Amsterdamse ‘kenniswijk’ begint zonder breedband

In het stadsdeel Zeeburg is deze week het officiële startsein gegeven voor de internetproeftuin Amsterdam Kennisstad Cyburg. Het experiment is een uitvloeisel van de Amsterdamse inzending voor het landelijke project Kenniswijk, waarbij uiteindelijk Eindhoven de 100 miljoen gulden rijkssubsidie in de wacht sleepte.
De hoofdstad besloot daarna op eigen houtje door te gaan, net als een aantal andere mededingers zoals Groningen, Deventer, Almere en Utrecht. In Amsterdam heeft dat geresulteerd in het Cyburg-project in Zeeburg, dat nu wordt overgedragen aan een stichting, die het verder gaat uitgewerkt. Nadrukkelijk zegt Amsterdam dat de ervaringen die in stadsdeel Zeeburg worden opgedaan als voorbeeld moeten dienen voor de rest van de stad en zelfs voor Nederland.

Webportaal
In eerste opzet bestaat Cyburg uit niet veel meer dan een webportaal voor voor een virtuele gemeenschap of ‘community’ in cyberspace. Goed beschouwd is het een variant op wijkniveau van de Digitale Stad (DDS), waarmee Amsterdam begin jaren negentig pionierswerk verrichtte maar die nu op sterven na dood is.
De breedbandinfrastructuur die ten grondslag ligt aan de plannen in Eindhoven/Helmond ontbreekt vooralsnog, al heeft de gemeente daartoe eind vorige week wel een lans gebroken. “Een bescheiden start”, noemt Saskia Bruines (D66), wethouder met onder andere ICT in haar portefeuille, de eerste aanzet tot Amsterdams eigen Kenniswijk dan ook.
De portaalsite geeft toegang tot een aantal overheidsdiensten en brengt nieuws uit de verschillende buurten waaruit het stadsdeel is opgebouwd. Voor de lokale nieuwsvoorziening is een aparte redactie aangesteld. Ook is het mogelijk door te klikken naar het laatste NOS-journaal en enkele andere TV-programma’s.

Platform
Bovenal wil Cyburg een platform zijn voor de communicatie tussen de bewoners onderling. Een centraal onderdeel van de website is het zogenaamde E-mailboek. Gebruikers worden geacht al over een eigen mailadres bij een reguliere internetprovider te beschikken. “Wij leveren zelf geen internet-mailadressen, maar een laag daar bovenop”, zegt projectleider Dirk van der Woude van het Bureau Informatisering Amsterdam (BIA). “Daarmee kan men bijvoorbeeld mensen met gelijke interesses vinden. Ook is het mogelijk anoniem e-mail aan een hele groep tegelijk te versturen.”
Om de privacy te waarborgen is een digitale variant van de Ja/Nee-sticker ontwikkeld die ongewenst reclamedrukwerk uit de elektronische brievenbus moet weren. Gebruikers van Cyburg kunnen aan de andere kant ook aangeven dat ze juist wel geïnteresseerd zijn in aanbiedingen van bedrijven. Deze leveranciers krijgen geen echte namen en adressen te zien, alleen geaggregeerde gegevens.

Scholing
Stadsdeelvoorzitter Tjeerd Herrema zegt met nadruk dat Cyburg wil aansluiten bij bestaande verenigingen en gemeenschappen. Zo begint na de zomer een scholingsproject waarbij, zo is althans de bedoeling, tachtig welzijnsinstellingen leren een eigen website te bouwen en vervolgens pc-apparatuur ter beschikking krijgen. Bij dit deelproject is IT-dienstverlener Atos Origin betrokken.
Het is de verder de bedoeling nieuwe diensten aan te bieden aan de hand van de wensen die vanuit de bewoners naar voren komen. Cyburg onderzoekt daarna of de behoefte groot genoeg is om deze diensten te ontwikkelen. Het projectbureau geeft zelf een voorzetje en noemt als mogelijkheden een culturele agenda, een evenementenkalender, en het online boodschappen doen en afspraken maken bij de tandarts.

