Nieuwe Europese norm voor het EDP
“Europese normen worden automatisch een nationale en tevens een Nederlandse NEN-norm. Daarnaast is het de bedoeling dat het een internationale ISO-norm wordt”, vertelt Gerard Freriks, voormalig huisarts en voorzitter van de verantwoordelijke werkgroep van CEN/TC251, de Europese Normalisatieorganisatie.
Architectuur
De norm is gebaseerd op een ander principe dan het paradigma waarmee het Nationaal ICT Instituut in de Zorg (Nictiz) en het ministerie van VWS werkt bij de uitrol van een landelijk elektronisch patiëntendossier. De Nictiz-architectuur maakt gebruik van de Amerikaanse HL7-standaard voor berichtenverkeer. De berichtspecificaties moeten tegelijkertijd in elk systeem op een identieke wijze geïmplementeerd worden in de software, willen ze straks met elkaar kunnen communiceren. “Een gigantische klus, als je bedenkt dat het om honderden, zo niet duizenden berichten gaat per zorgverlener”, aldus Freriks. Daarnaast duurt het maken van nieuwe (versies van) berichten te lang. Daarom is de NHS in Engeland recent overgestapt op de Europese norm.
De nieuwe EPD-norm gaat uit van het Archetype-paradigma, ook wel Two Level Model-paradigma genoemd. “Hierbij wordt eenmalig in elk EPD-systeem het generieke dossiermodel geïmplementeerd. Elke archetype en template bevat de uitwisselbare ‘constraints’ (inperkingen), waardoor zonder aanpassingen in de software data, informatie en kennis kan worden uitgewisseld, getoond en opgeslagen.” Freriks verwacht dat door de nieuwe EPD-norm ICT-systemen flexibeler, goedkoper en veiliger informatie kunnen uitwisselen. “Met de norm wordt ‘plug-and-play’ interoperabiliteit mogelijk.
Hoger plan
Hij verwacht dat de nieuwe Europese EPD norm de EPD-ontwikkelingen in Europa vlot kan trekken. “Het moeizaam implementeren van berichten om uitwisseling tussen verschillende systemen van zorgverleners mogelijk te maken, gaan tot het verleden behoren. Met deze norm krijgt het ministerie van VWS een instrument in handen om de invoering van het EPD op een beter, hoger plan te brengen.” Freriks hoop dat de norm een rol gaat spelen in toekomstige wet- en regelgeving op het gebied van ICT in de zorg. “Het ministerie van VWS buigt zich momenteel over de Wet op het EPD. Die zou kunnen verwijzen naar en gebruikmaken van deze nieuwe Europese norm, omdat binnen Europa via Richtlijnen, die ook onderschreven worden door Nederland, Europese normen een bijzondere rol kunnen spelen in wet- en regelgeving plus aanbestedingen.” Nederland is volgens hem één van de weinige landen die stelselmatig tegen Europese EPD-gerelateerde normen gestemd heeft. “We zijn een beetje een buitenbeentje op dit gebied. Als we niet uitkijken worden we een ICT-eiland in Europa.”
Volgens William Goossen van NEN is er negatief gestemd, omdat Nederland de landelijke infrastructuur op HL7 v3 baseert en er dus geen behoefte was aan de norm. “Binnen de normcommissie was moeilijk consensus te bereiken over in hoeverre het CEN Document Referentie Model compatibel wordt geacht met het HL7-model en de gebruikte taal in de templates.”
Deel I van de norm - het referentiemodel - is nu gereed. De andere 4 hoofdstukken worden nog dit jaar, of in geval van het laatste deel uiterlijk begin 2008, gepubliceerd. Nu al kan de norm worden toegepast in EPD-systemen. Freriks: “De voordelen van de norm zullen slechts volledig benut worden in nieuw te ontwikkelen EPD-systemen. Wel kan de norm met enige beperkingen worden toegepast met de huidige ‘legacy’ systemen en biedt daarmee een groeipad naar de toekomst. Er zijn half-fabrikaten beschikbaar waarmee snel nieuwe EPD-systemen gebouwd kunnen worden. Tevens is er een open source community (openEHR) waar specificaties en software beschikbaar gesteld wordt.”
Uit een rondgang op de vorige week gehouden Zorg & ICT Beurs in Utrecht blijkt dat ICT-leveranciers (nog) niet op de norm zitten te wachten. De standhouders bleken nauwelijks op de hoogte van het bestaan van de norm en geen enkele geïnterviewde gaf aan op korte termijn nieuwe producten op de markt te brengen naar aanleiding van de norm. “Ik kan ze geen ongelijk geven”, reageert Marcel van Loosbroek van OIZ, branchevereniging voor ICT-leveranciers voor de zorg. “De een roept dat HL7 het helemaal is, de ander vindt dat weer totaal niets. Veel bedrijven weten gewoon niet wie je moet geloven. De toekomst zal het uitwijzen.” Bovendien is er volgens de OIZ-voorzitter nog een andere reden voor de desinteresse in de CEN-norm. “Als dit echt groot wordt, betekent dat wel dat leveranciers alles wat ze tot nu toe hebben gedaan bij het grofvuil kunnen zetten. En daar zitten ze natuurlijk niet op te wachten”
Freriks stelt dat zorgverleners doorgaans positief reageren op de norm. “Als je ze op de man af vraagt: “Is dit wat je nodig hebt?”, zullen ze allemaal bevestigend antwoorden. Maar hun leverancier blijft maar hameren op Edifact en HL7, waardoor het zorgveld denkt: “Ik doe nog maar even niets, want mijn leverancier, VWS en NICTIZ zullen wel weten wat het best voor mij is.” Terwijl die leveranciers alleen maar denken aan hun eigen portemonnee. Er valt namelijk meer geld te verdienen met keer op keer herprogrammeren dan met ‘plug & play’. Deze norm zaagt verschrikkelijk aan hun stoelpoten.”
Complementair
Volgens Ellen Havenaar van NICTIZ zijn op korte termijn nog geen praktische eisen te stellen aan de softwarepakketten van leveranciers op basis van de CEN 13606. “Het is denkbaar dat de norm of aspecten van de norm over enkele jaren in de aansluiteisen op het LSP (GBZ-eisen) worden opgenomen, zoals nu ook voor de NEN 7510 het geval is.” Volgens de NICTIZ-woordvoerder zijn de standaarden op basis van HL7v3 vooral gericht op transmurale communicatie, terwijl de CEN 13606 zich meer richt op de “interne huishouding” van het EPD. “In zekere zin zijn de CEN13606 en HL7v3 standaard complementair, al is er hiervoor nog wel een nadere harmonisatieslag vereist.”