Architectuurprincipes zijn de strategie van gisteren

Hoe je vanuit soms honderden principes een objectieve richtinggevende beschrijving van iets nieuws maakt, laat men gemakshalve in het midden. En ook, dat iedere architect tot een andere beschrijving zal komen vanuit dezelfde set principes, waardoor het allemaal toch wat minder objectief en wetenschappelijk blijkt te zijn.

Is dit erg? Ja, omdat deze principes worden toegepast om de ontwerpruimte in te perken. Daardoor gedraagt het zich in feite zoals een watervalmethode: in een aantal stappen wordt steeds nauwkeuriger beschreven hoe een oplossing eruit mag zien. Een dergelijke werkwijze verdraagt zich slecht met agile methoden voor softwareontwikkeling en lean methoden om processen en onderliggende informatiestromen te ontwerpen.

Bovendien: de bewuste principes komen overal vandaan: wet- en regelgeving, HRM-beleid, financiële kaders, organisatie-inrichting, technologie et cetera. De architecten in kwestie pretenderen dus van al deze onderwerpen dermate veel verstand te hebben, dat zij ze kunnen vertalen naar richtinggevende kaders en vervolgens kunnen toepassen op concrete veranderingen in de organisatie. Bij dit toepassen hebben ze dan geen juristen, HR-professionals, controllers, technology officers en managers nodig. Want de kaders zijn toch goedgekeurd?

Gevaar

Het allergrootste gevaar van een dergelijke aanpak is, dat de kaders de kennis en de strategie van gisteren weergeven. Het vereist veel sensitiviteit van de architect om aan te voelen wanneer de strategie van gisteren nog toepasbaar is en wanneer niet. Of het proces van architectuur bedrijven moet zó transparant zijn, dat betreffende managers en professionals tijdig in kunnen grijpen. U voelt al aan, dat beide niet altijd het geval zijn.

Ton Eusterbrock van Sogeti had hierover een interessante presentatie op DYA dag 2017: Principes over de datum smaken niet. Hij betoogt daarin overtuigend, dat de huidige architecturen sterk gericht zijn op complexiteitsreductie, uniformiteit en standaardisatie, hergebruik en op business/IT-alignment. Wie een aantal branchegerichte referentiearchitecturen, zoals GEMMA (gemeenten) of CORA (woningbouw corporaties) kent, kan dit alleen maar beamen. Veel architecturen van organisaties zijn precies zo: vooral intern georiënteerd en gericht op IT-rationalisatie (besparen van tijd en geld door het terugdringen van het aantal applicaties met als premisse, dat één, in ieder proces herbruikbare, applicatie per bedrijfsfunctie daartoe een serieuze optie is).

Schoonmaak

Echter op dit moment is voor veel organisaties innovatie en het creëren van klantwaarde veel belangrijker dan besparing op IT-kosten en interne efficiëntie. Want, zoals Ton Eusterbroeck stelt: 'De architect is er niet om de wereld van morgen er uit te laten zien als gisteren.' Hij stelt enkele frisse, nieuwe principes voor, zoals 'ontwerp op goed gebruik en niet op hergebruik; wat goed is wordt vanzelf hergebruikt'. Wat hem betreft is het tijd voor een grote schoonmaak. Wat mij betreft ook, maar dan niet alleen van de principes zelf, maar ook van de branche-referentiearchitecturen en architectuurmethoden.