Apple krijgt octrooi voor iTunes-interface; terecht?

Tegenwoordig hebben mensen niet zelden een uitgesproken mening over bijvoorbeeld juridische toelaatbaarheid van peer-to-peernetwerken en de uitwisseling van muziek via internet, spam, open-sourcesoftware of de octrooiering van computerprogramma’s. Zij zijn dus betrokken. Maar vaak gaat het ook om activisten en wordt een fel debat nogal eens met veel emotie, kort door de bocht en zonder gedegen begrip van het domein gevoerd. En: ook napraterij scoort hoog. Zo is spam slecht en open source goed, terwijl software-octrooi uit den boze is. Was het maar zo eenvoudig. De informatiesamenleving bestaat niet uit een zwart-witte wereld en haar juridisch kader evenmin. Neem het arrest de Hoge Raad in de zaak Buma/Stemra versus KaZaA. Ons hoogste rechtscollege mag dan gesproken hebben, de vraag staat nog steeds open of verspreiding van software die peer-to-peeruitwisseling van (muziek)bestanden mogelijk maakt, onrechtmatig is. Een onjuiste interpretatie van de uitspraak zorgt voor misleiding en schijnzekerheid, allereerst omdat eiser Buma/ Stemra de procedure voor wat betreft haar vordering klungelig heeft aangepakt (zij vorderde helaas geen verspreidingsverbod van de software), maar tevens omdat het een uitspraak in kortgeding betreft, dat slechts een voorlopige voorziening biedt. Een definitieve rechtszaak, de zogenoemde bodemprocedure, moet dus uitkomst bieden. Overigens heeft de Japanse politie de maker van de uiterst populaire Winny P2P-applicatie begin mei aangehouden op grond van vermeende schending van auteursrecht. Het net sluit zich, want deze technologie wordt vrijwel zeker hoofdzakelijk gebruikt voor illegale handelingen. Dan octrooiverlening op computerprogramma’s; in de VS is het al jaren de gewoonste zaak van de wereld. In Europa bepaalt het huidige systeem van dit sterke intellectuele eigendomsrecht dat octrooi op software ‘als zodanig’ niet mogelijk is. Volgens de laatste ontwikkelingen in Brussel blijft dat ook zo. Wel kan een computerprogramma - als onderdeel van een apparaat - samen met dat apparaat voor octrooiverlening in aanmerking komen, onder voorwaarde van onder meer het voldoen aan het nieuwheidvereiste. Waar wij in ieder geval niet naar toe moeten, is de mogelijk tot octrooi verkrijgen op manieren van zakendoen, zoals in Amerika ‘business methods’ in aanmerking kunnen komen. Die zijn overigens ook daar omstreden. Een treffend voorbeeld is Amazone.com dat octrooihouder is van het ‘one-click’-octrooi, een elektronisch snelkassasysteem voor e-commerce via het World Wide Web. Simpel gezegd: wie eenmaal wat gekocht heeft bij een virtuele winkel, hoeft bij een vervolgaankoop het merendeel van de gegevens, voor de administratieve afhandeling van de order, niet opnieuw in te voeren. Slim bedacht en blijkbaar octrooieerbaar als manier van zakendoen. Schande, zo menen tegenstanders van de mogelijkerwijs sterker wordende positie van intellectuele eigendomsrechten in de ICT-wereld. Geweldig, aldus hightech-producenten, waaronder IBM, die al over een enorme octrooiportfolio terzake beschikken, en veel geld in R&D steken. Nu is Apple Computer houder van het op 4 mei door de U.S. Patent and Trademark Office in Washington DC verleende octrooi op de ‘graphical user interface and methods of use thereof in a multimedia player’, zijnde de razend populaire iPods. Daarvoor kreeg de Californische computerfabrikant al een octrooi voor andere onderdelen van de iTunes-software, zoals de functionaliteit om muziek over een netwerk te ‘streamen’ naar een ander exemplaar van de eigen software. Apple’s muziek speelt alleen op de iPod en de nieuwe muziekdienst van Sony draait alleen op Sony portable players. Daarvoor kiest de industrie. Gaat dat te ver? Wie het daar niet mee eens is, rest nauwelijks wat anders dan de producten en diensten te boycotten.