‘Ze kunnen nog om ons heen, dat moet veranderen’
De Viag werd op 22 oktober 1991 opgericht en heeft zich ontwikkeld van zuivere belangenbehartiger voor haar leden tot ontwikkelaar van de informatievoorziening van gemeenten. Bouwe Rijpma, ICTmanager bij de gemeente Leeuwarden, was de derde en langstzittende voorzitter van de Viag. Hij trad in november 1997 aan. Vorige week donderdag nam Han Fasten, afdelingshoofd informatievoorziening bij de gemeente Hoorn, de vervaarlijke voorzittershamer van Bouwe Rijpma over. "Die ‘C’ in ICT is er tijdens mijn voorzitterschap voor de gemeenten bijgekomen", zegt de gewezen voorzitter. "Ik trad aan na het eerste lustrum van de Viag en toen leek de overheidsautomatisering voltooid. Kort daarna kwam de internethype en moest de gemeente online met burgers communiceren, met alle gevolgen die dat voor de gemeentelijke organisatie had." De kracht van de Viag is gelijk haar zwakte, meent Rijpma. "De leden staan in de dagelijkse ICTpraktijk en weten vaak beter wat moet gebeuren dan het bestuur en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), maar we hebben de ‘power’ en het geld niet om ideeën uit te voeren." Dat is bijvoorbeeld de reden dat het project virtuele gemeenschap wordt overgedragen aan Egem, het expertiseplatform voor Nederlandse gemeenten op het gebied van egovernment. De virtuele gemeenschap biedt een concept voor de integratie van frontoffice, mid office en backoffice waarmee gemeentelijke en nietgemeentelijke diensten worden ontsloten. Bouwe Rijpma vindt het jammer dat het zolang duurt voor Egem van start gaat. In de oorspronkelijke plannen werd januari 2003 als startdatum genoemd, later 1 juni en nu ligt het najaar meer voor de hand. De ontwikkeling van de elektronische gemeentelijke overheid loopt daardoor vertraging op. De Viag ziet in Egem een goede stap op weg naar de vervolmaking van de elektronische overheid en zou er graag meer bij betrokken zijn. "We zitten bij Egem, maar niet erin", zegt Bouwe Rijpma. "Ze kunnen nog om ons heen. Dat moet veranderen." Bouwe Rijpma vindt dat hij tijdens zijn voorzitterschap concreet heeft bereikt dat zijn leden op hun vakgebied zijn geëmancipeerd. De Viag is er onder zijn leiding in geslaagd ICT op de bedrijfsvoerings en zelfs op de politieke agenda te zetten. "De Viag heeft zichzelf op de kaart gezet", zegt Rijpma. Dat blijkt volgens hem uit de wijze waarop de belangenvereniging betrokken wordt bij de ontwikkeling van de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) en bij het opzetten van Egem. Voor zijn opvolger ziet hij de schone taak weggelegd de verworven positie van de Viag in stand te houden en indien mogelijk uit te breiden. "Bestuurders moeten meer dan nu het belang van ICT gaan inzien", zegt Han Fasten. "Gemeenten, provincies, centrale overheid, bestuurders en uitvoerders vormen voor de burger allemaal De Overheid. Laten we egovernment met zijn allen gaan regelen." Han Fasten treedt echter als Viagvoorzitter aan nu er een gure wind door de budgetten van de gehele overheid en dus ook van de gemeenten begint te waaien. "Ik had nooit verwacht mee te maken dat gemeenten op ICT zouden gaan bezuinigen", zegt Rijpma. Dat is volgens hem sinds kort het geval. "ICT is juist nodig als je wilt besparen", zegt zijn opvolger Fasten. "Als je bezuinigt op ICT ben je als overheid verkeerd bezig." Ook politiek is sinds het vertrek van minister Roger van Boxtel in egovernmentland de winter ingetreden. "Dat de stimulering van de elektronische overheid na het vertrek van Van Boxtel zo in elkaar zou donderen had ik niet verwacht", zegt Rijpma daarover. Bovendien zit de gemeentelijke autonomie de voortgang van de elektronische overheid in de weg, meent zijn opvolger. Gemeenten willen volgens hem te veel zelf doen. "Natuurlijk mag iedere gemeente zijn eigen ‘look’ op het web hebben, maar de zoekstructuren moeten in heel Nederland voor burgers gelijk zijn." ICT vereist samenwerking, volgens Fasten. "De burger wil 7x24 uur bij de gemeente terecht kunnen. Gemeenten zullen de handen ineen moeten slaan om de elektronische overheid tot een succes te maken." Fasten ziet het als een taak van de Viag om die samenwerking, die hier en daar al spontaan ontstaat, te stimuleren. "De Viag is goed in producten maken, maar minder vaardig in marketing. Ik ben een redelijke verkoper. Met de steun van het bestuur moet het lukken die boodschap beter te uit te dragen." Fasten zal zijn voorzittershamer nodig hebben om de taaie overheidspraktijk beter verteerbaar te maken. Han Fasten (l) volgt Bouwe Rijpma op als voorzitter van de Viag. foto: beeldredaktie/ruben schipper