijker zijn wanneer we in staat waren eenmalig een profiel achter te laten, dat ervoor zorgt dat men automatisch op de hoogte wordt gebracht wanneer een nieuw huis binnenkomt dat voldoet aan de eisen? Zou het dan ook niet handig zijn dat de dienst weet of iemand op dat moment alleen via SMS of e-mail te benaderen is? Bij bovenstaand scenario dient één kanttekening geplaatst te worden. Het bewaren van een profiel dient door een onafhankelijke organisatie te gebeuren, zoals bijvoorbeeld de consumentenbond. Momenteel is er op internet één partij te vinden, Sun Microsystems, die smart web services aanbiedt, Microsoft biedt inmiddels Passport (een onderdeel van Hailstorm) aan. Evolutie Web services zijn niet plotseling ontstaan. Zij zijn geen revolutie op zich, ze moeten gezien worden als een evolutie op basis van bestaande internetprotocollen. Zij zijn het logische vervolg op wat zich in het verleden omtrent internet heeft afgespeeld. Wat zijn de bestaande internetprotocollen waar webdiensten van afhankelijk zijn? Deze vraag kan het beste worden beantwoord door te kijken naar de verschillende lagen waarop deze diensten zijn gebaseerd. Allereerst is er HTTP (HyperText Transfer Protocol). Met dit protocol is het mogelijk pakketjes informatie te versturen van het ene naar het andere punt. Om de inhoud van deze pakketjes te structureren is XML (eXtended Markup Language) in het leven geroepen. Dit protocol bepaalt het formaat en de semantiek van de te versturen informatie. XML is een basislaag voor alle daarop volgende lagen. SOAP (Simple Object Access Protocol) is een protocol voor het uitwisselen van berichten tussen applicaties onderling. Hierdoor is het mogelijk een brug te slaan tussen de verschillende omgevingen, programmeertalen en objectmiddelen. Met SOAP werd het voor het eerst mogelijk verschillende bedrijfsprocessen te integreren. HTTP, XML en SOAP kunnen gezien worden als de kernlagen van web services. Deze lagen definiëren hoe deze diensten met elkaar moeten communiceren. Deze lagen zijn tevens geaccepteerd als standaard door het W3C (World Wide Web Consortium). De hierna volgende lagen definiëren de strategische aspecten van bedrijfsprocessen. Deze lagen zijn nog niet officieel geaccepteerd, echter al deze protocollen zijn wel gedeponeerd bij het W3C en ze worden tevens ondersteund door toonaangevende bedrijven als IBM, Sun en Microsoft. Het protocol WSDL (Web Services Description Language) beschrijft hoe men met een webdienst kan communiceren. In de WSDL-beschrijving staan de verschillende vormen van communicatie over en weer nader omschreven. UDDI (Universal Description, Discovery and Integration) omvat een aantal protocollen en een publieke verzamelplaats voor het registreren en zoeken van webdiensten. Immers, wat heeft het voor nut een webdienst aan te bieden op internet, als niemand in staat is haar te lokaliseren. Om deze reden is UDDI in het leven geroepen. De laatste twee lagen zijn momenteel nog erg onzeker. De een na laatste laag bestaat uit een XML-semantiek voor het beschrijven van workflows. WSFL (Web Services Flow Language) van IBM en XLang (Web Services for Business Process Design) zijn op dit moment de twee toonaangevende protocollen die beschrijven hoe verschillende bedrijfsprocessen geïntegreerd kunnen worden. WSFL richt zich hierbij specifiek op de workflow tussen webdiensten. XLang wordt momenteel gebruikt binnen Microsoft BizTalk Server 2000 en ondersteunt nog niet het modelleren van onderlinge bedrijfsprocessen op basis van webdiensten. XLang is – op dit moment – vooral te gebruiken voor gedistribueerde omgevingen op basis van oudere technologieën (bijvoorbeeld Message Queueing en COM). De laatste laag laat momenteel nog een vraagteken zien. Deze laag is vooral bedoeld voor alle bedrijfsprocessen en omvat zaken als beveiliging, transactie et cetera, in feite de bedrijfsregels. Over niet al te lange tijd worden hiervoor de eerste voorstellen verwacht. Reisportaal De reiswereld leent zich uitstekend voor het uitleggen van hoe webdiensten in de praktijk kunnen werken. Door het stellen van een aantal eenvoudige vragen op een website (reisportaal) – Waar wilt u uw vakantie doorbrengen? Hoe lang wilt u op vakantie? Moet er een huurauto voor u gereed staan? – is het mogelijk een vakantie te selecteren. Het enige wat dan nog nodig is, is het achterlaten van het creditcardnummer. De gebruiker van deze reisportaal zal niet in de gaten hebben, dat de applicatie gebouwd is met behulp van web services. Dit kan hem ook niet schelen, voor hem telt immers de aangeboden functionaliteit (en de layout). Het bedrijf dat deze reisportaal gebouwd heeft, zal het wel degelijk interesseren. Wanneer we bovenstaand reisportaal tegen het licht houden, kunnen we het proces van het boeken van een vakantie opknippen in componenten (web services). Om een vakantie aan te kunnen bieden, maakt de reisportaal gebruik van een aantal diensten van externe partijen, namelijk aanbieders van hotels, vliegreizen en huurauto’s. Wanneer een hotel geboekt moet worden, wordt bijvoorbeeld weer gebruikgemaakt van een externe partij die creditcardinformatie valideert. Ook is een scenario mogelijk waarbij de gebruiker zijn profiel bij het reisportaal achterlaat, zodat wanneer een last minute-reis beschikbaar komt die voldoet aan zijn wensen, automatisch een bericht via SMS naar zijn mobiel wordt gestuurd. Wanneer de gebruiker zijn SMS-bericht leest, hoeft hij alleen maar ‘OK’ terug te sturen om zijn reis te boeken. Het zal duidelijk zijn dat bovenstaande diensten niet speciaal gebouwd zijn voor één specifieke reisportaal. Een SMS-web service kan bijvoorbeeld door legio andere bedrijven worden gebruikt. Het portaal is ook niet afhankelijk van bijvoorbeeld maar één aanbieder van vliegreizen. In principe kan het reisportaal iedere aanbieder van vliegreizen aanspreken, om zo de consument de goedkoopste vlucht aan te kunnen bieden. Wanneer we een hype of trend onder de loep nemen, kunnen we altijd een s-curve onderkennen. Onder aan de curve zal een bepaald product altijd de grootste weerstand oproepen, slechts een kleine groep zal een bepaald product accepteren en aanprijzen. Na verloop van tijd kan een trend (in het gunstigste geval) ombuigen en de grotere massa bereiken. Wanneer dit het geval is, is er sprake van een echte hype, zoals recent Pokemon en de Flippo’s. Voor web services valt dezelfde tendens te verwachten. In het begin zullen zij slechts geaccepteerd worden door een beperkte groep. Een grote groep zal zich huiverig en terughoudend opstellen tegenover alweer een nieuwe technologie. De weerstand zal hier het grootst zijn. Later zal door de veelvuldige marketing een omslagpunt te herkennen zijn, waarin de grote massa het nut ervan zal onderkennen. Na dit punt zal de hevige belangstelling afnemen, echter op dit punt zullen deze diensten hun weg gevonden hebben binnen iedere organisatie. Wanneer we kijken naar de positie waarin webdiensten zich nu bevinden, dan zien we dat de hype nog maar net begonnen is. Grote spelers op de markt – Microsoft, IBM en Sun – brengen nu pas hun marketingapparaten in stelling om hun producten als de ideale tools voor het ontwikkelen van deze functionaliteiten te promoten. Pas aan het eind van het jaar of begin volgend jaar kan men een omslagpunt verwachten. Waarom slaat de ene hype wel aan en de andere niet? Dit is gebaseerd op een aantal factoren. Voor webdiensten zijn een aantal factoren van levensbelang: 1. Zij zijn gebaseerd op bestaande protollen die wereldwijd zijn geaccepteerd. 2. Zij hoeven maar één keer gebouwd te worden, opdat meerdere partijen er gebruik van kunnen maken. Het is niet langer nodig om voor iedere partij een eigen applicatie te ontwikkelen. 3. De snelheid van ontwikkelen is hoog. Ontwikkelaars hoeven niet weer een nieuwe omgeving of taal aan te leren. Op basis van bestaande kennis kunnen web services ontwikkeld worden. Bestaande investeringen in de IT zijn hiermee gewaarborgd. 4. Webdiensten zullen de communicatie tussen bedrijfsonderdelen, partners en klanten verbeteren. Zij zijn eindelijk een technologie die de business ondersteunt. Immers door het aanbieden van services op internet kunnen verschillende bedrijfsprocessen geïntegreerd worden. Hierdoor wordt het mogelijk dat deze diensten de levenscyclus van bestaande systemen verlengen. Immers ieder systeem kan door een dienst worden aangeboden op internet. 5. Zij maken het mogelijk voor bedrijven hun diensten in kleine stukken op te breken, die weer apart verkocht kunnen worden aan diverse bedrijven. Natuurlijk zijn er ook factoren die ervoor kunnen zorgen dat webdiensten het niet redden: 1. Niet alle protocollen met betrekking tot deze diensten zijn wereldwijd geaccepteerd. 2. De bedrijfsregels over de workflow heen dienen nog gedefinieerd te worden. 3. Door web services wordt een grote afhankelijkheid met de andere partij opgebouwd. Het up and running blijven van machines waar deze functionaliteiten op draaien, zal van doorslaggevende factor zijn voor het succes van de integratie van bedrijfsprocessen. Kortom, webdiensten zijn niet weer een nieuwe technologische uitvinding. Zij zorgen er juist voor dat bedrijfsprocessen niet langer achter de bedrijfsmuur blijven, zij gaan er letterlijk dwars door heen. Tevens vormen zij het antwoord op de belofte die internet ooit heeft gemaakt. Web services maken het mogelijk dat men op internet zaken met elkaar doet op een uniforme en universele wijze. Drs. Sander Duivestein is werkzaam bij Cap Gemini Ernst & Young binnen de unit Warp11. Op dit moment is hij actief binnen een Microsoft.Net–project (http://www.jaggle.net).