Bedrijven
De belangstelling vanuit het bedrijfsleven voor de internetproeftuin houdt nog niet over. Volgens wethouder Bruines studeren veel bedrijven die betrokken waren bij het oorspronkelijke ‘bidbook’ voor Kenniswijk nog op deelname. Wel noemde zij Cisco en Schiphol als bedrijven die medewerking verlenen. De luchthaven wil onder meer vacatures via Cyburg onder de aandacht brengen, licht stadsdeelvoorzitter Herrema toe.
Wethouder Bruines acht de proef geslaagd als binnen twee jaar minstens tienduizend van de bijna veertigduizend stadsdeelbewoners bij Cyburg betrokken zijn. Overigens staat participatie ook open voor bewoners uit andere wijken en de rest van het land.
Voor de huidige plannen is 14,4 miljoen euro uitgetrokken, waarvan 4,5 miljoen euro afkomstig is van de gemeente en de rest van het ministerie van Binnenlandse Zaken, de Europese Unie en particuliere organisaties.

Breedband
Hoewel de gemeente voor het Cyburg-project van meet af aan breedbandtoegang tot internet essentieel noemde, zijn daarover nog steeds geen knopen doorgehakt. Aanvankelijk was het Zweedse bedrijf Bredband bij de plannen betrokken. Bredband trok zich echter vorig jaar plotseling terug uit Nederland en daarmee raakte de aanleg ook in Zeeburg in het slop. “Er ligt hier zelfs al een stuk glasvezel in de grond, maar dat loopt van nergens naar nergens”, verzucht Herrema.
Wethouder Bruines noemt ‘super-ADSL maar nog liever glasvezel’ als mogelijke opties. Met dat laatste blijkt ze te doelen op DSL-varianten die bijvoorbeeld KPN’s Mxstream ver overstijgen. Van der Woude: “Er bestaan veel varianten van ADSL, van een downloadsnelheid van 256 kilobit tot wel 8 megabit. Dat laatste komt al aardig in de buurt van glasvezel.” Ethernet via glasvezelkabel kan overigens snelheden van 1 gigabit en hoger per seconde bieden.

Big cherry
In het rapport ‘Amsterdam, the big cherry?’ dat bureau M&I/Partners afgelopen week in opdracht van de gemeente uitbracht zijn de mogelijkheden voor ‘glas naar de meterkast’ geïnventariseerd. De conclusie is dat de 400.000 woningen in Amsterdam voor circa 2000 euro per woning een glasvezelaansluiting kunnen krijgen. Een aansluiting zou de bewoners circa 50 gulden per maand kosten. De lage inkomensgroepen komen in aanmerking voor een financiële tegemoetkoming voor zo’n aansluiting. De gemeente denkt aan een nutsbedrijf voor de aanleg van ‘dark fiber’ - pure, onverlichte glasvezelkabel zonder de bijbehorende netwerkapparatuur.
Bruines verwacht dat er in juli of augustus meer duidelijkheid zal zijn over de Amsterdamse plannen voor een breedbandinfrastructuur in de hele stad. Zekerheid daarover is er niet, want de politieke verhoudingen in de stad kunnen na de raadsverkiezingen van 6 maart anders komen te liggen.
Opmerkelijk is dat de wethouder de TV-kabel van UPC niet als derde mogelijkheid noemt om snel breedbandinternet voor Cyburg te realiseren. Die infrastructuur ligt immers allang in de grond. Weliswaar met coaxkabels voor de woonhuisaansluitingen, maar ook UPC heeft de laatste jaren zijn hoofdnetwerk verglaasd. Extra wrang is dat UPC indertijd voor honderden miljoenen guldens het gemeentelijk kabelnet, dat met belastinggeld is ontwikkeld, overnam. Nu zou Amsterdam wellicht een eigen glasvezelnet aanleggen en UPC daarmee beconcurreren.
Volgens Projectleider Van der Woude is van oneigenlijke concurrentie geen sprake. Als Amsterdam het voortouw neemt bij de aanleg van breedbandinternet in Zeeburg en de rest van stad, zal de gemeente zich immers aan de Europese aanbestedingsregels voor grote overheidsprojecten vanaf 250.000 euro moeten houden. Mocht het zover komen, dan kan UPC volgens Van der Woude net als alle andere leveranciers inschrijven.