Computer malpractice bestaat niet

Via jurisprudentie zou je dan wellicht een maat hebben voor de kwaliteit van IT en IT-ers. We besteden jaarlijks een kleine 300 miljard dollar aan falende IT-projecten; daar moet toch wat wanprestatie bijzitten zou je zo denken. Je verwacht dan Amerikaanse toestanden, want de VS tekent voor 150 miljard dollar per jaar aan IT-falen. Niets is minder waar: er is namelijk een niet intuïtief mechanisme aan het werk dat in de Verenigde Staten computer malpractice sinds jaar en dag een zogenaamde losing lawsuit maakt. Een Amerikaanse collega, tevens advocaat heeft er eens goed naar gekeken, en wat bleek? Het hangt een beetje af van wat je wel en niet onder computer malpractice verstaat maar tot het jaar 2000 vond hij tussen de 1 en de 5 successen waarbij professionele nalatigheid rond IT bewezen geacht werd. Daar stond ik wel even van te kijken. Wat is hier aan de hand? Ruw gezegd komt het erop neer dat de IT-sector het dusdanig slecht doet, dat rechters IT-werk niet als professie kunnen erkennen, zodat professional malpractice per definitie niet aan de orde is. De Amerikaanse rechter ziet in iemand een professional als in hoge mate aan de volgende voorwaarden is voldaan: * -de eis van een uitgebreide opleiding plus training * -een ethische code die duidelijk meer inhoud dan wat in het normale verkeer gebruikelijk is * -een tuchtcollege dat toeziet op naleving van de code, en indien nodig zal sanctioneren * -een primaire focus op de maatschappelijke verantwoordelijkheid die boven het eigen gewin staat * -de plicht om zich te gedragen als leden van een gedisciplineerde en eerbare professie * -de voorwaarde van licensering voordat leden zich aan de praktijk mogen wagen Amerikaanse rechters stellen keer op keer vast, zo blijkt, dat in de IT-wereld geen sprake is van bovenstaande zaken bij de aan hen voorgelegde IT-disputen. En dat betekent dat onder Amerikaans recht software engineers nauwelijks aan te pakken zijn op hun werkzaamheden. Uiteraard kun je wel iets met contractbreuk of gewone nalatigheid. In dat laatste geval wordt je gedrag gewogen ten opzichte van een andere burger, die ook geen professional is! Een voor de wet niet-professionele IT-service provider mag van alles in een contract oplepelen over gelimiteerde aansprakelijkheid, en dat doen ze dan ook. Toch kan het verlies van eiser veel hoger uitvallen. Bij gewone nalatigheid kom je daar dan nog weg met je contractje, maar bij beroepsmatige nalatigheid kan de rechter dat gewoon van tafel vegen. Sterker, als je een echte professional bent, is het al laakbaar om maar te proberen je aansprakelijkheid voor beroepsmatige wanprestatie te beperken in een contract. Da’s dus een heel andere situatie, waarin eiser niet aan de goden is overgeleverd. En dan de hoge schadeclaims. De kans om te innen lijkt groter bij professionals dan beunhazen. En omdat advocaten daar ook op no cure no pay basis werken, is hen er alles aan gelegen om professional malpractice bewezen te krijgen¯-wat dus niet lukt! De uiterst lage score kan alleen betekenen dat het wel heel slecht gesteld moet zijn met de IT-professionaliteit in Amerika. Cijfers beamen dit: 86 procent van de IT-ers is Bachelor in Science, Associate in Arts, of heeft geen formele opleiding. In welke Science is niet duidelijk. En een Associate in Arts is precies wat het lijkt: een pretpakket dat naast een volledige baan zo te hosselen valt. Wat wel duidelijk is, is dat het merendeel geen Master in een IT-gerelateerd veld heeft van een erkende en geaccrediteerde universiteit. Dat is dan ook een van de vragen die een rechter stelt om vast te stellen of een IT-consultant een professional is. Een echte professional kan in veel meer omstandigheden verantwoordelijk gehouden worden voor gegeven adviezen. Je begeeft je in de Verenigde Staten al in de gevarenzone als je een willekeurige voorbijganger die geen klant is een dom advies verstrekt. Nu ben je meteen vleugellam als je IT-ers inhuurt die achteraf voor de wet geen professional blijken te wezen. De rechter lijkt te zeggen: het is een beetje dom als je beunhazen inhuurt, daar komt hommeles van, en kom niet naar mij, want elke andere amateur had het even dom aangepakt. Bij een echte IT-professie kan een tuchtcollege net als in de medische sector mensen verbieden hun functie uit te voeren als sanctie op onoorbare praktijken. Voor IT is dat niet mogelijk: je kunt niemand verbieden een broodwinning te maken van keer op keer miskleunen met IT. Niet alleen lastig voor IT-groot verbruikers, maar ook voor de sector zelve: nu kun je nauwelijks hard maken dat hoge uurlonen gerechtvaardigd zijn. AUTEUR: Chris Verhoef Prof. dr. Chris Verhoef is hoogleraar informatica aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij schrijft maandelijks een column in AG II.