Truth-machine

Natuurlijk klaagden wetenschappers dat ‘Wikipedia geen gevalideerde wetenschappelijke bron is’. Natuurlijk bestaat het internet voor het grootste deel uit porno, foto’s van honden en Youtube-filmpjes van modebloggende tieners. Natuurlijk wordt elke tweet, blog of post beantwoord door betweters, trolls of xenofobe haatzaaiers. Maar… er is ook nog steeds een onmetelijk grote hoeveelheid waardevolle informatie te vinden.

En nu is er ineens nepnieuws en alle verwarring die dat oproept. Nepnieuws bestond natuurlijk al langer, maar we zagen het probleem er nog niet van in. Daarom verrast ons het gemak waarmee een paar moedwillig valse berichten ontwikkelingen op het allerhoogste niveau heeft kunnen beïnvloeden. Het brengt ons aan het twijfelen, het maakt ons paranoïde. Welk nieuws is wél echt? Wat zijn ‘alternatieve feiten’?

Facebook heeft aangekondigd iets aan nepnieuws te gaan doen. Google, Twitter en andere partijen zullen er ook wel mee bezig zijn. Bij Facebook schijnen ze factcheckers in te zetten om nepnieuws te herkennen. Als ik tweet dat mijn cavia overleden is, dan gaat zo’n factchecker dat checken. Dat is maar goed ook, misschien heb ik helemaal geen cavia! Zijn er online foto’s van mij met een cavia te vinden? Dat is allemaal een beetje omslachtig en ouderwets. Die factcheckers zijn het equivalent van wat we de afgelopen decennia weggeautomatiseerd hebben: een legertje mensen die administratief werk doen. Bovendien, die factcheckers zitten natuurlijk vooral te googelen om echt-of-nep te bepalen. Dan zijn het eigenlijk de Google-algoritmes die bepalen wat echt is, toch? En het zijn zo gruwelijk veel berichten die allemaal nep zouden kunnen zijn, dat moet je haast wel automatiseren!

Als computers en robots in science­fictionfilms de mensheid overnemen, gaat het meestal om vechtrobots of om een kwaadaardige Artificial Intelligence die zich tegen ons keert. De werkelijkheid wordt misschien een stuk minder spannend: computers die de taak krijgen om echt nieuws van nepnieuws te onderscheiden. Machines die voor ons gaan bepalen wat de werkelijkheid is. ‘Kennis is macht’ komt dan weer terug. Kennis en macht die we overdragen aan computers – of aan de eigenaars van die computers.

De eerste truth machine laat vast niet zo heel lang op zich wachten. Laten we vooral zelf na blijven denken.